Өөредиглиг притча

Допчузу

Ийи камгалакчы сагыызыннар дүн чарып алыры – биле бир бай өг – бүлениң бажыңынга келгеннер. Өг – бүлениң кежигүннери аалчыларны анчыгзынып, бажыңга хондуруп алыр хөңнү чок турганнар. Ынчангаш, камгалакчы сагыызыннарны арга чадаарда соок шала кырынга дөжек салып бергеннер. Кажан оларга дөжек чадып берип турда, сагыызыннарның улуу ханада ойбакты көрүп кааш, ону дуглап каан. Ону бичии сагыызын көрүп кааш, улуг сагыызындан чүге ынчанганын айтырган. Улуу тургаш: “Чамдык чүүлдер бистерниң көрүп турарывыс ышкаш эвес – тир ийин” – деп, харыылаан. Дараазында дүне олар дыка ядыы – даа болза, аажок хүндүлээчел улустуң бажыңынга хонуп алыр дээш келгеннер. Өгнүң ээлери боттарының каш борбак чемин кады үлежип чип алгаш, боттарының орунунга сагыызыннарны таптыг дыштанып алыры – биле чыттырып кааннар. Эртен оттуп кээрге, өгнүң херээжен ээзи аажок ыглап турган. Оларның чаңгыс борбак сүдүн саап ижип олурган инээ кажаа иштинде өлүг чыткан. Бичии сагыызын улуундан : “Канчап ындыг чүвел? Баштайгы бажыңның ээзиниң шупту чүвези бар – даа болза, сен аңаа дузалаштың. А бо чединмес өг –бүле бистерниң– биле эң сөөлгү чемин безин үлежип турда, оларны азырап чораан чаңгыс борбак инээ өлүп чыдырда, чүге ону камгалап кагбадың? ” – деп айтырган. - Чамдык чүүлдер бистерниң көрүп турарывыс ышкаш эвес – тир ийин – деп, улуг сагыызын харыылааш, уламчылаан. - Кажан бистер соок шала кырынга чыдырывыста, ханада ойбак черде долу алдыннарлыг шыгжамыр барын эскерип кагдым. Бажыңның ээзи каржы – хажагай, харам – чилби боорга, ону ол хөй алдыннарлыг шагжамырны кажанда – даа тыппазын дээш хананы дуй шаап кааптым. А кажан дараазында дүне чединмес улустуң дөжээнге хонуп чыдырывыста, ооң кадайының амы – тынын алыр дээш Өлүм чедип келди. Мен аңаа инекти бериптим. Чамдык чүүлдер бистерниң көрүп турарывыс ышкаш эвес – тир ийин. Бистер кажанда – даа шупту чүвениң херек кырында канчаар болуп турар чылдагаанын билбес бис.

Бир эвес сен көрген, билген чүүлдериңге бүзүрээр - даа болзуңза, болуп турар чүүлдерге сени бүзүрей бээр кылдыр бадыткаар апаар болгай. Ону сен үези кээрге бодуң биле бээр сен. Чамдык кижилер бистиң чуртталгавысче дыка дүрген кирип келгеш, дораан – на чоруй баарлар. А чамдык улустар бистиң чоок эштеривис апаар. Бистиң чүректеривиске кайгамчык эки истерни арттырып каарга, бистер кажанда – даа чаасканзырап артпас бис. Чүге дээрге бистиң эки эштеривис бистерге кажанда – даа өскерилбес. Дүүнгү хүн дээрге, ол төөгү – дүр. Эртенги хүн дээрге, билдинмес чажыт – дыр. Бо хүн, амгы бо үе дээрге, ёзулуг улуг сөң – дүр. Чуртталга ол хуулгаазын – дыр. Ынчангаш ооң карак чивеш аразында эртер үези кажанда – даа катаптаттынмас үнелиг.

Дөзү

Орус дылдан Орлан Дамба – Хуурак очулдурган. Сайт dambahuurak.ru