Шолбан: Эде көрүлделер аразында ылгал

Википедия деп сайттан
Контент балаттынган Контент неметтинген
Agilight (чугаа | үлүг)
Эдилгениң тайылбыры чок
Agilight (чугаа | үлүг)
Эдилгениң тайылбыры чок
Одуруг 1: Одуруг 1:
[[File:Venus-real color.jpg|Венера|thumb|right]]
[[File:Venus-real color.jpg|Венера|thumb|right]]
[[File:Venus Earth Comparison.png|Чер биле Венераны деңнээни|thumb|right]]


Өске планеталардан болгаш сылдыстардан ылгалдыг көскү, чидиг, чараш, чамдыкта [[Хүн (сылдыс)|Хүн]] ажып турда дээрниң барыын талазынга, Хүн үнериниң мурнунда чөөн талазынга көстүр планетаны '''Венера''' деп адаар. Дээрде чайыннап турар чырыының хемчээли-биле алыр болза, Венера Хүннүң, [[Ай|Айның]] соонда, үшкү черде. Ол чамдыкта хүндүс безин көстүп тургулаар, а дүне сылдыстар аразынга эң онзагай көскү. Тывалар ону кежээки азы эртенги шолбан деп адаар турган.
Өске планеталардан болгаш сылдыстардан ылгалдыг көскү, чидиг, чараш, чамдыкта [[Хүн (сылдыс)|Хүн]] ажып турда дээрниң барыын талазынга, Хүн үнериниң мурнунда чөөн талазынга көстүр планетаны '''Венера''' деп адаар. Дээрде чайыннап турар чырыының хемчээли-биле алыр болза, Венера Хүннүң, [[Ай|Айның]] соонда, үшкү черде. Ол чамдыкта хүндүс безин көстүп тургулаар, а дүне сылдыстар аразынга эң онзагай көскү. Тывалар ону кежээки азы эртенги шолбан деп адаар турган.

01:26, 20 Февраль 2012 хевири

Венера
Чер биле Венераны деңнээни

Өске планеталардан болгаш сылдыстардан ылгалдыг көскү, чидиг, чараш, чамдыкта Хүн ажып турда дээрниң барыын талазынга, Хүн үнериниң мурнунда чөөн талазынга көстүр планетаны Венера деп адаар. Дээрде чайыннап турар чырыының хемчээли-биле алыр болза, Венера Хүннүң, Айның соонда, үшкү черде. Ол чамдыкта хүндүс безин көстүп тургулаар, а дүне сылдыстар аразынга эң онзагай көскү. Тывалар ону кежээки азы эртенги шолбан деп адаар турган.

Венера Хүннү долгандыр 225 дүн-хүн иштинде дескинер. Телескопка борбак хевирлиг көстүр. Бир талазынга хүннеп турда, өске талазынга дүн дүжер. Хүн бүрүде хайгаарап көөрге, ол база Меркурий, Ай ышкаш, фазаларын өскертип турар. Ону дуран-биле безин эскерип каап болур. Ол бирде Черге чоокшулап, бирде оон ырап чоруй баргылаар. Черге эң чоок (40 млн. км) турар үеде Венераны хайгаарап шинчлээри кончуг эптиг. Улуг телескопка Венера аажок тода көстүр, Айны анаа карак-биле көргенинден улуг болур. Ынчалза-даа телескоптуң дузазы-биле Венераның кырында дагларын, хемнерин, далай сугларын көрүп чадап каан. Ону туман ышкаш ак чүве бүргеп алган, кырын көрүп, шинчилээринге шаптыктап турар.

Хемчээл талазы-биле Венера Чер хире, ооң диаметри 12100 км. Венера, Черге көөрге, Хүнче чоок. Хүннү дескинер оруу Черниң оруунуң иштии талазында, ынчангаш ол чамдыкта Чер биле Хүннүң ийи аразы-биле дужаажып эртип болур. Ындыг таварылгалар ховар болгулаар. Сөөлгү ындыг таварылга 2004 чылда болган.

Венераның агаарының составы Черниинден улуг ылгалдыг. Спектрлиг сайгарылганың дузазы-биле илередирге ооң агаарында, кол нургулайында углекислый газ, шоолуг эвес угарлыг газ, дустуг кислота, оон ыңай фторлуг водородтуң кислотазының холумактары бары илерээн. Чер кырынга ындыг хоранналчак газтарның катчылгазы ховар таварышкылаар болгаш чүгле вулканнар чазылган черлерге туруп болур. Венера бодунуң өзээн 243 дүн-хүн дургузунда өске планеталарга бодаарга, дедир талаже эргилер. Венера хемчээл, масса талазы-биле Черге чоок болза-даа, ооң дүн-хүн иштинде эргилии дедир талаже угланганы-биле база агаарның составы, температуразының бедии-биле Черден улуг ылгалдыг.