Адаарының падежи

Википедия деп сайттан

Адаарының падежи (дөс падеж).

Өске падежтерге дөмейлеп көөрге, адаарының падежинде туруп турар чүве адынга кожумак турбас. Адаарының падежи дээрге-ле чүве адының дөзү болур болгаш домакка чүнүң-даа мурнунда кол сөс бооп чоруур – ооң кол синтаксистиг функциязы ол. Оон ыңай бо падежте чүве ады болза сөглекчи, аттыг составтыг сөглекчиниң чугула кезээ, тодарадылга-даа бооп болур. Теоретиктиг билиишкин ёзугаар адаарының падежинде туруп турар сөстүң кожумаан "тик хевирлиг" деп база чугаалап болур.

Дөстүң сөөлгү үнү Падеж кожумааның
немежир аайы
Чижектер
кандыг-даа тик от
терек
мал
тал
тен
Айтырыглары Чижээ
кым? кымнар? кымыл?
чүү? чүлер? чүл?
малчын, малчыннар
хем, хемнер

Чижектер.

  • Дээрниң сылдыстары чивеңейнип, дүнеки сериин салгын соолаңдырып хап турган. (Е. Танова. Акым дугайында тоожу.)
  • Музейде даш чепсектер, хүлер бижектер база делгеп каан чоорду.
  • Ачам тергиин аңчы чораан.
  • Улустуң алдын байлаа – аас-кежиктиг Төрээн чуртум. (Джамбул. Мен – чүс харлыг терек мен. Очул. Сарыг-оол.)

Адаарының падежинде чүве аттары адалга, вокативтиг домак, ат домаа-даа бооп чоруур.

Чижектер.

  • Чок-чоок, Карим, Зинаны алыр дээш келген-дир сен. (К. Сагды. Бүзүрел.)
  • Ого, Света!.. Дүъш шагында кай хап чор сен чээ? (База ында.)
  • Даң бажы. Куштар чаа-ла ийи-чаңгыстап эдип эгелээн.

Үндезини[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Ш. Ч. Сат, Е. Б. Салзыңмаа. Амгы тыва литературлуг дыл. (Лексика болгаш семасиология, фразеология, фонетика, морфология). Тываның ном үндүрер чери. Кызыл — 1980.