Хүн системазы: Эде көрүлделер аразында ылгал

Контент балаттынган Контент неметтинген

Шугумнуг

15:37, 14 Дөрт айның 2012 хевири

Шаанда тывалар Хүн системазының 7 планеталарының дугайында элээн хөй чүүлдерни билир турганнар. Тывага билдингир турган планеталарның аттары бо-дур:

1. Нима - Адыя - Хүн (Хүннү планета кылдыр санап турган).

2. Даваа - Сумуя - Ай (база планета деп санаар турган).

3. Мягмар - Ангараг - Аңгырак (амгы үеде Марс).

4. Лагба - Буд - Лакпа (амгы үеде Меркурий).

5. Баазан - Сугар - Баазаң (Венера).

6. Пурэв - Барсвадь - Бүрбү (Юпитер).

7. Бямба - Санчир - Бумба (Сатурн).

Планеталар биле Хүннүң харылзаазы

Дээрде сылдыстарның барымдаалап агаар-бойдустуң өскерлирин билип, ону амыдырал, ажыл-агыйга ажыглаар турган. Сылдыстар болгаш планеталар дугайында кончуг хөй материалды улустуң аас чогаалындан чыып ап болур.

Сылдыстар биле планеталарның аразында улуг ылгал барын демдеглезе чугула. Сылдыстар дээрге хөлчок изиг, боду чырып, херелденип турар газтардан бүткен, аажок улуг шар хевирлиг телолар-дыр. Оларның изии он-он, чүс-чүс, а харын каш муң-даа градустар чедип тургулаар. Азы өскээр чугаалаарга, сылдыстар кончуг ыракта турар хүннер-дир.

Планеталар борбак хевирлиг, соок, боду чырывас телолар-дыр. Олар боттарының өзээн эргилбишаан, Хүннү долгандыр дескинип турарлар. Хүннүң херелдери планетага барып дээрге, планеталар биске чырып турар кылдыр көстүр.

Хүн системаның төвү

Хүн системазының төвү - Хүн. Ону долгандыр Меркурий, Венера, Чер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун болгаш Плутон деп планеталар долганып чоруп турар.

Оң талазында чурукта: 1=Хүн, 2=Лакпа, 3=Баазаң, 4=Чер, 5=Ай, 6=Аңгырак, 7=Бүрбү, 8=Бумба, 9=Уран, 10=Нептун, 11=Кометалар, 12=Астероидтер куру, 13=Оларның долганыр оруу, орбита, 14=Черсиг планеталар азы Иштики планеталар, 15=Арткан планеталар.

Черден улуг ылгашпас боорга Меркурийни, Венераны, Марсты Черге дөмейлешкек планеталар дээр.

Дыгыйы шоолуг эвес кончуг улуг планеталар бар. Оларга Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун хамааржыр.

@@ Одуруг 38: / Одуруг 38: @@
 [[Category:Астрономия|Х]]
+[[af:Sonnestelsel]]
+[[als:Sonnensystem]]
+[[am:የፀሐይ ሥርዓተ ፈለክ]]
+[[an:Sistema Solar]]
+[[ang:Sunnlicu Endebyrdnes]]
+[[ar:المجموعة الشمسية]]
+[[arz:نظام شمسى]]
+[[as:সৌৰজগত]]
+[[ast:Sistema solar]]
+[[az:Günəş sistemi]]
+[[ba:Ҡояш системаһы]]
+[[bar:Sunsystem]]
+[[bat-smg:Saulės sėstema]]
+[[be:Сонечная сістэма]]
+[[be-x-old:Сонечная сыстэма]]
+[[bg:Слънчева система]]
+[[bjn:Tata Surya]]
+[[bo:ཉི་མའི་ཁྱིམ་རྒྱུད།]]
+[[br:Koskoriad an Heol]]
+[[bs:Sunčev sistem]]
+[[ca:Sistema solar]]
+[[chr:ᏅᏓ ᎠᎴ ᏚᏓᏕᏫᏍᏛ]]
+[[ckb:کۆمەڵەی خۆر]]
+[[cs:Sluneční soustava]]
+[[cv:Хĕвел системи]]
+[[cy:Cysawd yr Haul]]
+[[da:Solsystemet]]
+[[de:Sonnensystem]]
+[[diq:Sistemê Roci]]
+[[dv:އިރަވީ ނިޒާމު]]
+[[el:Ηλιακό σύστημα]]
+[[en:Solar System]]
+[[eo:Sunsistemo]]
+[[es:Sistema Solar]]
+[[et:Päikesesüsteem]]
+[[eu:Eguzki-sistema]]
+[[ext:Sistema Solal]]
+[[fa:سامانه خورشیدی]]
+[[ff:Njuɓɓudi naangeyankoori]]
+[[fi:Aurinkokunta]]
+[[fiu-vro:Pääväsüstem]]
+[[fo:Sólskipanin]]
+[[fr:Système solaire]]
+[[frp:Sistèmo solèro]]
+[[frr:Sansüsteem]]
+[[fur:Sisteme solâr]]
+[[fy:Sinnestelsel]]
+[[ga:An Grianchóras]]
+[[gan:太陽系]]
+[[gd:An Crios-Grèine]]
+[[gl:Sistema Solar]]
+[[gu:સૂર્યમંડળ]]
+[[gv:Corys ny Greiney]]
+[[haw:Kahua o nā hōkū]]
+[[he:מערכת השמש]]
+[[hi:सौर मण्डल]]
+[[hif:Saur mandal]]
+[[hr:Sunčev sustav]]
+[[ht:Sistèm solè]]
+[[hu:Naprendszer]]
+[[hy:Արեգակնային համակարգ]]
+[[ia:Systema solar]]
+[[id:Tata Surya]]
+[[ie:Solari sistema]]
+[[ilo:Sistema a Solar]]
+[[io:Sunala sistemo]]
+[[is:Sólkerfið]]
+[[it:Sistema solare]]
+[[ja:太陽系]]
+[[jbo:solri ciste]]
+[[jv:Tata Surya]]
+[[ka:მზის სისტემა]]
+[[kk:Күн жүйесі]]
+[[km:ប្រព័ន្ធព្រះអាទិត្យ]]
+[[kn:ಜ್ಯೋತಿರ್ಮಂಡಲ]]
+[[ko:태양계]]
+[[krc:Кюн система]]
+[[ksh:Sunnesystem]]
+[[ku:Pergala Rojê]]
+[[ky:Күн системасы]]
+[[la:Systema solare]]
+[[lb:Sonnesystem]]
+[[li:Zonnestèlsel]]
+[[lij:Scistema Solare]]
+[[lmo:Sistema Solar]]
+[[ln:Minzɔ́tɔ mwa Mói]]
+[[lo:ລະບົບສຸລິຍະ]]
+[[lt:Saulės sistema]]
+[[lv:Saules sistēma]]
+[[map-bms:Tata Surya]]
+[[mk:Сончев систем]]
+[[ml:സൗരയൂഥം]]
+[[mn:Нарны аймаг]]
+[[mr:सूर्यमाला]]
+[[ms:Sistem Suria]]
+[[mt:Sistema Solari]]
+[[mwl:Sistema Solar]]
+[[my:နေအဖွဲ့အစည်း]]
+[[mzn:خورشیدی منظومه]]
+[[nah:Tōnatiuh Īchān]]
+[[nds:Sünnsystem]]
+[[nds-nl:Zunnesysteem]]
+[[ne:सौर्यमण्डल]]
+[[nl:Zonnestelsel]]
+[[nn:Solsystemet]]
+[[no:Solsystemet]]
+[[nov:Sunal sisteme]]
+[[oc:Sistèma Solar]]
+[[or:ସୌରଜଗତ]]
+[[os:Хурон системæ]]
+[[pa:ਸੂਰਜ ਮੰਡਲ]]
+[[pam:Solar System]]
+[[pl:Układ Słoneczny]]
+[[pms:Sistema solar]]
+[[pnb:سورجی پربندھ]]
+[[ps:لمريز غونډال]]
+[[pt:Sistema Solar]]
+[[qu:Inti Llika]]
+[[rm:Sistem solar]]
+[[ro:Sistem solar]]
 [[ru:Солнечная система]]
+[[rue:Сонячна сістема]]
+[[sa:सूर्यमंडलम्]]
+[[sah:Күн системата]]
+[[sc:Sistema solare]]
+[[scn:Sistema sulari]]
+[[sco:Solar seestem]]
+[[sd:شَمسِي سِرِشتو]]
+[[se:Beaivvášgoddi]]
+[[sh:Sunčev sistem]]
+[[si:සෞරග්‍රහ මණ්ඩලය]]
+[[simple:Solar System]]
+[[sk:Slnečná sústava]]
+[[sl:Osončje]]
+[[sn:Gumbapamwe reMushana]]
+[[sq:Sistemi diellor]]
+[[sr:Сунчев систем]]
+[[stq:Sunnensystem]]
+[[su:Sistim tatasurya]]
+[[sv:Solsystemet]]
+[[sw:Mfumo wa jua na sayari zake]]
+[[szl:Słůneczny Ukłod]]
+[[ta:சூரியக் குடும்பம்]]
+[[te:సౌరమండలము]]
+[[tg:Системаи офтобӣ]]
+[[th:ระบบสุริยะ]]
+[[tl:Sistemang Pang-araw]]
+[[tr:Güneş Sistemi]]
+[[tt:Кояш системасы]]
+[[ug:قۇياش سىستېمىسى]]
+[[uk:Сонячна система]]
+[[ur:نظام شمسی]]
+[[uz:Quyosh tizimi]]
+[[vec:Sistema sołare]]
+[[vi:Hệ Mặt Trời]]
+[[vls:Zunnestelsel]]
+[[vo:Solasit]]
+[[wa:Sistinme solrece]]
+[[war:Pan-adláw nga pasikarán]]
+[[wo:Nosteg jant]]
+[[wuu:太阳系]]
+[[xmf:ბჟაშ სისტემა]]
+[[yi:זון סיסטעם]]
+[[yo:Sístẹ̀mù Òrùn]]
+[[zh:太阳系]]
+[[zh-min-nan:Thài-iông-hē]]
+[[zh-yue:太陽系]]
+[[zu:Uhlelo Lemihlaba YeLanga]]