Соңгу Көрей

Соңгу Көрей
Соңгу Көрей
	Lua алдаг: expandTemplate: template "lang-ko-kp" does not exist.
Тук	Сүлде
	Ыдык ыр: [[{{{Хамаарылганың падежи}}} ыдык ыры\|«Соңгу Көреяның күрүне гимни»]]
Төре дылдар	Северокорейский литературный язык[d] биле Көрей дыл
Найысылал	Пхеньян[d]
Валюта	вона КНДР[d]
Интернет-домен	.kp[d]
Код ISO	KP
Код МОК	PRK
Телефонный код	+850
Шак куржактары	UTC+9:00[d] биле Asia/Pyongyang[d]
Автомобильное движение	справа[d]

Көрей Улус-Демократтыг Республика (КУДР, көр. 조선민주주의인민공화국, 朝鮮民主主義人民共和國, орус. Корейская Народно-Демократическая Республика, КНДР) — Азияда Көрей чартык ортулуктуң соңгу талазында турар күрүне. Массалыг информация чепсектеринде ону Сөңгу Көрей деп адаар.

Соңгу чүгүнде Кыдат, Россия чурттары-биле, мурнуу чүгүнде Мурнуу Көрей-биле кызыгаарлажып турар болгаш чөөн чүгүнде Япон далай, барыын талазындан Сарыг далай агып чыдар. Ооң төвү — Пхеньян.^[3]

Политика системазы

Соңгу Көрея Көрейниң Ажылчыннар партиязыныңадаанда чаңгыс партия системазы-биле ажылдап турар, ол партия шупту күрүне эрге-чагыргазын тудуп турар. ^[4]Чазактың хоойлужудулга, суд болгаш күүсекчи эрге-чагырга органнары шупту партияның удуртулгазынга хамааржыр. Эрге-чагырга чаңгыс удуртукчуга чыглып келген. Соңгу Көреяда удуртукчу "партияның организастыг күзел-соруунуң боттандырылгазы" кылдыр долу эрге-чагырганы тудуп турар болгаш политиктиг болгаш социал ажыл-чорудулганы хайгаарап турар. ^[4]^[5]Соңгу Көреяның политиктиг системазы колдуунда салгал дамчыыр система-дыр, Ким Ир Сенден,Ким Чен Ир, Ким Чен Ынга чедир, ам Ким Чен Ынга чедир уламчылап турар.^[5]

Политиктиг идеология

Соңгу Көреяның политиказы "Джуче идеологиязынга" үндезилеттинген, ол идеология бот-идепкейлиг болгаш национал хамаарышпас чорукту онзалап көргүзер. Бо идеология Соңгу Көреяның политиказынга, экономиказынга болгаш камгалалынга удуртукчу принцип болуп турар.^[6]

Соңгу Көреяның эрге-чагырга структуразы үш кол албан черлеринден тургустунган: Көрейниң Ажылчыннар партиязы, күрүне органнары (хоойлу үндүрер, күүсекчи болгаш суд), шериг. Партия эң бедик эрге-чагырганы тудуп турар, а шериглер "партияның шерии" кылдыр тургустунган.^[7]^[8]

Төөгү

Эрте-бурунгу

Дангун Чосон

Тоолчургу чугаада бо дээрге Көрей чартык аралында бир дугаар күрүне-дир, ону Дангун 2333 чылда бистиң эрага чедир тургускан. Бо тоолчургу овур-хевирни Паекту дааның кырынче бадып келген дээрниң бурганының оглу дээр.^[9]

Гиджа Чосон

Ниити эраның мурнунда Кыдатка Шан династиязының үезинде Гиджа Көреяже дезип чорупкаш, ооң хааны апарган дээр.^[10]

Виман Чосон

бистиң эрага чедир 195 чылда тургустунган күрүне, ону Вэй Мань тургускан деп турар, ынчалза-даа Ханьның У императору узуткап каапкан.^[11]

Үш күрүне үези

Когурё, Бэкдже болгаш Силла

IV-VII векке чедир Көрей чартык ортулук Когурё, Бэкдже болгаш Силла деп үш күрүнениң аразынга чарлып турган, олар бот-боттарынга удур-дедир сайзырап турган. Когурё бистиң эрага чедир 37 чылда тургустунган болгаш, эң-не бедик деңнелинге, Көрей чартык ортулуктуң хөй кезиин Маньчжурияның чөөн талазындан башкарып турган^[12]^[13]

Бирги Силла

676 чылда Силла Когурё биле Бэкжени тиилээш, Көрей чартык аралды каттыштырган. Ол үеде буддизм нептерээн.^[14]

Ортаакы вектерден эгелээш амгы үеге чедир

Горео династиязы

918 чылда тургустунган, 936 чылда Силланы тиилээш, Көрей чартык аралды каттыштырган. Гореога буддизм нептерээн.

Чосон династиязы

1392 чылда И Сонг-ге Гореону тиилээш, Чосон династиязын тургускан. Ол үе 500 хире чыл үргүлчүлээн, конфуцианизм күрүнениң үндезини апарган. Хангул 1443 чылда тургустунган.^[9]

Японияның аннексиязы

1910 чылда Япония Көрей чартык ортулукту аннексиялаан, ол чагырга 1945 чылга чедир үргүлчүлээн. Ол үе Көрей культурага болгаш ниитилелге улуг салдарны чедирген.

Нацияның төрүттүнери

Соңгу Көрейниң тургустунганындан бээр төөгүзү 1945 чылда Ийиги делегей дайынының төнчүзүнден эгелээн. Ол үеде Көрей чартык ортулук Японияның капитуляциязы-биле 38-ки параллельге чарлы берген, а чөөн талазы Совет Эвилелиниң салдарынга кирген. 1948 чылдың сентябрь 9-та Соңгу Көрея албан езузу-биле тургустунган, ооң бирги премьер-министри Ким Ир Сен турган.^[15]^[16]

Дөс

Бо дээрге белеткеп каан чүүл-дүр. Эдип база немеп тургаш, ук төлевилелге дузалап болур силер.

[_c9cd41855db4a1d1-1] N Korea to adjust time zone to match the South (англ.) — 2018.

[_c1af6634f9139e61-2] ttps://data.iana.org/time-zones/tzdb-2021e/asia

[3] ttps://www.mofa.go.jp/mofaj/area/n_korea/data.html

[:0-4] 1 2 https://world.kbs.co.kr/special/northkorea/contents/archives/politics/summary.htm?lang=j

[:1-5] 1 2 https://nkinfo.unikorea.go.kr/nkp/pge/view.do;jsessionid=gB6iIaGRI2VhmP322xNi-NLZ8sGdLcFMNvI1NTEP.ins22?menuId=PO005

[6] ttps://www.cfr.org/backgrounder/north-koreas-power-structure

[7] ttps://www.brookings.edu/articles/political-classification-and-social-structure-in-north-korea/

[8] ttps://freedomhouse.org/country/north-korea

[:2-9] 1 2 https://www.y-history.net/appendix/wh0301-079.html

[10] ttps://kyusyu-kodaisi.sub.jp/tyousen/index1.htm

[11] ttps://www.try-it.jp/chapters-11520/lessons-11531/

[12] ttp://nationalatlas.ngii.go.kr/pages/page_1267.php

[13] ttps://www.historyfiles.co.uk/KingListsFarEast/SouthEastKoreaJin.htm

[14] ttps://www.britannica.com/place/Korea

[15] ttps://www.y-history.net/appendix/wh1601-105.html

[16] ttps://www.bbc.com/news/world-asia-pacific-15256929

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]