Алтай Республиканың А. В. Анохин аттыг национал музейи

Википедия деп сайттан

Алтай Республиканың А. В. Анохин аттыг национал музейи

Адрес 649000, Россия Федерациязы, х. Горно-Алтайск, куд. Чорос-Гуркин, д. 46.
Директору Еркинова Римма Михайловна
 Викишыгжамырда медиафайлдар Викишыгжамырда

Алтай Республиканың А. В. Анохин аттыг национал музейи — Алтай Республиканың баштайгы музейлериниң болгаш культура-чырыдыышкынныг албан черлериниң бирээзи. Андрей Викторович Анохин дээрге, совет болгаш российжи этнограф-эртемден, композитор, чырыдыкчы, алтайларның профессионал хөгжүмүнүң тургузукчузу, музейниң баштайгы тургузукчуларының бирээзи, баштайгы эргелекчизи.

Алтай Республиканың национал музейи Горно-Алтайск хоорайда турар. Музейниң фондуларын 1918 чылда Г. И. Чорос-Гуркинниң саналы-биле чыып эгелээн.

2021 чылда музейниң долу ады Алтай Республиканың бюджединиң албан чери «А. В. Анохин аттыг национал музей»[2].

Тургустунган төөгүзү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Алтайның төөгүзүн Пётр Симон Паллас, Николай Григорьевич Потанин, Пётр Александрович Чихачёв, Николай Константинович Рерих болгаш өске-даа улуг эртемденнерге баштаткан эртемденнер шинчилеп чораан. Олар Алтайның этнографтыг, археологтуг, геологтуг база өске-даа материалдарын чыып келгеннер. Ынчалза-даа бо бүгү чыгдынган байлакшылдыг материалдар Алтайның девискээринден дашкаар үндүр сөөрттүнүп турган. Алтайга эң чоок музей 1823 чылда тургустунган Барнаулдуң музейи турган.

1917 чылда Россия империязынга өөскээн хувискаалдың салдары-биле алтай чоннуң хей-аъды көдүрлүп, боттарының культура болгаш төөгүзүнге сонуургалы улгаткан. 1917 чылда Каракорум-Алтай округтуң эргелели тургустунган, ооң удуртукчузу кылдыр алтай чоннуң сураглыг төлээзи Г. И. Чорос-Гуркинни соңгаан. 1918 чылда ол ажыттынган организация Гуляевтерниң өг-бүзезинден оларның чыып алганы коллекциязын садып алганнар. Оон эгелээш музейниң төөгүзү эгелээн.

Чогум музейни 1920 чылдың сентябрь 16-да Горно-Алтайскының улусчу өөредилге килдизиниң хуралынга тургузары чугула деп чарлаан.

Музейниң тургустунарынга улуг үлүг-хуузун А.В. Анохин киирген. Ол музейниң баштайгы эргелекчизи.Чуртталгазының 20 ажыг чылын ол музейниң фондуларынга материал чыып тураскааткан. 1925–1926 чылдарда ооң күжү-биле «Ойроттың чурт-шинчилел музейиниң өңнүктериниң ниитилели» тургустунган.

1933 чылда Ойроттуң чурт-шинчилел музейинге аңгы турар чер томуйлаттынган, аңаа ол 1989 чылга чедир турган.

Амгы үеде музейниң кол делгелгелериниң аразында скиф үезиниң Пазырык чевеглеринден тывылган тывыштар бары онзагай.

Музейниң салбырлары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

2021 чылдың байдалы-биле А.В. Анохин аттыг национал музейде 5 салбыр бар:

  • Телеңгиттерниң Кош-Агач районда Кокоря суурунда турар төөгү-этнографтыг музейи[3].
  • Чой районунуң Паспаул суурда алтай тоолчу Н. У. Улагашевтиң музейи, 2013 чылдың март 18-те ажыттынган[4].
  • Чемаль районунуң Анос суурда Г. И. Чорос-Гуркинниң музей-бажыңы 2012 чылдың январь 12-де ажыттынган[5].
  • Кош-Агач районунда Жана-Аул суурда Алтайның казахтарының музейи[6].
  • Усть-Кан районунуң Усть-Кан суурда И. В. Шодоев аттыг чурт-шинчилел музейи.

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. ↑ русская Википедия — 2001.
  2. ↑ Утав БУ РА «Национальный музей имени А. В. Анохина». Хынаан 2 Чеди айның 2021.
  3. ↑ Историко-этнографический музей теленгитов Чуи..
  4. ↑ Музей алтайского сказителя Н. У. Улагашева. Хынаан 1 Чеди айның 2021.
  5. ↑ Музей-усадьба Г. И. Чорос-Гуркина. Хынаан 1 Чеди айның 2021.
  6. ↑ Музей казахов Алтая. Хынаан 1 Чеди айның 2021.
Дөзү – «https://tyv.wikipedia.org/w/index.php?title=Алтай_Республиканың_А._В._Анохин_аттыг_национал_музейи&oldid=41230»