Халва

Википедия деп сайттан

Халва́ (араб. حَلاوة‎‎ — «чигирзиг чем») — чигирден, тооруктан азы үрезинден кылган Мурнуу Азия чоннарының чаагай чеми. Кезек янзы чигирзиг чаагай чемнерни база шак ынчалдыр адап турар. Чамдыкта халваны дээрбеп каан үстүг үрезиннерден кылыр, чамдыкта —  кызыл-тас далганындан азы ногаа аймаандан.

Халваның янзылары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Далгандан халва[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

турктап болза "Un Helvasi" дээр халва
  • манная далганындан
  • кукуруза далганындан
  • ак-быдаа далганындан

Ногаа болгаш сүттен кылган халва[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Морковьтан кылган индий гаджар ка халва

Колдуунда Индия, Пакистан болгаш Бангладештиң чемнеринге хамааржыр

Чигирзиг ховеңден халва[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

"Pişmaniye" деп турк халва

Турктарның чигирзиг хөвендең халвазы бир тускай. Ук халва Россияда чаа-ла нептереп турар.

Үстүг үрезинден, тооруктардан кылган халвалар[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Ук халваның тургузуу 3 кол кезекиг болур: белоктуг масса (үрезинден, тооруктан паста), карамельдиг масса (чигир, патока) азы ары чигири болгаш көвүктелдирикчи. Россияда бүдүрүлгелерде чигир болгаш патока ажыглап турар, а ары чигирин кижилер чүгле бажыңнарында ажыглап турар. Көвүктелдирикчини карамельдиг массага холуптарга, ол болур халваны каътталчак-волокнолуг кылдыр өскертиптер. Көвүктелдирикчи кылдыр лакрицаны (солод дазылын) болгаш саваң дазылын (орус. "мыльный корень") (шиштээр-бүрүлүгнүң дазылын (орус. Корень колючелистника)) ажыглап турар, чамдыкта алтей дазылын болгаш чуурга белогун база ажыглаар). Халваже чыт чаагайжыдар, өңнээр болгаш амдан киирер бүдүмелдерни немеп турар: ваниль, какао-довурак, шоколад, фисташкалар.

Тахинниг халва[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Фисташкаларлыг кунжуттуг (тахинниг) халва

Кунжуттуг халва Балканнарда, Чооку Чөөн чүкте, Ортаа Чер Далайның девискээринде чурттарда, база ССРЭ республикалар девискээринде немпетеңгей кылып турар. Ук халванын белоктуг массазын дээрбээн кунжуттан кылыр.

Тарымал-тооруктуг халва[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Турцияда халва садып турары, (Стамбул, Турция)

Тарымал-тооруктуг халва Чөөн Европада (Россия, Украина, Молдавия, Белоруссия) нептереңгей. Үндезин белоктуг массазы кылдыр дээрбеп каан тарымал-тоорук үрезиннерин ажыглап турар, ынчангаш ооң өңү караңгызымаар.

Арахистиг халва[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Арахистиг халва кылыры тахинниг халва дег, а белоктуг массазы үүрмектээн арахистен. Тахин-арахистиг халвалар база бар. Бажыңга кылыр рецпетилерде ары-чигири бар болгаш көвүктелдирикчини ажыглавас [1].

Тооруктуг халва[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Тооруктуг деп турар халваларның үндезини болза дараазында тооруктар: миндаль[2], кешью, грек тоорук, фисташкалар, арахис.

Солун чүүлдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • 1903 чылда американ астроном Дуган Рэймонд бир астероид ажыткаш, ону "Халва" ((518) Халва) деп адаан. Астроном болза ук чаагай чемни дыка чаагайзынар турган.
  • Чөөн чүктүн үлегер домаа: «„Халва“ деп чеже-даа адазынза, аксынга чигирзиг апарбас».

Галерея[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Дөзүк[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Арахистиг халваны кылыр бир рецепт.
  2. Тооруктуг халва