Очур Владимир Чолдак-оолович

Википедия деп сайттан

Очур Владимир Чолдак-оолович

Төрүттүнген хүнү: 16 октябрь 1928(1928-10-16) (95 хар)
Төрүттүнген чери: Кара-Булуң, Таңды, ТАР
Мөчээн хүнү: 1997
Чурт:
Эртем сферазы: Тываның совет үезинде төөгүзү
Ажыл чери: ТДЧТШЭИ
Альма-матер: ЛКУ
Эртем деңнели: төөгү эртемнериниң кандидады

Владимир Чолдак-оолович Очур (1928-1997) — төөгүчү-эртемден, төөгү эртемнериниң кандидады, доцент, Тыва АССР-ниң культура талазы-биле алдарлыг ажылдакчызы.

Намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Очур Владимир Чолдак-оолович 1928 чылдың октябрь 16-да Тыва Арат Республиканың Таңды кожуунунуң Кара-Булуң (Успенка) деп черге төрүттүнген. 1948 чылда Кызылдың №2 ортумак школазын дооскаш, Жданов аттыг Ленинградтың күрүне университединиң чөөн чүк факультединче кирип алгаш, төөгүчү-востоковед эртемин чедип алган. 1953 чылда Тываның дыл, чогаал болгаш төөгү шинчилээр эртем институдунче биче эртем ажылдакчызы кылдыр кирип алган. Ол үелерде ССРЭ-ниң Эртемнер Академиязының Тыва бүгү талалыг археолог-этнографтыг экспедицияларының шөлге шинчилелдеринге идепкейлиг киришкен. 1960 чылда «Тыва национал-хосталгалыг хувискаал»деп темага кандидат эртем чадазын камгалап алган.

1968-1974 чылдарда Республиканың Чазактың органнарынга ажылдаан. Совет үезинде тускай кичээнгейни суртаал-пропагандалыг, политика-кегээрелдиг айтырыгларже хөйү биле салып турган. Ол баштай лектор, оон СЭКП-ниң Тыва обкомунуң Пропаганда болгаш суртаал килдизиниң эргелекчизиниң бирги оралакчызы турган.

Ооң соонда башкы ажылын эгелээн. 1974 чылдан 1978 чылга чедир Красноярсктың политехтиг институдунуң Кызылда салбырының доцентизи, кафедра эргелекчизи болуп турган. 1978 чылда Тываның дыл, чогаал болгаш төөгү шинчилээр эртем институдунче дедир эглип келген, баштай улуг эртем ажылдакчызы кылдыр, оон социология болгаш рукописьтиг фондунуң секторунуң эргелекчизи кылдыр томуйлаткан. В. Ч. Очур Тываның көңгүс чаа төөгүзүнүң специализи турган, Тываның улусчу-хосталыышкын база хувискаал агымнарынга хамаарышкан теманы сайгарып чоруп турган. Эртем ажылынче дыка хөй архивке чыткан материалдарны киирген, дыка улуг дилээшкин ажылын кылып чоруткан. Дыка хөй үезин хөй-ниитичи ажылче үндүрүп чораан: РСФСР, ССРЭ-ниң Бүгү Эвилелчи "Билиг" деп ниитиледлиң Кызылдың хоорай база Тыва Республиканың салбырларын удуртуп чораан.

Ажылдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

40 ажыг эртем ажылдарының автору, оларны аразында 3 монография:

  • Тувинская народно-освободительная революция (Кызыл, 1961)
  • Великий Октябрь и Тува (Кызыл, 1967)
  • Рабочий класс Тувы (Кызыл, 1971, написана в соавторстве с Л. В. Гребневым)
  • Кызыл — столица Советской Тувы (1914—1964 гг.) (Кызыл, 1964)
  • Очерки истории Тувинской организации КПСС (Кызыл, 1975)
  • Ол — Тываның төөгүзүнуң 2 дугаар томунуң соавтору база редколлегиязының кежигүнү (1, 2 том. М., 1964).
  • Сөөлгү чылдарында «История культурного строительства в Туве (1921—1980)» деп монографияны бижип турган.

Шаңнал-макталдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • «Шылгараңгай күш-ажылы дээш. В.И. Ленинниң 100 харлаанын демдеглеп»деп медаль
  • Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң Президиумунуң хүндүлүг бижии
  • Тыва АССР-ниң культура талазы-биле алдарлыг ажылдакчызы (1967)

Дөс[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Самдан, А. А. Очур Владимир Чолдак-оолович. А. Самдан // Люди и события Тувы : календарь-хронограф 2018 / ГБУ "НБ им. А.С. Пушкина Респ. Тыва, Тув. ин-т гуманит. и прикладных соц.-экон. исслед., Нац. музей Респ. Тыва ; сост: Е.А. Ак-кыс; редкол. : Л.С. Мижит [ и др.] - Кызыл, 2017. - С. 80-81.
  2. Очур Владимир Чолдак-оолович : [ о нем] // Ученые ТИГИ : биобиблиогр. справочник. - Кызыл, 2005. - С. 100-101.
  3. Маннай-оол, М. Х. Очур Владимир Чолдак-оолович : к 70-летию со дня рождения / М. Х. Маннай-оол // Люди и события. Год 1998 : указ.-календарь по Туве на 1998 год. — Кызыл, 1997. — С. 60-63.
  4. Шулуу Сат и Владимир Очур в 1956 году подняли тему утраты традиционной тувинской культуры