Бавун-оол, Уин-оол Андрей оглу

Википедия деп сайттан

Уин-оол Андрей оглу Бавун-оол

Уин-оол Андрей оглу Бавун-оол (орус. Бавун-оол, Уин-оол Андреевич).

Кара-Хая – Уин-оол Бавун-оолдуң төрээн чери болгаш эң-не ынак булуңу. Бо черниң каас-чаражын ол бүгү назынында магадап ханмаан. Ооң сагыжынга Таңды-Уула сыннары кайгамчык тоолчургу маадыр ышкаш сагындырар – эртен оттуп келгеш, арын-шырайындын уйгунуң туманын арылдыргаш, мөге-шыырак эгиннеринге ак-көк дээрни баганалапкан дег.

Ол ышкаш аңаа мал малдаары – чер кырында эң-не бурунгу мергежил. Кижилер тараа тарып, бажың тудуп билбес турда-ла, мал-маганны өстүрүп, кадарып, оъткарып өөрени берген. Эртен быштак-биле, дүъште – эът-биле, кежээ-сүт-биле чемненип-даа чораан.

Уин-оол аныяк турда-ла, ажыл-агыйның директору Колесников кадарчылаарын сүмелээн, чүге дээрге ооң мал аразынга өскенин, ханындан малчын уктуун дарга билир. Үе-чергелери машина-техникаже чүткүлдүг, ол үениң сонуургалы ындыг-даа турган болза, Уин-оол дораан чөпшээрешкен.

Шак ынчаар Уин-оол Андреевичиниң күш-ажылчы намдары, бүгү амыдыралында салым-чолу шиитпирлеттинген. Одар-белчиир солуп, хой кадарып чорааш, ол оран-таңдызының, даглар, арга-арыгларының, хову-шөлдериниң ээзи мен деп чүвени билип, аңаа чаңчыккан. Бодунуң херээнге бердинген малчын кижиниң ажыл-херектери, сагыш човаашкыннары төнчү чок. Эртен даң хаяазындан кара дүнеге чедир үстүр эвес: малды одарже үндүрер, суггарар, кажаалаар, оон эртсе, аарыг-аржыын эмнээр, өдек-кыштааның хөй ажылы дээш, чүү чок дээр. Хүннер, айлар, чылдар ынчаар шуужуп-ла турар – бирээзи өскезинге база шуут дөмейлешпес.

Чылдың дөрт эргилдезинде чымыш үстүр эвес: час келир – чаш төл хүлээп алыр, чай келир – көшкеш чоруп бээр, дүк-даа кыргыыр, күс келир – кышка шыңгыы белеткенир, кажаа-хораа, сиген-ширбииш...

Хойну бедик дагларга одарладырын С.К. Тока аттыг совхозтуң малчыннарының аразындан Уин-оол Андреевич Бавун-оол бир дугаарында эгелеп, өскелерге үлегер болган. Даглыг черниң оруу кадыр-берттиг, амыр эвес-ле болгай. А көстүр-көзүлбес чиңге кокпаны алгыдып, өскелерге улуг орук кылып бээри оон-даа берге. Ынчалза-даа У.А. Бавун-оол бергелерге торулбайн, эрес-кежээ ажыл-ижи болгаш хөй чылдарда мөөңнээн билиг-мергежили-биле С.К. Тока аттыг совхозка, оон чоорту районга болгаш республикага ат-сураглыг, дуржулгалыг малчыннарның санынга кирген.

Хой ажылының уксаажыдылга совхозунга нарын дүктүг, тус черге чаа-ла өстүрүп эгелээн кодан хойдан ол төрүүр чүс хойга онааштыр 12 чедир хураганны доруктуруп өстүрүп эгелээн. Күш-ажылчы чедиишкиннери дээш ооң хөрээнге Маадырның алдын медалы чайыннай берген.

Үндезини[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. ХХ чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери. Тыва Республиканың Күрүне ному. Заслуженные люди Тывы ХХ века. Государственная книга Республики Тыва. Рецензенты: директор Института истории ОИИФФ СО РАН, чл.-корр. РАН, д-р ист. наук В.А. Ламин, ст. научный сотрудник Института истории ОИИФФ СО РАН, канд. ист. наук Н.Н. Аблажей. Редакционная коллегия: В.Я.Тимофеев, В.Ф. Чадамба –ответственные редакторы; канд. ист. наук Ч.М. Доржу, канд.филол.наук М.П. Татаринцева. Научное редактирование осуществлено Тувинским институтом гуманитарных исследований, руководитель – канд. ист. наук В.Д. Март-оол.