Верди, Джузеппе

Википедия деп сайттан

Джузеппе Верди
Giuseppe Verdi

Төрүттүнген чери
Мөчээн чери
Хөөржүткен
Чурту
Мергежилдери композитор, дирижёр, чогаалчы, политик
Идепкейлиг үези с 1830
Херекселдери фортепиано[d]
Жанрлары классическая музыка[d] биле опера[d]
Шаңналдары
орден Меджидие Pour le Mérite кавалер Большого креста ордена Почётного легиона кавалер ордена Почётного легиона орден Святого Станислава Савойский гражданский орден кавалер Большого креста ордена Святых Маврикия и Лазаря кавалер Большого креста ордена Короны Италии командор Императорского австрийского ордена Франца Иосифа орден Pour le Mérite в области искусств и науки орден Святого Станислава

Джузе́ппе Фортуни́но Франче́ско Ве́рди (итал. Giuseppe Fortunino Francesco Verdi, 1813 чылдың октябряь 10 , Ле Ронколе суур (ит.), Герцогство Пармск, Француз империя — 1901 чылдың январь 27 Милан, Италия) — итальян композитор.

Ооң чогаалдары делегейниң опера уран чүүлдүң болгаш XIX векатиң итальян операзының хөгжүлдезиниң эң улуг чедиишкиннериниң бирээзи болуп турар. Джузеппе 26 опера[7], реквиялар, струналыг квартет база сагыш-сеткил пьесаларын чогааткан. Композиторнун эң эки опреалары:«Бал-маскарад», «Риголетто», «Трубадур», «Травиата». Чогаадыкчы ажылының эң бедик чадазы - сөөлгү чылдарында бижээн опералары: «Аида», «Отелло», «Фальстаф».

Джузеппе Вердиниң Ле Ронкольда төрүттүнүп келген бажыңы

1813 чылдың октябрь 10-та Буссетонуң (Парм герцогствозу) чоогунда Ле Ронколе деп сууржугашка төрүттүнген. Адазы, Карло Верди, көдээ трактирлиг, авазы - Луиджа Уттини - ээрип каан удазынга даараныыр мергежилдиг чораан. Өг-бүле чединмес чурттап турган, Джузеппениң чашкы үези аар-берге турган.

Суурнуң хүрээзинге ол мэс эрттиреринге дузалап турган. Музыка грамотазынга болгаш орга́нга ойнаарынга ол Пьетро Байстроккадан өөренип турган. Оглунуң музыкаже чүткүлүн эскерип кааш, ада-иези Джузеппе спинет белекке берген. Бо аажок болбаазыраңгай эвес херекселди композитор чуртталгазының төнчүзүнге чедир кадагалап алган.

Музыка талазы-биле салым-чаяанныг оолче кичээнгейни чоок-кавының Буссето хоорайындан келген бай садыгжы болгаш музыкага ынак кижи Антонио Барецци (Antonio Barezzi) угландырган. Верди трактист-даа эвес, көдээ организакчызы-даа эвес, а өндүр-улуг композитор болур боор деп, ол бүзүрээр турган. Барецциниң сүмези ёзугаар он харлыг Верди өөрениири-биле Буссетоже кѳже берген. Амыдыралдың чаа, оон-даа аар агымы ынчалдыр эгелээн - элээди назын болгаш аныяк назын чылдар. Дыштаныр хүннеринде Джузеппе Ле Ронколче чорупкаш, мэс үезинде органга ойнап турган. Удаваанда Вердиге композиция өөредиир башкы, Буссетонуң "Филармония ниитилелиниң" директору Фернандо Провези база немежип келген. Провези чүгле контрапункт эвес, а Вердиге шыңгыы номчуурунуң чүткүлүн оттурупкан. Джузеппениң кичээнгейин делегейниң литературазының классиктери - Шекспир, Данте, Гёте, Шиллер хаара тудуп турган. Ооң эң-не ынак чогаалдары - өндүр итальян чогаалчы Алессандро Мандзониниң"Чепсегленгеннер" деп романы.

Он сес харлыында Вердиниң өөредилгезин уламчылаар дээш чорупканы Миланда Консерваторияже (амгы үеде Верди деп адаан) ону хүлээп албаан. Чылдагааны: "фортепиано ойнаарының куду деңнели; оон аңгыда, консерваторияга назы-хар талазы-биле эргелер кызыгаарларлыг турган"[8]. Верди контрапунктуга ойнаар хуу кичээлдерни өөренип, ол-ла үеде оперные спектаклдеринче, база ол ышкаш анаа-ла концерттерже барып эгелээн. Миланның бомондузу-биле харылзажылга, театр композиторунуң карьеразының дугайында шыңгыызы-биле боданырын бүзүредип каан.

Верди 29 харлыында

Буссетоже эглип келгеш, Антонио Барецциниң деткимчези-биле, Верди Барецциниң бажыңынга бир дугаар хөй-ниити мурнунга ойнап үнген.

Вердиниң музыкага салым-чаяанын магадааш, Барецци бодунуң уруу Маргаритага музыка башкылаарын саналдаан. Удаваанда аныяктар бот-боттарынга изиг ынакшый бергеш, 1836 чылдың май 4-те Верди Маргарет Барецциге өгленип алган. Удаваанда Маргарита ийи уругну божуп алган: Мария Вирджиния Луизу (27-ки март 3, 1837 - 12-17-ки август 8, 1838), Ицилий Романо (17-ки июль 1838 - 1839 чылдың октябрь 2). Верди бирги операзынга ажылдап турда, ийи ажы-төлү чаш үезинде чок апарган. Элээн үе эрткенде (1856 чылдың июнь) 26 харлыында композиторнуң кадайы Маргарита энцефалиттен чок апарган[9].

Джузеппина Стреппони - Вердиниң өөнүң ишти, бодунуң үезиниң алдарлыг ыраажызы

Үжен сес харлыында Верди карьеразын доозуп турган Джузеппин Стреппони (сопрано) ыраажы-биле ынакшыжып эгелээн (олар чүгле 11 чыл болгаш өгленип алганнар, кудага чедир оларның каттышканын оларның хөй чурттап турган черлеринге алгыш-кырыш-биле хүлээр турган). Удаваанда Джузеппин бодунуң үнүн ышкынып, ырлаарын соксаткан. Ынчангаш Верди, Россининиң Джоак кинозун үлегер-чижек эдерип, кадайы-биле кады карьеразын төндүрер деп шиитпирлээн. Ол бай-шыдалдыг, сурагжаан болгаш ынакшылдыг турган. Маңаа ылап-ла Джузеппин ону опера бижиирин уламчылаарын бүзүреткен чадавас.

  1. 1,0 1,1 Internet Broadway Database (англ.) — 2000.
  2. 2,0 2,1 Itaú Cultural https://enciclopedia.itaucultural.org.br/pessoa407418/giuseppe-verdi (порт.)São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
  3. Discogs (англ.) — 2000.
  4. Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  5. 5,0 5,1 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  6. Верди Джузеппе // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  7. Giuseppe Verdi Operas  (чедимчок шөлүг — төөгү). Giuseppe-Verdi.Net. Хынаан 30 Дөрт айның 2014. Архивтээн 2014 Беш айның 2.
  8. Ошибка: не задан параметр |эге ады в шаблоне {{парлаан чүүл}}.
  9. on magiadellopera.com (in Italian) Архивтен хоолга, 5 Он бир айның 2020 – Wayback Machine: «On 18 June 1840 Margherita Barezzi’s life was cut short by violent encephalitis.»