Дункан, Айседора

Википедия деп сайттан

Айседора Дункан

англ. Isadora Duncan

Портрет
Төрүттүнген хүнү 1877 майның 26(1877-05-26)[1][2][3] азы 1878 майның 27(1878-05-27)[3][4]
Мөчээн хүнү 1927 сентябрьның 14(1927-09-14)[4][5][6][…]
Чурт
Ашаа азы кадайы Есенин, Сергей Александрович

Айседо́ра Дунка́н[7] (Исидора Дункан, Изадо́ра Да́нкан; англ. Isadora Duncan [ˌɪzəˈdɔrə ˈdʌŋkən], Дора Энджела Дункан, англ. Dora Angela Duncan; май 27 1877 чылда, Сан-Франциско, США — сентябрь 14 1927 чылда, Ницца, Франция) — американ чаартыкчы-танцылаар артист, хостуг танцылаарының үндезилекчи. Шаандакы грек танцылар-биле дөмейлештир танцылаар система болгаш и ээлгир шимчээшкинниң уран аргазын чогаадып каан. Сергей Есениниң өөң ишти 1922—1924 чылдарда. Венерада бир кратерниң адын Дункан деп адап каан.

Намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1877 чылда май 27 Сан-Франциско хоорайга Джозеф Чарльз Дункананың (1819-1898) - банкир, даглар шинчилээр инженер, уран чүүлдү эки билир болгаш Мария Айседора Грейниң (1849-1922) өг-бүлезинге төрүттүнген. Оларның эң бичии уруу турган. Улуг акылары Раймонд, Августин (Огюстен), база угбазы - Элизабет танцылаар турганнар. Айседора Дункан төрүттүнүп кээн соонда ачазы буурай берген, банкыга махинациялар дээш, ол соонда авазы ачазы чарлып алганнар. Авазы дөрт ажы-төлүн ап алгаш Окленд хоорайже көжүп чорупкан, аңаа даараныкчылап болгаш фортепианога ойнап өөредир хууда кичээлдер эттирип турган. Айседора акылары, угбазы-биле картай авазынга акша ажылдап дузалажып бичии уругларны танцылап өөредип турганнар. Айседораның назының чажырып 5 харлыг турда-ла школа киирип кааннар. 10 харлыг тургаш школазын каапкан, аңаа өөренирге утка чок дээш, ооң орнунга хөгжүм болгаш танцыга хөй кичээнгей салып турган, база бот-өөредилге турган. 1902 чылга дээр Лой Фуллер-биле сценага үнуп турганнар, ол ооң танцылаар аянынче салдар чедирген.

18 харлыг Дункан Чикаго хоорай көже берген, аңаа кежээки клубтарга танцылап турган, ол тускай артист кылдыр санатынар турган: кызыл-даван грек хитоннуг танцылап турган, чон ону аажок сонуургаар. 1899 чылдан тура Лондон хоорайга танцылап эгелээн. 1901 чылда Парижке Л. Фуллерниң бөлүүнче кирип алган. Апрельде 1902 чылда Будапешт хоорайга сценага үнүп танцылап турда бир дугаар улуг чедиишкинниг болган[7].

1903 чылда Дункан өг-бүлези биле Грецияже аян-чоруктаанар. Аңаа Дункан Копанос деп бүүрелчин кырынга танцылаар храм тудуун эгелээн (амгы уеде — Танцы өөренир төп Айседоры болгаш Раймонда Дункан аттыг). Дункан он бичии оолдарны шилип алгаш, оларның хору аайы-биле танцылап турган. 1904 чылда ол тургузуу-биле Вена, Мюнхен, Берлин хоорайларга концент-көргүзуг эттирип турган. 1904 чылда Грюнвельд хоорайга уруглар танцы школазын баштап турган[7].

1904 чылда Дункан режиссёр-модернист Эдвард Гордон Крэгом-биле таныжып алган, ооң ынакшааны херээжен кижизи турган, олар бир уруглуг. 1904 — 1905 чылдарда Санкт-Петербург болгаш Москвага концертер эттирип турган, аңаа Станиславский-биле таныжып алган. 1909 чылда Фран­цияга танцы школазы ажылып алган[7]. Январьда 1913 чылда Дункан Россияже картап гастрольдап келген, аңаа эвээш эвем мөгейикчилерлиг болгаш салгакчыларлыг турган, олар боттары хостуг танцы студиялары ажыдып аап турганнар[8]. Санкт-Пе­тер­бур­г хоорайга 1914 чылда «дун­ка­низ­мом» аарый берген улус «Геп­та­хор» деп танцы студиязы ажыдып алгаш турганнар, ол студия 1930 чылдарның эгезинге дээр ажылдап турган[7].

1921 чылда РСФСР-ның чырыдыышкын наркому Луначарский албан ёзузу-биле Дунканга Москвага танцы школазы ажыдып аарын саналдаан, база акша-биле хандырар бис деп чугаалаан. Дункан аажок амырап дузаны хулээп алган, ынчалза-даа дыка берге байдалдарга таварышкан: аш болгаш чылыг чок, соок чуртталга. Акша хандырыышкыны четпес турган, ынчангаш боду база акшаны тып алыр турган.


Октябрьда 1921 чылда Дункан шүлүкчү Сергей Есенин-биле таныжып алган. Келир чылын бадыланчып алганнар (1924 чылда чарлы бергеннер). Совет хамааты эргелиг турган[7]. .

1924 чылда Айседора Дункан Россиядан олчаан чоруй барган. Ол чорупкан соонда школазын азырап алган уруу Ирма Дун­кан (1928 чылгаь дээр) баштап артып каан. Ол школа 1949 чылга дээр турган[7].

Айседора Дункан Ниццеге айыыл-халапка таварышкаш чок болган. Моюнга ораап алган узун шёлк аржыылы чычааның дугуй спицазынга ораатынгаш Дунканның моюнун кемдээн.

Библиография[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Айседора Дункан. Моя исповедь. Издательство: Лиесма, 1991 г. Мягкая обложка, 288 стр. ISBN 5-410-00982-7
  • Айседора Дункан. Моя жизнь — М.: Контракт-ТМТ, 1992. — 192 с.: ил. ISBN 5-85058-009-3
  • Айседора Дункан. «Танец будущего»

Уран чүүлде овур-хевири[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Литературада[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • «Собачье сердце» Михаила Булгакова.
  • «Роман без вранья» Анатолия Мариенгофа.
  • «На берегах Невы» Ирины Одоевцевой.
  • «Исидора Дункан» Збигнева Герберта.

Театрда[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • «Айседора» — балет Мориса Бежара, поставленный для Майи Плисецкой (Опера Монте-Карло, 1976).
  • «Пять вальсов Брамса в манере Дункан» — балет Фредерика Аштона (Королевский балет, 1976).
  • «Айседора[en]» — балет Кеннета Макмиллана на музыку Ричарда Беннетта[en] (Королевский балет, 1981).
  • «Айседора: Миг до вечности», пьеса Юрия Баладжарова (2012).
  • «Три жизни Айседоры Дункан», монодрама в 2-х действиях Зиновия Сагалова.
  • «Стойте на голове», хореографический спектакль Татьяны Вдовиной (2016).

Кинода[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • «Айседора Дункан, величайшая танцовщица в мире», режиссёр Кен Рассел, в главной роли Вивьен Пиклз (Великобритания, 1966).
  • «Айседора». Режиссёр Карел Рейш, в главной роли Ванесса Редгрейв (Великобритания-Франция, 1968).
  • «Есенин». Режиссёр Игорь Зайцев, в роли Айседоры Дункан Шон Янг (Россия, 2005).
  • «Танцовщица». Режиссёр: Стефани Ди Джусто; в роли Лили-Роуз Депп (Франция-Бельгия-Чехия, 2016)

Ырыларда[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • «Айседора». Слова — Михаил Танич, Музыка — Елена Ванина. Исполняет Александр Малинин (Бал — 1991).
  • «Айседора» — группа Завтраккусто. Альбом «Декадент Нуво» (2017)
  • «Айседора» — ДиДюЛя. Альбом «Фламенко» (2000)
  • «Айседора Дункан» — Белая гвардия.
  • «Айседора» — «Ленинград». Альбом «Пуля+» (1999).

База көөр[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Музыкальное движение
  • Орхестика
  • Жак-Далькроз, Эмиль
  • Список необычных смертей (англ.)

Демделгелер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Internet Movie Database (англ.) — 1990.
  2. 2,0 2,1 Большая российская энциклопедияМ.: Большая российская энциклопедия, 2004.
  3. 3,0 3,1 Stokes S. Encyclopædia Britannica (англ.)
  4. 4,0 4,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  5. Lundy D. R. The Peerage (англ.)
  6. Энциклопедия Брокгауз (нем.) / Hrsg.: Bibliographisches Institut & F. A. Brockhaus, Wissen Media Verlag
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 Суриц, Тейдер, 2007.
  8. Сироткина И. Свободное движение и пластический танец в России. — М.: Новое литературное обозрение, 2011.

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Майык:Refbegin2

  • Динамика атмосферы — Железнодорожный узел. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] ; т. 9). — ISBN 978-5-85270-339-2.
  • Дункан Ирма, Макдугалл Алан Росс. Русские дни Айседоры Дункан и её последние годы во Франции / Пер. с англ. Вступ. ст., комментарий Г. Лахути. — М.: Моск. рабочий, 1995. — 271 с. ISBN 5-239-01848-0
  • Шнейдер И. Встречи с Есениным: Воспоминания. — Киев: Мистецтво, 1989. — 349 с.: ил. ISBN 5-7715-0195-6
  • Блэйер Ф. Айседора: Портрет женщины и актрисы / Перевод с англ. Е.Гусевой. — Смоленск: Русич, 1997. — 560 с. — («Женщина-миф»). ISBN 5-88590-642-4
  • Курт П. Айседора. Неистовый танец жизни. Isadora. A Sensational Life — М.: Изд-во Эксмо, 2002. — 768 с., илл. ISBN 5-699-00762-8
  • Каталог выставки «Античный профиль танца» Василий Ватагин, Матвей Добров, Николай Чернышев (Айседоре Дункан посвящается), 24 августа — 20 октября 2006, Москва: Изд-во Музей графики. ISBN 5-900395-16-2
  • Стефанида Руднева. Воспоминания счастливого человека. — М.: Главархив, 2007. — 856 с.: ил. ISBN 978-5-7728-0152-9, ISBN 978-5-8330-0249-0
  • Руднева С., Фиш Э. Музыкальное движение. Методическое пособие для педагогов музыкально-двигательного воспитания, работающих с детьми дошкольного и младшего школьного возраста. 2-е изд., перераб. и дополн. / Под ред. В. Царьковой. -СПб.: Издательский Центр «Гуманитарная Академия», 2000. — 320 с. ISBN 5-93762-003-8
  • Дункан Айседора // Иванян Э. А. Энциклопедия российско-американских отношений. XVIII—XX века. — Москва: Международные отношения, 2001. — 696 с. — ISBN 5-7133-1045-0.
  • Наталья Аляшева. Айседора Дункан. Документальные свидетельства и фантазии. Издательство: Урал ЛТД. 2000. Твердый переплёт, 442 стр. ISBN 5-8029-0139-X
  • Есенин и Айседора Дункан. Серия: Любовные истории великих (Сост. Т. И. Маршкова). Издательство: Алгоритм, — М., 2007 г. Твердый переплёт, 288 стр. ISBN 978-5-9265-0330-9
  • Айседора Дункан и Сергей Есенин. Их жизнь, творчество, судьба (ред.-сост., вступ.ст., пер. Краснов И. М.). Издательство: Терра (2005). ISBN 5-275-01262-4
  • Нонна Голикова. Сергей и Айседора. — М.: Вагриус, 2005. — 256 с.: ил. ISBN 5-9697-0003-7
  • Ирина Сироткина. Свободное движение и пластический танец в России. М.: Новое литературное обозрение, 2011. — 319 с.
  • Ирина Сироткина. Айседора Дункан и сто десять лет свободного танца // Театр. 2015. № 20.
  • Levien, Julia. Duncan Dance : a guide for young people ages six to sixteen / Julia Levien. With illustrations by the author from life and memory. «A Dance Horizons book.» 1994. ISBN 0-87127-198-2
  • Maria Theresa. Divine Being, Guided by a Higher Power by Pamela de Fina. The Adopted Daughter of Isadora Duncan, 2003. Dorrance Publishing Go., Inc. Pittsburgh, Pennsylvania 15222. ISBN 0-8059-4960-7
  • Anna Duncan: In the footsteps of Isadora. I Isadoras fotspar. Dansmuseet, 1995. ISBN 91-630-3782-3
  • Frank-Manuel Peter (Hrsg./Ed.). Isadora & Elizabeth Duncan in Deutschland, in Germany. Deutsches Tanzarchiv Koln, 2000. ISBN 3-87909-645-7
  • The Technique of Isadora Duncan By Irma Duncan. Illustrated. Photographs ву Hans V. Briesex. Posed by Isadora, Irma and the duncan pupils. Printed in Austria by Karl Piller, Wien VIII. ISBN 0-87127-028-5
  • The Art of the Dance. Isadora Duncan / pref. par Sheldon Cheney.- New-York : Theater Arts, 1928.- 147 p. Edited, with an introduction by Sheldon Cheney. ISBN 0-87830-005-8
  • Life Into Art. Isadora Duncan and Her World. (1993) Edited By Doraee Duncan, Carol Pratl, And Cynthia Splatt ; Foreword By Agnes De Mille ; Text By Cynthia Splatt. Hardcover: 199 pages. Publisher: W. W. Norton & Company; 1st edition (November 1993). ISBN 0-393-03507-7
  • Duncan Isadora. Isadora Speaks. Ed. Franklin Rosemont. San Francisco, 1981.
  • Сидоров А. А. Современный танец. М., 1923.
  • Белый Андрей. Луг зелёный. Книга статей. М., 1910.
  • Морис Левер. Айседора Дункан. Серия ЖЗЛ. М., 2006.
  • Isadora Dunkan «My Life» Москва. «Центрполиграф» 2005.
  • Мариенгоф А. Б. Роман без вранья, 1926.
  • Юшкова Е.В. Айседора Дункан и вокруг: новые исследования и материалы. Екатеринбург; Москва: Кабинетный учёный. 2018 ISBN 978-5-6041789-5-9

Шөлүглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]