Бел
Аржаан «БЕЛ» - Бай-Тайга кожуунда Кызыл-Даг суурнуң кавызында турар аржаан.
Бай-Тайга кожууннуң Бай-Тайга даанын эдээнде чылдың-на Оваа дагылгазын байырлап эрттирер Тейлер деп черден 2 км. ыракта үнүп чыдар алдарлыг аржаан.
Бел аржааның тургузуун 17.06.1966 ч. хынаан. Тываның аржааннарының картазын тургузар сорулгалыг шинчилелдерни ССРЭ-ниң Эртемнер академиязының Сибирь салбырының Чер картының институдунунуң гидрогеологтуг отряды чоруткан.
Аржаанның химик тургузуу[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Тургузуунда эмнээр бүдүмелдер: хлор, чес, кальций, магний, натрий.
Хлор – кара бүүректерниң ылгап үндүрер ажыл-чорудулгазынга салдар чедирип турар. Кальций, магний, натрийниң сульфаттары каттышкаш, ижин чулуун эвээжедир, ооң хөлзедирин соксадыр шынарлыг.
Натрий – мага-ботка сугну саададыр.
Кальций – чүректиң шыңганнарының чыырлырын күштелдирер, иммунитет бедидер, дегдириишкинге удур дээштиг шынарлыг, сөөктер өзеринге деткимче бээр. Изиг кальцийлиг суглар улуг-хырын оюлганнаанда болгаш гастриттеп араанда дузаалаар.
Магний – организм ону эки шингээдип алыр, өт хавының курлурун эвээжедир, ханда холестерин деңнелин эвээжедир, нерви системазынга эки салдарлыг.
Чес – демирниң гемоглобининче шилчииринге дузалаар. Гемоглобилин организиминге эвээш апарганда анемия тыптыр.
Аарыглар эмнээри[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Бел аржааны угаан-медерел сергедиринге, нерви системазынга, шыңганнарга, чүстер аарыгларынга дузалаар. Ол шыктан, хей-сооктан тывылган аарыгларга дузалаар. Хан-дамыр, ижин-шөйүндү, кудуку органнар аарыгларынга дузалаар. Аас, думчук, карак, кулак база шупту аарыгларны эмнээр. 3-5 минут кирер. Чартыктаан улустарга дыка таарымчалыг. Хол-буттуң шимчей бээринге дыка эки дузаны аржаан чедирип турар.