Маресева, Зинаида Ивановна

Википедия деп сайттан

Зинаида Ивановна Маресева

Портрет
Төрүттүнген хүнү 1923 июньнуң 20(1923-06-20)[1]
Мөчээн хүнү 1943 августтуң 6(1943-08-06)[1] (20 хар)
Чурт

Зинаида Ивановна Маресева (1923 чылдың июнь 20 — 1943 чылдың август 6) — Ада-чурттуң Улуг дайынынның киржикчизи. Совет Эвилелинниң маадры, 73 дугаар гвардия адыгжы полугуннуң 1 дугаар батальоннуң эмчи гвардиязынга улуг сержантызы.

Допчу-намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Саратов облазынның Вольск районунга Черкасское суурга төрүттүнген. Чеди класстыг школаны дооскаш, Вольскинниң «Больщевик» цемент заводунга ажылдап турган. Ада-чурттуң Улуг дайынынның эгезинде кыска эмчи курстарын дооскаш, 1942 чылдың ноябрьда эки-тура биле фронтуже чорупкан. Сталинград, Воронеж, Степь фронтуларынга дайылдажып турган.

1943 чылда 214 дугаар гвардия полк (уругнуң турган полугу) Северск Донецкти (Белгордтан мурнуу чүкче турар) кежер дужаал алган. Маңаа Соломино биле Топилинка аразынга дайызын улуг күштерин мөөннээн турган. Фашистер оң талакы эрике бедиктерни эжелеп, чоок кавыны миномёттар, үгер боолар биле боолап турганнар. Дайызынның күштүг одундан Хемни кежери барык болдунмас турган. Ооң кадында оң талакы эрикти миналап каан база турган, ынчалза-даа уругнуң турган полугу Северский Донецкти бир дугаар хүнүнде-ле кеже берген. Олар оң талакы эрике бичии черни эжелеп ап, аңаа быжыгланып алырын кысканнар. Фашистер оларны үзүк чока үгер-боо, миномет-биле боолап турганнар. Ол үеде санинструктор Маресева бодун бодавайн балыгланган дайынчыларга дузаны соксаал чока көргүзүп турган. А караңгылай бээрге, балыгланган дайынчыларны өске талакы эрикче көжүрүп база турган. Полк хөй эвес шавар халдаашкыннарны шыдап эрткен. Дайызынның бир шавар халдаашкынынның үезинде, немецтер дайынчыларны бүзээлептер деп баарга, Маресева балыгланган дайынчылары дээш сагыш аарааш, хол боозун уштуп: «Бурунгаар, чангыс-даа базым аткаарлавас!» - деп кыйгы салгаш, аткаарлап турган дайынчыларны соксадыпкан. Уругнуң удуртулгазы биле дайынчылар катап хей ат көдүрлүп, дүжүп бербейн чаалашкаш, 150 гитлержилерни чок кылып, 8 пулемёту, 2 миномёту, 20 гранатомёту узуткааннар. Шавар халдаашкынны доктааткан соонда, Зина балыгланган дайынчыларны шарывышаан, тулчуушкун шөлүнден үндүр дажыглавышаан турган. Дараазнда хүннердде өске эрикче балыгланган дайынчыларны кежирип тура, бир ындыг кежириишкин үезинде уруг аар балыгланган.

1943 чылдын август 6-да уруг чок болган. Маресева санитар А. Е. Бузыканов биле дайын шөлунден балыгланган дайынчыларны 64 кижини камгалап ап (52-зин хууда чепсээ-биле) оске талакы эрикче кежирген. 1944 чылдын февраль 22-де Маресьевага маадырлыг чоруу дээш Совет Эвилелиннин маадыры атты тывыскан [2]. Белогор облазынның Пятницкое суурда ажааган.

Тураскаалдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • 1953 Белгор облазынның Пятницкое суурда уругнуң тураскаалы бар.
  • 2011 чылдың ноябрь 3-те Соломино суур чоогунда, дайылдажып турган черинде тураскаал кылган.
  • Волгоградта, Пятницкоеде, Черкасскоеде кудумчулар аттары.
  • Саратов облазында Вольск хоорайда эмчи училищези 1980 чылдан тура Совет Эвилелиннин маадыры З. И. Маресеваннын адын эдилеп чоруур. (ол өөредилге черинниң амгы ады  — ГАОУ СПО «Вольский медицинский колледж им. З. И. Маресевой»)[3].
  • Черкасское суурда ортумак школа Совет Эвилелиннин маадыры З. И. Маресеваның адын эдилеп чоруур. (амгы ады - Муниципальное общеобразовательное учреждение «Средняя общеобразовательная школа имени Героя Советского Союза З.И.Маресевой с. Черкасское Вольского района Саратовской области»)
  • Черкасск ортумак школазында (уругнуң өөренип турган школазы) мемориалдыг самбыра бар.
  • Мемориалдыг самбыра Вольск хоорайнын Лев Толстой кудумчузунда 110 дугаар бажында (уругнуң чуртап турган бажынында) аскан.

Шаңналдары.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Герой Советского Союза (указ ПВС от 22 февраля 1944 года);
  • орден Ленина;
  • орден Красной Звезды (1943);
  • медаль «За боевые заслуги» (1943);
  • медаль «За оборону Сталинграда».

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. 1,0 1,1 TracesOfWar
  2. Указ Президиума Верховного Совета СССР «О присвоении звания Героя Советского Союза генералам, офицерскому, сержантскому и рядовому составу Красной Армии» от 22 февраля 1944 года // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик : газета. — 1944. — 5 марта (№ 13 (273)). — С. 1
  3. Вольский медицинский колледж им З. И. Маресевой Архивная копия от 18 мая 2015 на Wayback Machine.

Дөзүглел[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Маресева Зинаида Ивановна // Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — С. 37. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2.
  • Самойленко Л., Щербаков Г. Волжанка // Героини: очерки о женщинах — Героях Советского Союза / ред.-сост. Л. Ф. Торопов; предисл. Е. Кононенко. — М.: Политиздат, 1969. — Т. 1. — 447 с.
  • Румянцев Н. М. Люди легендарного подвига. - Саратов. 1968.

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]