Грум-Гржимайло, Григорий Ефимович

Википедия деп сайттан

Григорий Ефимович Грум-Гржимайло

Төрүттүнген хүнү: 5 (17) февральдың 1860
Төрүттүнген чери:
Мөчээн хүнү: 1936 марттың 3(1936-03-03)[1] (76 хар)
Мөчээн чери:
Чурт:
Эртем сферазы: География[2], зоология[d][2], лепидоптеролог[d], физическая география[d][2], историческая география[d][2], политическая география[d][2], энтомология[d][2], лепидоптерология[d][2], этнография[d][2] биле путешествие[d][2]
Альма-матер:
Шаңңалдары:

Григрий Ефимович Грумм-Гржимайло (5 (17) февраля 1860, Санкт-Петербург — 3 марта 1936, Ленинград) — орус аян-чорукчу, географ, зоолог база лепидоптеролог, Барыын Кыдат, Памир, Тянь-Шань кезектерниң (1884—1890), Барыын Моолдуң, Тываның база Ыраккы Чөөн Чүктүң (1903—1914) шинчилекчизи. Турфан оңгалчыын ажыткан.

Намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Эрге-хоойлу училищезинге (1871—1873) база Санкт-Петербургтуң 3-кү шериг гимназиязынга (1874—1879)[3]. Дээди эртемни 1880—1884 чылдарда Санкт-Петербургтуң университединиң физика-математика факультедин дооскан.

Памирже баштайгы экспедициялары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1884 чылдан тура Ортаа Азияже кезек экспедицияларга киржип турган.

Экспедицияларының материалдары Орус географтыг ниитилелге илеткеттинген болгаш 1890 чылда француз дыл кырынга үнген «Le Pamir et sa faune lépidoptérologique» (IV-кү том фр. «Mémoires sur les lépidoptères». Географтыг ниитилел ону мөңгүн медаль-биле шаңнаан болгаш ылап кежигүнү кылдыр хүлээп алган.

Азияже 1889—1890 чылдарда экспедициялары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Дараазында экспедициязы Чөөн Тянь-Шань база Наньшань кезектерже болган. Грумм-Гржимайлонуң эң улуг эртем-шинчилелдиг чедиишкиннери ол экспедиция-биле холбаалыг.


Тянь-Шаньның мурнуу талазында Турфан хоорайдан ырак эвесте тускай ханы ыйгылааш тып алган, ооң дүвүнде Айдынкёль деп хөл бар. Ол оңгалчыктың ханызы далай деңнелинден 130 м чавыс болганын тодараткан.

Грумм-Гржимайлонуң ол экспедициязы дыка байлак болган. Ниитизи-биле олар 7250 км эрткеш, 214 сүт ижер амытаннарны, 1150 куштарны, 400 уяда чуургаларны, 100 хире балыктарны, 105 соястаар, чер-суг амытаннарын, 35 муң курт-кымыскаякты, 800 бүрүлерни база 850 даг породаларын чыып алган.

Ол ажылының түңнели «Описание путешествия в Западный Китай» деп аттыг үш томнуг үнүп келген.

Моолче 1903 чылда экспедициязы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1903 чылда Грумм-Гржимайло Барыын Моолче болгаш Тываже экспедицияны организастаан. Зайсандан үнгеш, Кара Иртыш база Моол Алтайны кешкеш, Убсу-Нур, Хараусу, Харанур хөлдер чыдар улуг ыйгылаашка үнүп келгеннер. Улаштыр Хархир даан база Таңды-Уласыннарын ашкаш Тываны таваргаш, экспедиция Алдайже — Кош-Агачче ажып чоруй барган. Аңаа чыгдынган материалдарны Грумм-Гржимайло Барыын Моолга тураскааткан монографиязынче киирген.

Григорий Ефимович Грум-Гржимайло 1936 чылдың март 3-те чок болган.


Библиография[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Шаңналдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Ыдык Ладимирниң Ордениниң 4-кү чадазы (1891)
  • Пржевальскийның шаңналы (1891)
  • Парижтиң Эртемнер Академиязының шаңналы
  • Константин медалы (1907)

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]