Россия хүнү

Россия хүнүн июнь 12-де байырлаар. Ол дээрге Россия Федерациязының кол күрүне байырлалдарының бирээзи.

Төөгүзү

Совет Эвилелиниң составынга турган РСФСР-ниң улус депутаттарының Бирги съездизи 1990 чылдың июнь 12-де «РСФСР-ниң күрүне суверенитединиң дугайында декларацияны» хүлээп алган. Ону Совет Эвилелин бузуп дүжүреринче баштайгы базым болган деп политиктерниң болгаш улуг назы-харлыг кижилерниң чамдыызы амга чедир санап чоруурлар. Июнь 12-ни Россияның хүнү кылдыр 1992 чылда байырлап эгелээн, ынчалза-даа хамаатыларның хөй кезии ону анаа-ла дыштанылга хүнү деп санап, ажылынга харыысалгалыг кижилер ол хүн ажылдап турган таварылгалар бар. Совет Эвилелин төрээн чуртувус деп санап турган кижилерге чаа күрүне байырлалын дораан-на хүлээп көөрү белен эвес болган чадавас. 1998 чылда Борис Ельцин Россия хүнүн июнь 12-де байырлаар деп саналдаан. Ооң соонда-даа бо байырлалды чон тигии-биле амгы үеде ышкаш байырлавайн турган.

Россия хүнүн бөгүн ышкаш байырлап эгелээривиске чедир элээн каш чылдар эрткен. Россияның Президентизи Владимир Путинниң удуртулгазы-биле ол үениң иштинде социал-экономиктиг бергелерни, а кол-ла чүве – сагыш-сеткил сандараашкынын российжилер ажып эртип шыдаан. Чоннуң бо байырлалга хамаарылгазы өскерилген. Чурттуң шупту девискээринге Россия хүнүнге тураскааткан чыскаалдар, концерттер, спортчу маргылдаалар дээш, өске-даа байырлыг хемчеглер эртип, кижилер сагыш-сеткилиниң ханызындан өөрүп, ойнап-хөглеп турар апарган. Хөй национал күштүг күрүнениң хамаатылары бис деп бөгүн чоргаарал-биле чугаалап турар бис.

Байырлалдың утказы

Россия хүнүнүң эң-не кол утказы – күрүнениң хамаатыларының амыдырал-чуртталгазының чаагай чоруу, оларның ажыл-ижиниң, эртем-билииниң чедиишкиннери, күзел-чүткүлүнүң боттаныышкыны. Чогум-на ындыг болзун дээш, Россияның хамаатылары, оларның аразында тывалар база, ажылдаар болгаш чурттаар, күрүне эрге-чагыргазы аңаа таарымчалыг байдалды бүгү талазы-биле тургузар ужурлуг.

Россия — хөй национал күрүне. 180 ажыг улус боттарының эрте-бурунгу девискээринде чурттап, улуг күрүнениң чарылбас кезии бооп чоруурлар. Тыва улус база Россия-биле сырый харылзаалыг боор кылдыр төөгүнүң болуушкуннары аайлашкан. Ооң бир херечизи бүгү делегейге билдингир «Чиңгис-Хаан», «Батый», «Сөөлгү далайже» деп чогаалдарның автору Василий Ян өг-бүлези-биле Бии-Хемниң Өөк суурга чурттап, тывалар-биле өңнүк-тала бооп, олардан боттарының чогаалдарының маадырларының овур-хевирин дөзевилеп алганы. Төөгү чогаалдарын бижииринге В. Янның тывалар-биле найыралы, тываларның чаңчылдары, культуразы, амыдырал-чуртталгазының байдалы улуг салдарлыг болганын делегейниң аңгы-аңгы дылдарында бижээн сайгарылгаларда айтып турар.

Дөзү

• Инна Дамба-Хуурак, «Шын» солуннуң кол редактору. № 66 2013 чылдың июнь 11, вторник.