Рембрандт кодун көөр

{{Чурукчу}}
'''Ре́мбрандт Ха́рменс ван Рейн''' ({{Lang-nl|Rembrandt Harmenszoon van Rijn}} {{IPA|[ˈrɛmbrɑnt ˈɦɑrmə(n)soːn vɑn ˈrɛin]}}, 1606—1669) — голланд чурукчу, сииликчи, өңнер ылгаарының улуг мастери, голланд живописьтиң алдын чүс чылының шылгараңгай төлээлекчизи. Ол бодунуң чогаалдарында кижиниң сагышсыраарының бүгү спектрын тулган сагыш-сеткил хайныышкыны-биле үндүр сиилбип, ооң мурнунда чурулга уран чүүлүнге турбаан чүүлдү ол боттандырып шыдапкан. Рембрандтың ажылдары, жанр талазы-биле онза янзы-бүрү, көрүкчүге кижиниң сагышсыраарының болгаш минниишкиннериниң үе чок сагыш-сеткилиниң делегейин ажыдып турар.

== Биографиязы ==

=== Өөреникчи чылдары ===
Рембрандт Харменсзон («Хармен оглу») ван Рейн 1606 чылдың июль 15-те шыдалдыг дээрбе ээзи Хармен Герритсзон ван Рейниң хөй уруглуг өг-бүлезинге Лейденге төрүттүнген. Авазының өг-бүлези Нидерланд революцияның соонда безин католик чүдүлгеге шынчызын кадагалап турган.
[[Файл:Rembrandt_concert.jpg|мини|277x277пкс|«Аллегория музыки» 1626 чыл — чалыы Рембрандтка ластман салдарның чижээ]]
Лейденге Рембрандт университеттиң латин школазынче барып турган, ынчалза-даа ооң эң-не улуг сонуургалы - живопись турган. Ол 13 харлыг турда, чурулга уран чүүлүнге өөренип алзын дээш, католик чүдүлгелиг лейден төөгү живописези Якоб ван Сваненбюрхче чортупкан. Сваненбюрх чурулгазының хевири-биле Рембрандтың чогаадылгазынга улуг салдар чедирбээн.<ref name="Britannica">''Silver, Larry.'' Rembrandt. — [[Энциклопедия Британника|Encyclopædia Britannica]], 15th edition.</ref>

1623 чылда Рембрандт Амстердамга Италияга төөгү, мифология, библей угланыышкыннарлыг стажировканы эрткен Питер Ластманга өөренип турган. 1627 чылда Лейденче эглип келгеш, Рембрандт эжи Ян Ливенс-биле хууда ажылдаар черин ажыткаш, өөреникчилер чыып эгелээн. Каш чылдар дургузунда ол ат-алдарлыг апарган. 

=== Ластманның болгаш караваджистерниң салдары ===
Ластманның чуруттунарда шокарга база үрмектээринге хандыкшылы аныяк чурукчунуң чогаадылгазынга улуг салдарны чедирген. Ластманның салдары ооң бирги кадагалаттынып арткан чогаалдарында илдең — «Побиении камнями св. Стефана» (1629), «Сцене из древней истории» (1626) болгаш «Крещении евнуха» (1626). Ооң бышкан ажылдары-биле деңнээрге, олар кайгамчык өңгүр,ында чурукчу боттуг делегейниң үүрмек кезектерин кызымаа-биле ушта бижиирин оралдашкан. Библей төөгүнүң экзотиктиг байдалын болдунары-биле ылаптыг кылдыр дамчыткан. Аянныг хөөннүг байырлал байдалын тургузар колдуу шупту маадырлар көрүкчүнүң мурнунда нарын, аар өртектиг кылаңнааш чүүлдерлиг каас хептиг турарлар («Аллегория музыки», 1626; «Давид перед Саулом», 1627). 
[[Файл:Rembrandt_Christ_in_the_Storm_on_the_Lake_of_Galilee.jpg|мини|249x249пкс|«Христос во время шторма на море Галилейском» (1633). Рембрандтың дың чаңгыс далай пейзажы Изабелла Гарднер музейинден 1990 чылда оорлаттынган база амгы үеде  дилээшкинде.]]

«Товит биле Анна», «Валаам биле ослица» — ол үениң түңнел чогаалдары  чурукчунуң бай чогаадыкчы бодалын көргүзеринден аңгыда, ооң маадырларының дүшкүүрлүг сагышсыраарын болдунары-биле тода кылдыр дамчыдарынче чүткүлүн көргүскен. Барокконуң өске мергежээн улузунга дөмейлежип, ол сагыш-сеткил дамчыдарда, өңнерниң күштүг аңгылалының утказын билип эгелээн<ref name="Britannica" />. Ооң чырык талазы-биле ажылдаар башкылары утрехт караваджистер артпышаан<ref name="Britannica" />, ынчалза-даа ол хөй кезиинде Италияда ажылдап турар немец Адам Эльсхаймерниң чогаалдарынга даянып турган<ref name="Britannica" />. Рембрандтың эң-не караваджист хөөн-биле күүсеттинген пөсте чуруктары— «Притча о неразумном богаче» (1627), «Симеон и Анна в Храме» (1628), «Христос в Эммаусе» (1629).

Чурукчу бодун бодунуң ажылдаар черинде чогаалын чуруп турар үезин чуруп көргүскен  «Художник в своей мастерской» (1628; автопортрет хире) деп чуруу база бо бөлүкче хамааржып турар. Чуруктуң хемчээли ооң бирги планынче салдынган; ажыл чоруттунуп турар пөсте чураан чурук чанынга автор карлик дег көстүр.

=== Лейденде чурукчунуң ажылдаар чери ===
Рембрандтың чогаадыкчы допчу-намдарының шиитпирлеттинмээн айтырыгларының бирээзи - ооң Ливенс-биле уран дөмейлешкээ. Кады ажылдавышаан, олар чаңгыс удаа эвес чаңгыс ол-ла сюжетти ажылга ап турганнар, чижээ, «Самсон биле Далила» (1628/1629) азы «Воскрешение Лазаря» (1631). Чамдык кезээнде иелээн ол үеде бүдүн Европаның шылгараңгай чурукчузы Рубенсче тырттылып турганнар. Чамдыкта Рембрандт Ливенстиң уран тывыштарын үлегерлеп ап турган, бирде-бирде ол чүүл шуут дедир-даа турган. Шак ол чылдагаан-биле 1628—1632 чылдарда Рембрандт биле Ливенстиң ажылдарының ылгалы уран чүүлдүң эртемденнеринге билдингир бергелерни тургузуп турар. Ооң сураглыг ажылдарының бирээзи — «Валаамова ослица» (1626 г).

1629 чылда чурукчуну ол үеде сураглыг поэт база меценат Оран принцтиң секретары Константин Гюйгенс (Христиан Гюйгенстиң ачазы) көрүп каан. Ол үениң чагааларының бирээзинде Гюйгенс Ливенс биле Рембрандты аныяк шыырак чурукчулар кылдыр бараалгаткан, а Рембрандтың«Иуда, возвращающий тридцать серебреников» деп чуруун ол Италияның безин антиктиг үезиниң дээре дээн чуруктары-биле деңнеп, үнелеп турар.  Рембрандтка Гюйгенс бай клиентилерни тып берген, оон аңаа Оран принцке элээн каш чүдүлге чуруктарын чуруткан.

=== Бодунуң стилин бүдүргени ===
[[Файл:B320_Rembrandt.jpg|солагай|мини|230x230пкс| 23 харлыында бодун мынчаар чуруп көргүскен]]
1631 чылда Рембрандт Амстердамче көже берген. Ында барокконуң эстетиказынга таарымчалыг чуруктарның даштыкы хевириниң өңнери, Рембрандта чаа Рубенсти тыпкан Гюйгенс-биле дөмей, хөй шыдалдыг ханы хүндүлекчилерни тывылдырган. Чыл эрткенде, Ливенс Лейденде ажылдаар черин хаггаш, [[Англия|Англи]]<nowiki/>яже чорупкан. Аңаа ол ван Дейктиң салдарынче кирген, оон төрээн чуртунче эглир бетин 1644 чылда Антверпенге ажылдап турган.

Амстердамче көшкени - Рембрандтың допчу-намдарынга арынның шимчээр мимиказын аңгы шинчилээн эр, кыс баштарның этюдтарының тывылганы болур. Ол улуг эвес чогаалдар, кедизинде шын эвес чурукчунуң ада-иези кылдыр билдинип турган, Рембрандт-портретистиң ёзулуг өөредии апарган. Шак Именно портреттиг живопись ол үеде чурукчуга заказтарны амстердам шыырак бюргердерден чыып, хөй ашка ажылдап аарын болдуруп турган. 

Амстердамга турган чылдарында Рембрандтың чогаадылгазында көскү черни автопортрет жанры эжелеп турар. Ол бодун фантастиктиг хептер кеткен болгаш ужуру билдинмес  байдалдарга чуруп тургаш, ол бодунуң уран чүүлүнүң хөгжүлдезиниң чаа оруктарын ажыткан. Чамдыкта этюдтарның чурукчу-биле каас-коя чөөн хептер-биле кедиртинген улуг назылыг маадырлары ооң чогаадылгазы таварыштыр библей персонажтарже хуула берген; «Иеремия, оплакивающий разрушение Иерусалима» (1630) шак-ла ындыг бодалга алыскан. Фридрих-Генрих Оранның штатгальтеринге ол Рубенстиң хөй фигуралыг гравюралары-биле хөөн кирген «Воздвижение креста» (1633) болгаш «Снятие с креста» (1632/1633) деп ийи эжеш пөсте чурукту чуруп берген.

=== Амстердамга чедиишкини ===
[[Файл:Rembrandt-Belsazar.jpg|мини|275x275пкс|«Пир Валтасара» (1635)]]
Слава о Рембрандт - кайгамчык чурукчу деп сураг чугаа дугайында как о незаурядном мастере распространилась по Амстердамга ооң   кичээнгейлиг хирургтар көрүкчүже удур паралельдиг туруп албаан, ол үениң портрет живопизинге ол хүлээттинген турган, а бөлүк портредин «Урок анатомии доктора Тульпа» (1632) төндүрген соонда тарай бергеню на котором внимательные хирурги не были выстроены в параллельные ряды обращённых к зрителю голов, как то было принято в портретной живописи того времени, а пирамид тургузуунда, шупту киржикчилерни психологтуг тала-биле чаңгыс бөлүкче тудуштурганы, шыңгыызы-биле хувааттынган. Арын бүрүзүнүң мимиказының байы болгаш өңнер ылгаарының драматиктиг ажыглалы, чурукчунуң чогаадылгазының бышкан үезиниң дугайында херечилеп, чылдар дургузунда дуржулгазының түңнелин көргүскен.

Амстердамга бирги чылдары -  Рембрандтың чуртталгазында эң-не аас-кежиктиг болган. 1634 чылда Саския ван Эйленбюрх-биле өгленгеш, бай-шыдалдыг бюргерлерниң чаагайжыткан тускай бажыңнарынче эжикти ажыткан. Оларның санынче Саскияның ачазы - Леуварденниң [[бургомистр]]<nowiki/>и база кирип турган. Заказтар олче бот-бодунуң соондан улаштыр дүжүп бадып турган; беженден эвээш эвес портреттерниң бижиттинген үези - Рембрандтың Амстердамга баштайгы үези. Ылаңгыя аңаа консервативтиг меннониттер хандыгып турган.меннонит сургаалчы Корнелис Анслонуң , безин Вондел боду шүлүктеп мактаан , ийи дакпыр портреди эвээш эвес чугаа-соотту үндүрген. 
[[Файл:Rembrandt_-_Rembrandt_and_Saskia_in_the_Scene_of_the_Prodigal_Son_-_Google_Art_Project.jpg|солагай|мини|317x317пкс|Рембрандт биле Саския «Блудный сын в таверне» (1635) деп чурукта]]
Рембрандтың материалдыг байдалы хуу чаагайжыткан тускай бажыңны садып ап, антикварлардан уран чүүлдүң чүүлдерин садып, ону каастап долдурар арганы берген (см. Дом-музей Рембрандта). Ында чүгле итальян чурукчуларның чуруктары, гравюралары эвес, а антиктиг скульптура, боо-чепсек, хөгжүм херекселдери бар. Мурнундагы шылгараңгай чурукчуларны шинчилээрде, ооң Амстердамдан чорууру албан эвес турган, чүге дизе ол үеде хоорайга мындыг шедеврлерни:  Тицианның «Джероламо Барбаригонуң портреди»-н, Бальтазаре Кастильонениң портредин, Рафаэльдиң салбактарын көрүп ап болур турган.

Ол чылдарның эң-не чугула портреттеринге Саскияны чураан чуруктар — чамдакта бажыңда орунда чыдар, чамдыкта каас хептерлиг (кассель портрет, 1634) болгаш театрыжыткан хевирлердк («Саския в образе Флоры», 1634). 1641 чылда оларның оглу Титус төрүттүнген; база үш ажы-төлү чажында бүрлү берген. Чурукчунуң Саския-биле өгленген чылдарында чурттакчы күжү хөй болганы «Блудный сын в таверне» (1635) деп чурукта тодазы-биле илереттинген. Бо алдаржаан ажылдың иконографиязы библей притчада  улчумал оолдуң будалганының дугайында моралдыг чуруктарындан үнген.

Саския оглу төрүттүнгенинден бээр бир чыл болганда, чок болган. Оон Рембрандтың чуртталгазында үзүктел чок хуу когаралдар үези эгелээн.

=== Итальяннар-биле диалог ===
Рембрандт-биле улуг итальян чурукчуларның чогаадыкчы диалогунче чүгле портрет ажылдары айытпайн турар, а чурукчунуң даштыкы эффектилерже сагыш салыышкынын көргүскен база ол тала-биле Италияга барокко үезиниң мастерлериниң чогаалдары-биле бир дөмей мифологтуг болгаш библей темаларлыг хөй дүрзүлерлиг чуруктары айтып турар.
[[Файл:Rembrandt_Harmensz._van_Rijn_026.jpg|мини|275x275пкс|«Даная» 1985 чылда вандалдыг халдаашкынга таварышкан, ынчалза-даа совет реставраторлар-биле чаартынган.]]
Ат-сураглыг «Даная» (1636/1643) бүдүнү боду чайыннаан. «Похищение Европы» (1632) болгаш «Похищение Ганимеда» (1635) — база итальян живописьтиң анаа сюжеттери — Рембрандт-биле, бирээде, голланд пейзаж, ийиде - хажыышкынныг коргуштуг арнын дырыштырган чаш уруг кылдыр тоолчаан аныяк чараш оолдуң ирониктиг тайылбыры киирдинген кылдыр чаартынган.

Ластман-биле ажылдап чораан чылдарында ышкаш, Рембрандтың чогаадыкчы боданыышкыны чедир ажылдап кылдынмаан иконографиялыг библей сюжеттерни негеп турар. «Пир Валтасара» (1635) деп чурукта персонажтарның арнында   ёзулуг коргуушкун чуруттунган, сеткилге арткан дүвүрээзин сценада шииниң чырыдыы-биле күштелип турар. Оон чыда калбас  «Жертвоприношение Авраама» (1635) — агаарда көжүй берген бижек сценага тырттырган чуруктуң чайгаарын дыңзыдып турар. Мюнхенден ол композицияның шору орай версиязы — Рембрандтың чуруктарын ооң өөреникчилериниң шынарлыг хоолгалаанының чижээ.

Рембрандт чырык болгаш хөлегениң эффектилерин ооң хөй чуруктарынга көргүстүнген офортарга («Христос перед Пилатом», 1636) ажылдап кылып турган. Ооң дараазында чуртталгазының дургузунда офортар Рембрандтка живопиське бодаарга, эвээш эвес орулганы киирип турган. Офортист кылдыр ол кургаг ине, шимченгир штрих база узамдыгар техника ажыглалы-биле алдаржаан.

=== «Дүнеки хайгыыл» ===
[[Файл:The Nightwatch by Rembrandt - Rijksmuseum.jpg|мини|265x265пкс|Рембрандт. «Дүнеки хайгыыл» (1642)]]
Бөлүк портреттиң Нидерланд хувискаалдың шериг сактыышкыннары-биле ол хире дидим холбаазы чамдык чагыкчыларны коргуткан. Рембрандтың биографтары  «Дүнеки хайгыыл»-дың буураашкынының (ылаңгыя 1940 чылдарга чедир карарган лак-биле чажырттынган чаартылгазы алган чазыглыг ады) чурукчунуң дараазында ажыл-агыйынга кайы-хире салдарлыг болганын маргыжып турарлар. <ref name="berger">''Berger, Harry.'' Manhood, Marriage, & Mischief: Rembrandt’s 'Night watch' and other Dutch group portraits. — Fordham University Press, 2007. ISBN 0-8232-2557-7. Page 177. Билдингири-биле, бо ажылдың буураашкынының дугайында делгереңгей легендазы ылаптыг үндезиннер чок</ref>. «Дүнеки хайгыыл»-дың төөгүзүнүң конспирологтуг версиязы британ режиссёр - Питер Гринуэяның  «Ночной дозор» (2007) база «Рембрандт. Я обвиняю!» (2008) деп фильмнеринде кирген.
[[Файл:De_Nachtwacht_(1).JPG|солагай|мини|265x265пкс|Рембрандт болгаш «Дүнеки хайгыыл»-дың маадырлары Амстердамда Рембрандт шөлүнде 2006 чылда (скульпторлар А. Таратынов, М. Дронов)]]

Амстердам чоннуң Рембрандтка соой бергениниң чылдагааннар кандыг-даа турган бол,  хөөннер өскерилгениниң түңнелинде, ооң алдарының читкени болгаш чоорту ядаралынга чедирген. «Дүнеки хайгыыл»-дың соонда  Рембрандтың ажылдаар черинге ийи-чаңгыс өөреникчилер арткан. Ооң эрги өөреникчилери,  биеэги Рембрандтың кандыг-бир талазын алгаш, сайзыраткаш, башкызынга бодаарга, элээн  чоруу чогунгур база херек чурукчулар апаргылаан. Бо хамаарылга талазы-биле Говерт Флинк көскү, 1630 чылдарның Рембрандтың чуруктарының даштыкы бравурлуун тергиин кылдыр өөренип алган Лейденец Герард Доу — Рембрандтың бирги өөреникчилериниң бирээзи — бүгү чуртталгазында Ластманның 1626 чылдың "Аллегории музыки" дээн ышкаш чуруктарының эстетиказының салдарынга алзы арткан<ref name="Britannica" />. 1640 чылдан тура ажылдаар черге ажылдап келген Фабрициус көстүп чыдар делгем-биле туралыы-биле шенеп турган база Делфтеге улуг чедиишкин эккелген чырыткан кол өңнерни ажылдап кылып турган.

То, что в продолжение 1640 чылдардан тура Рембрандтан чагыкчылары хая көрнүп, өөреникчилери каапкаш чоруп турганы "Дүнеки хайгыыл"-ның чаңгыс аай эвес үнелээшкининден эвес, а ооң эге чылдарында элээн туралыг турганы - живопись модазының бичиилеп үүрмектээринче чайгылганы болган. Чогаадыкчы хөгжүлдезиниң логиказы чурукчуну дорт дедир талазынче чорудуп турган. Чылдар эрткен тудум ол кол өңнүң шупту детальдарында көстүп турар салбактың дидим өгээшкиннеринге болгаш чырык биле хөлегениң чидиг аңгылалынга хандыкшаан.

=== Шилчилге үези ===
1640 чылдарда Рембрандтың  хууда чуртталгазының дугайында медээлер эвээш кадагалаттынган. Ол үениң өөреникчилеринден чүгле Дордрехттен Николас Мас сураглыг. Чурукчу ооң мурнунда ышкаш бай чуртталгазын уламчылап турган хире. Калган Саскияның өг-бүлези ооң өнчүзүн Рембрандт канчаар чарыпканынга таарзынмайн, амыр-дыш бербейн турган. Титустуң ажаакчызы Гертье Диркс, ону өгленир деп аазаашкынын күүсетпээнинден судче берген; на него в суд за нарушение обещания жениться; ол херекти таарыштырар дээш, чурукчу бодунуң акша хавын кактаар ужурга таварышкан.

1640 чылдарның төнчүзүнде Рембрандт аныяк бажыңының ажылдакчызы Хендрикье Стоффелс-биле таваржы берген. Ооң овур-хевири ол үениң портрет ажылдарында көстүгүлээн: «Флора» (1654), «Купающаяся женщина» (1654), «Хендрикье у окна» (1655). 1654 чылда олар ийиден Корнелия деп уруг төрүттүнерге, Хендрикьени "бачыттыг өгленишпейн харылзажылга" дээш орулга чөвүлели судтаан. Бо чылдарда Рембрандт кайгамчык национал азы бүгү кижи төрелгетен дугайында дыңналыр  темалардан чайлаан. Ол үениң живопись ажылдары хөй эвес.<center class=""> <gallery caption="Портреты семьи Рембрандта" widths="100" heights="100" perrow="5">
Rembrandt_- Zelfportret 1640.jpg|[[Автопортрет Рембрандта (1640)|Автопортрет]] (1640)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 089.jpg|Саския в красной шляпе (1633/1634)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 102.jpg|Титус в красном берете (1658)
Rembrandt (Rembrandt van Rijn)_- A Woman in Bed_- Google Art Project_- cropped.jpg|Гертье Диркс? (1644)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 081.jpg|Хендрикье Стоффелс (1655)
</gallery></center>Ян Сикс (1647) бургомистрниң база өске-даа эргелиг бюргерлерниң гравирлеттинген портреттери-биле чурукчу үр үе дургузунда ажылдап турган. Шупту аңаа билдингир гравировканың аргаларын, техникаларын «Христос, исцеляющий больных» азы 100 гульденге XVII векке эң улуг өртекке саттынган "Лист в сто гульденов» деп аттыг  хынамчалыг кылдынган офортуң бүдүрүлгезинге ажыглаан. Бо офорту-биле, чырык-биле хөлегениң магаданчыг оюнунуң нарыны-биле оө чеди чыл ажылдаан, 1643 чылдан 1649 чылга чедир. 1661 чылда 1653 чылда чогааттынган «Три креста» (төнмээн) деп офортунуң ажылы уламчылаан.
[[Файл:Rembrandt_Harmensz._van_Rijn_058.jpg|мини|259x259пкс|«Святое семейство» (1645, Эрмитаж).]]
Амыдыралының хилинчектиг чылдарында дүгдүнчек булуттарлыг, күштүг киткээшкинниг хаттыг база ол ышкаш Рубенс болгаш Сегерстиң чаңчылында романтика сиңниккен хөлзээн бойдустуң ындыг хевирлиг атрибутары чурукчунуң кичээнгейин хаара туткан. Рембрандтың реализминиң эртинелеринге 1646 чылдың «Зимний пейзаж» хамааржыр. Ынчалза-даа Рембрандт-пейзажистиң уран ажылының бедии кылдыр чүгле живопись ажылдары эвес, а  «Мельница» (1641) биле «Три дерева» (1643) дээн ышкаш чуруктар болгаш офортар хамааржыр. Ол бодунга өске чаа жанрларны шиңгээдип алгылаан — натюрморт (чер куштуг база бустунган эъттерлиг) болгаш аът портреди (харын, ниитизиниң саналы-биле, аъттар Рембрандтка кажан-даа бүтпейн турган)<ref>Фильм Питера Гринуэя {{imdb title|id=0446750|title=«Ночной дозор» (2007)}}(англ.)<span> на сайте </span>[//ru.wikipedia.org/wiki/Internet_Movie_Database Internet Movie Database].</ref><ref>Фильм Питера Гринуэя {{imdb title|id=1303889|title=«Рембрандт. Я обвиняю!» (2008)}}(англ.)<span> на сайте </span>[//ru.wikipedia.org/wiki/Internet_Movie_Database Internet Movie Database].</ref>.

Бо чылдарда бажың чуртталгазының хүн-бүрүде болуушкуннары поэтиктиг тайылбырны алгано, 1645 биле 1646 чылдарда ийи «Святых семейства» кандыын көргүскен. Ооң-биле кады «Поклонение пастухов» (1646) болгаш «Отдых на пути в Египет» (1647) чуруктар Рембрандтың өг-бүле чуртталганың бүдүүлүк тургузуун идеализастаарынга тыптып келген угланыышкынының дугайында чугаалап болур. Бо ажылдар төрелдер аразында чоогунуң чылыг минниишкиннер, ынакшыл, кээргел-биле чылыттынган. Ында чырык, хөлегелер өңнери ооң мурнунда турбаан янзылары-биле байаан. Колорит тускай чылыг, имистелчек кызыл болгаш алдын-хүрең өңнер-биле колдаан.

=== Рембрандтың орай үези ===
1653 чылда эт-хөреңги талазы-биле бергелерге ьаваржып, чурукчу колдуу шупту бодунуң хөреңгизин оглунга берипкен, ооң соонда 1656 чылда бодунуң хоозуралының дугайында чарлаан. 1657—1658 чылдарда бажың болгаш хөреңгизиниң дегере садыышкынының соонда,(Рембрандтың чогаадыкчы чыындызының солун каталогу кадагалаттынган) чурукчу Амстердамның кыдыы, еврей кварталче көшкен, аңаа амыдыралының арткан кезээн эрттирген. Ол чылдарда аңаа чоок кижи Титус болуп турган хевирлиг: чүгле ооң чуруктары эң хөй санныг. Чамдыктарында ол тоолчургу тоолдан тажы-даа болу бээр, өскелеринде - хүн херелдеринден аргыттынган ангел. Смерть Титуса в 1668 чылда Титустуң өлүмү чурукчуга салым-чолунуң сөөлгү согуушкуннарының бирээзи болган; бир чыл эрткенде ол боду чырык өртемчейден чарылган. 
[[Файл:Rembrandt_Harmensz._van_Rijn_049.jpg|мини|248x248пкс|«Матфей и ангел» (1661). Ангелдиң модели кылдыр  Титус турган чадавас]]
1650 чылдарда чогаадылгазының ылгавыр демдээ — улуг хевир-дүрзүлүг чуруктарының тода болгаш ханы уткалыы. Аңаа хамааржыр чурук 1653 чылда сицилий Антонио Руффо аристократка чуруттунган «Аристотель с бюстом Гомера», 1653 чылда ооң салгакчылары-биле  Метрополитен-музейниң аукционунга ол үеде рекордтуг ийи чартык миллион долларларга саттынган. Аристотель ханы боданып турар; бодаарга, иштики чырык ооң арнындан база ооң холун салган Гомерниң хөрээниң дүрзүзүнден үнүп турар.

Бир эвес 1650 чылдарның чуруктарында хевир-дүрзүлерниң саны үштен көвүдевес турган болза, Рембрандт чуртталгазының сөөлгү он чылында хөй хевир-дүрзүлүг чуруктарже эглип келген. Ийи таварылгада ол улуг болгаш ат-алдарлыг чагыглар болган. Ханы уткалыг маадырлыг чурук «Заговор Юлия Цивилиса» (1661) чаа Амстердам ратушка дээш чогааттынып турган, ынчалза-даа кандыг-бир чылдагаан-биле чагыгчылар таарзынмаан болгаш төлеттинмээн. Стокгольмда кадагалаттынган чуруктуң кезээ кадыг-дошкун реализими болгаш долгандыр турар караңгының  кол өңүнге чырык будуктарның хенертен кывыышкыны-биле кайгадып турар. Бөлүк портретте «Синдики» (1662) хевир-дүрзүлер анаа турар-даа болза, оларның арыннарының шимчээшкининиң дирии база тургузугнуң шиитпириниң каттыжыышкыны компромисс чок натурализмниг «Дүнеки таңныыл»-га деңнээрге, базым аткаарлап турар. Ынчалза-даа чагыгчыларның шупту негелделери күүсеттинген.

Рембрандтың чуртталгазында сөөлгү ийи он чылы ооң портретист кылдыр чогаадылгазында эң бажы болган. Хевирлер кылдыр чүгле чурукчунуң эштери эвес (Николас Брейнинг, 1652; Герард де Лересс, 1665; Йеремиас де Деккер, 1666), а кижи билбес солдаттар, ашактар, кадай, автор ышкаш хилинчектиг моондактарлыг чылдарны эрткен улус. Оон арыннары болгаш холдары иштики сагыш-сеткилдиң чырыы-биле чайыннаан. Ян Сикстиң (1654) холунче перчатка кедип бар чыдар парад портреди өңнерниң ховар аяннашкаа база чаап каан паста хевирлиг будуктарның калбаа-биле ылгалып турар. Чурукчунуң иштики хөгжүлдезин, көрүкчүге ооң чажыт сагышсыраарының ажыдып турар автопортреттерниң дес-дараалашкаа көргүзүп турар. К серии Автопортреттерниң сериязынга чуртталга-биле мергежээн апостолдарның дистинчек чуруктары катчып турар; хөй удаа апостолдуң арнында чурукчунуң бодунуң демдектери тыптып турар.<center class=""> <gallery caption="Рембрандтовские старики" widths="100" heights="100" perrow="5">
Rembrandt Harmenszoon van Rijn_- An Old Man in Red.JPG
Rembrandt Harmenszoon van Rijn_- Bust of an Old Man in a Fur Cap.JPG
Rembrandt Harmensz. van Rijn 106.jpg
Rembrandt Harmensz. van Rijn 114.jpg
Portrait-of-an-Old-Jew.jpg
</gallery></center>

=== Сөөлгү ажылдары ===
[[Файл:Rembrandt_Harmensz_van_Rijn_-_Ahasuerus,_Haman_and_Esther_-_Google_Art_Project.jpg|мини|250x250пкс|Чаза үрелген чурук «Артаксеркс, Аман и Эсфирь» (1660, Пушкин аттыг ГМИИ)]]
Рембрандтың чурукчу шылгараңгай угаанныг кижизи хөгжүп турган. Ооң собой ажылдары өңнүг чурулганың төөгүзүнде эң ховар дээн болуушкун болуп турар. Пөсте каттышкаш, агып бадып турар ышкаш, чышпынчак өңнерниң  чажыды амга дээр тывылбаан. Хевирлер улуг чаагай болгаш чурук чураан пөстүң мурнунче өжегерээн чоокшулаттынган. Чурукчу, Библияда дөмей чүүлдериниң тывыышкынын ооң чогаадылгазының шинчээчилери ам-даа тып турар, ховар библей сюжеттерни шилип турар. Чурукчуну кижиниң эң күштүг сагышсыраанының илерээшкининиң үези сонуургадып турар.

1662 чылда кёльн автопортретте авторнуң хевирлери ажыг шоодуг-биле илерээн, а 1669 чылдың сөөлгү автопортреттерде (галерея Уффици, Лондонская Национальная галерея болгаш Маурицхёйс) ол күжү чок-даа болза, салым-чаяанның арнынче коргуш чок көрүп турар.
Рембрандт 1669 чылдың октябрь 4-те Амстердамга чок болган. Ол Вестеркерк деп амстердам церковька хөөржүттүнген. Чуртталгазының дургузунда Рембрандт 350 хире чуруктарны, 100 ажыг рисуноктарны болгаш 300 хире офортарны чураан. Рисунок чуруур Рембрандтың чедиишкиннери ооң өңнеп чуруур чедиишкиннеринге дүжүп бербейн чоруур; ылаңгыя ооң сөөлзүреди тростник чүг-биле чуруктары онза үнелеттинип турар.

== Тодарадылганың айтырыглары ==
Рембрандтың чогаадылгазының шинчээчилериниң амдыга дээр шиитпирлеттинмээн айтврыгларның бирээзи кылдыр шаандан тура каталогтарда кирген кончуг хөй чуруктарының хоолгалааны<ref>Art in the Making: Rembrandt. — Yale University Press, 2006. Page 189.</ref>. Чижээ, «Иуда возвращает тридцать серебреников» деп чуруктуң, тодаргай чурукчуга хамаарыштырып болдунмас, он версиязы билдингир.

1968 чылда Амстердамга стартовал исследовательский проект «Рембрандт» аттыг шинчилел төлевилели эгелээн. Ооң сорулгазы - Рембрандтың чогаалдарының реестрин чаа тодарадылга методтарының дузазы-биле тургузары болган. 2014 чылда үнген төлевилелдиң сөөлгү каталогунда 346 чуруктан тургустунган даңзы илереттинген, ол үеде XX вектиң эгезинде Рембрандтың салбаанга 800 хире чурук хамааржып турган деп санаттынып турган<ref>[http://www.google.com/culturalinstitute/collection/the-state-hermitage-museum?projectId=art-project Возвращение блудного сына (изображение от Google в высоком разрешении)]</ref>. Чижээ, Собрание Уоллесага чурукчунуң адындан делгеттинип турган 12 чуруктан төлевилел эгезинде чүгле чаңгызынга Рембрандтың деп бадыткалды берген<ref>''Catherine B. Scallen.'' [https://books.google.com/books?id=nFSC4KnKbLsC Rembrandt, Reputation, and the Practice of Connoisseurship]. — Amsterdam University Press, 2004. [//ru.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/9053566252 ISBN 90-5356-625-2].</ref>, харын оон саны бешке дээр көвүде берген. Орус музейлерде салдынган Рембрандтың чуруктары дээр болза,  А. С. Пушкин аттыг музейде, каталог ёзугаар чүгле үш чогаалы бар, а Эрмитажта — 14.

== Өөреникчилери ==
[[Файл:Rembrandt_van_Rijn_-_The_Windmill.jpg|мини|300x300пкс|Офорт «Мельница» (1641)]]
[[Файл:Rembrandt_Harmenszoon_van_Rijn_-_Cottages_under_a_Stormy_Sky,_c._1635_-_Google_Art_Project.jpg|мини|300x300пкс|«Хижина под небом, предвещающим бурю». Рисунок (1635)]]

== Мөчээн соонда алдар ==
[[Файл:Rembrandt.JPG|солагай|мини|Амстердамда Рембрандт шөлүнде Рембрандтка тураскаал (1852 чыл)]]
[[Файл:Rembrandshuis.jpg|мини|250x250пкс|Чурукчунуң 400 харлаан чылында Рембрандтың бажың-музейи]]
Рембрандтың чогаадылгазын үнелээринге, улуска ийи чүс чыл херек болган. Харын Джованни Кастильоне база Джованни Баттиста Тьеполо ооң офортары-биле хөөн кирип турганнар, өңнеп чуруур Рембрандтың дидими болгаш рисовальщик кылдыр ооң часпазы бир дугаар үнелээшкинин XIX векте алган. Ынчан Курбтуң реалистиг школазының чурукчулары (а Россияда — шимчедикчилер) ооң хөлеге биле чырыктың поэзиязын ханы минниишкинин француз академизмниң чугаа чокка тода болгаш ылаптыынга деңнеп турган<ref>''Kristin Bahre u. a. (Hrsg.):'' Rembrandt. Genie auf der Suche. — DuMont Literatur und Kunst, Köln 2006. Seite 208.</ref>.

Чүс чыл бурунгаар Рембрандтың чуруктарының эң-не хөй чыындызы-биле Императорский Эрмитаж мактанып болур турган <ref>{{ВТ-ЭСБЕ|Рембрандт ван Рейн}}</ref>, ынчалза-даа XX векте ол чыындының чартыы саттына берген. Чамдык чуруктар А. С. Пушкин аттыг музейже дамчыттынган, а чамдыының автор эргези маргыштыг апарган. Бүдүн XX чылдың дургузунда голландтар Рембрандтың чуруктарын дедир садып, чуртунче эгидер шүүттүг ажылды чоргускан. Ооң түңнелинде, элээн хөй Рембрандтың чуруктарын  амстердам Рейксмюсеумга көрүп болур<ref>{{cite web
 |url=http://www.rijksmuseum.nl/pers/tentoonstellingen/flowers?lang=en <!--deadlink-->
 |title=Rembrandt's Pupils
 |accessdate=2009-03-09
 |lang=en
 |description=Рейксмюсеумнуң төре сайтызы
 |archiveurl=https://www.webcitation.org/618rSa1hR?url=http://www.rijksmuseum.nl/pers/tentoonstellingen/flowers?lang=en
 |archivedate=2011-08-23
 |deadlink=yes
 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090714060548/http://www.rijksmuseum.nl/pers/tentoonstellingen/flowers?lang=en |date=2009-07-14 }}</ref>.
Амстердамның төп шөлдериниң бирээзи ''Botermarkt'', 1876 чылда Рембрандтың шөлү деп чурукчуга тураскааткан чаа атты алган.
Шөлдүң ортузунда Рембрандтка тураскааткан тураскаал бар. Амстердамда чурукчу бажыңында 1911 чылдан тура ооң офортары салдынган музей ажылдавышаан<ref>{{cite web|url=http://www.rembrandthuis.nl/en/collectie/schilderijen|title=Collection history|accessdate=2013-07-24|lang=en|description=Сайт дома-музея Рембрандта в Амстердаме|archiveurl=https://www.webcitation.org/618rTP7Os|archivedate=2011-08-23}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129175955/http://www.rembrandthuis.nl/en/collectie/schilderijen |date=2014-01-29 }}</ref>. 2009 чылда хүн системазында Меркурийде эң-не улуг кратер чурукчунуң ады-биле адаттынган.

Амстердамның күрүне музейиниң ажылдакчылары Рембрандтың уран чүүлүн улусче чоокшуладыр деп шиитпирлээннер. 2013 чылдың апрельде олар бүдүн шии үндүргеш "Дүнеки хайгыыл" деп чурукту диргискеннер, оон ооң болуушкуннарын улуг садыг төвүнүң  девискээринче шилчиткен<ref>{{Шаблон:Cite web|url=https://www.youtube.com/embed/a6W2ZMpsxhg?feature=player_embedded|title=«Ночной дозор» в торговом центре|accessdate=2013-06-21}}</ref>.

31 октября 2013 чылдың октябрь 31-де Йошкар-Ола хоорайга (Республика Марий Эл) Рембрандтка хүлер тураскаал тургустунган (скульптор — Андрей Ковальчук).

== Кинода ==

* «Рембрандт» / Rembrandt — реж. Александр Корда (Великобритания, 1936)
* «Рембрандт: Портрет 1669» / Rembrandt fecit 1669 — реж. Йос Стеллинг (Нидерланды, 1977)
* «Рембрандт» / Rembrandt — реж. |Шарль Маттон (Германия, Франция, Нидерланды, 1999)
* «Ночной дозор» / Nightwatching — реж. Питер Гринуэй (Великобритания, Франция, Канада, Германия, Польша, 2007)
* «Рембрандт. Я обвиняю!» / Rembrandt’s J’accuse — реж. Питер Гринуэй (Великобритания, 2008)

== Демдеглелдер ==
{{Демдеглелдер|2}}
[[Аңгылал:Алфавиттээн кижилер]]
[[Аңгылал:Июльдуң 15 төрүттүнген]]