Алимова, Ирина Каримовна

Википедия деп сайттан

Ирина Каримовна Алимова (1918 чылдыӊ июнь 16, Мерв — 2011 чылдыӊ декабрь 30, Москва) — совет чажыт-разведчик, нелегал, дышталгада майор.

Допчу намдары.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Бибииран (Ирина) Алимова 1918 чылдыӊ июнь 16-да (чамдык дѳстернин санап турары — 1920) Туркестан АССР-нин Закаспийск облазы, Мерв хоорайга тѳрүттүнген. Ачазы, Карим Алимов, Татарстаннын Буин районунга тѳрүттүнген. Ортаакы Азияга Хамааты дайынынныӊ киржикчизи. Мары хоорайга турумчаан, үш ажы-тѳлдуг турган. Карим-ага шак болгаш каасталга эдилелдери кылыр шевер турган. Ону Тегеранче кѳгүдер сорлугалыг кый деп турганнар, ынчалза-даа ол ынаваан. Ѳг-бүлези биле Ашхабадче кѳже берген. Школага ѳѳренип тургаш, Ирина артист болуксаар турган. Школаннын бот-тывынгыр концертеринге киржип турган.
Ынчалза-даа ѳг-бүлези чединмес турган, ынчангаш Ирина ветеринария институдунче кирер ужурга таварышкан. Иринаны «Туркменфильм» киностудиязы эскерип каан болгаш «Умбар» - деп киноже тыттырарнче чалаан. (ролю Умбарнын ынакшаан кызы). Совет туркмен аныяк аът мунукчуларыннын дугайында ол кино 1937 чылдыӊ февральда чырыкче унген. Иринаны Ленинградче Козинцевтиӊ болгаш Леонид Траубергтиӊ мастерскаязынче ѳѳрениири биле чоруткан. Актёр профессиязын чедип алгаш, Ташкентиннин «Узбекфильм» киностудиязынга ажылдаан. Ада-чуртун Улуг дайынныӊ үезинде фронтуже чорударын дилээн. Дайынны шериг цензура черинге Украиндан Польша, Чехословакия, Австрияга чедир эрткен. Тиилелге соонда Ашхабадче ээп келген. Анаа Туркмениянныӊ күрүне айыл чок чериннин Министерствозундан разведкаже чалалга алган. (МГБ Туркменской ССР) Кедээр, хайгаараар, чажыт истелге кылыр ажылдарны кылып чорудуп турган. 1947 чылда Москваже МГБ СССР-нин даштыкы разведка талазынче шилчиткен. Анаа дашыткыже разведка ажылынга белеткелди эрткен.
1952 чылда Бир - деп шолага уругну Японияже чажыт ажыл кылыры биле чоруткан. Рихарда Зорге чок болган соонда совет резидентураны кѳдүрери биле. Баштап турган кижизи: разведчик полковник Шамиль Абдуллазянович Хамзин (псевдоним — Халеф). Тѳптуӊ планы биле олар бадыланчып алганнар, ынчангаш Алимова госпожа Хатыч Садык апарган. Аныяктар бот-боттарнга шынап ынакшый бергеннер. Олар Японияга 13 чыл болганнар. 1967 чылда Тѳптуӊ чарлыы биле аныяктар шѳлээлээн улус болуп, Япониядан чорупкаш, баштай Францияже, оон улаштыр Испания таварыштыр Италия, Швейцария дээш — чуртунче чанып келгеннер.
Эки ажылы дээш Алимова Кызыл Сылдыс ордени биле шаӊнаткан. «С» Баштаар черинге хулээлгези (нелегальная разведка), Бир дугаар кол баштаар чер ( Первого главного управления (внешняя разведка), Күрүненнин айыыл чок черинниӊ комитединниӊ (Комитета государственной безопасности (КГБ) при Совете Министров СССР — КГБ СССР) майору кылдыр албан хүлээлгезин дооскан. 1990 чылдыӊ март, май, декабрьда «Труд» солнуннуӊ кореспонтендизи В. Головачёв каш статья чырыкче үндүрген «О паре разведчиков-нелегалов — Шамиле Хамзине и Ирине Алимовой». аӊаа разведчиктернин чиик эвес ажылын журналист бижип кѳргүскен. Сѳѳлзуредир Ада-чуртуӊ Улуг дайыныннын киржикчизи дээш Алимовага баштай подполковник, оон полковник (дышталгада) эргени тывыскан. Москвага чуртап тургаш 2011 чылдыӊ декабрь 30-де чок болган. Даниловтуӊ мусульманнар хѳѳрүнде, ашааннын чанында, ажааган.

Ѳг-бүлези.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Ашаа — Хамзин, Шамиль Абдуллазянович (1915—1991) — совет разведчик-нелегал, полковник в отставке.

Шаӊналдары.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • орден Отечественной войны 2-й степени;
  • Орден Красной Звезды;
  • медали СССР и Российской Федерации.

Шѳлүлгелер.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Дроздов Ю. И. Нужная работа. Записки разведчика. — Москва: Изд-во «ВлаДар», 1994. — С. 98—118.
  • Дроздов Ю. И. Вымысел исключён. Записки начальника нелегальной разведки. — Москва: Изд-во «ВлаДар», 1996. — С. 112—144.
  • 13 лет под цветами сакуры
  • Ирина Алимова, разведчица — Звезда Поволжья
  • Бир и Халеф. Меч самурая https://tvzvezda.ru/