Инек-караа

Инек-караа (орус. Чёрная смородина) хөй кезиинде кар-сугларлыг, өл-шык черлерге үнер чадаң үнүш. Кадын чыып чиир. Ону, чедиштир быжарга, чыггаш, кургадыр. Катты витаминнер орнунга ажыглаар, ылаңгыя аар аарыглаар соонда. Ооң кадындан хандыны мынчаар кылып алыр: улуг омааш ишти каттың кырынче чаа хайындырган сугну бир стаканны кудупкаш, 1-2 шак иштинде турнуктурар, оон шүүрээр. Чартык стаканнап хүнде 2-3 удаа ижер. Бүрүлерин шайга каап ижер, чаагай чыттыг,чымчак сускун болур. Инек-караа — чадаң үнүш. Тывада сут кыдыы, өзен ишти, тайга эдээ, холушкак арга-ыяштыг арыг ишти черлерде хөй үнүп турар. Ону садтарда база өстүрүп, сайзырадып турар. Кады каразымаар, хүрең, чечектелири майда, кады июль-август айларда быжар.

Инек-карааның кадының тургузуунда, чигир — 16%, органиктиг кислоталар (яблоктуг, лимоннуг)- 4% чедир. Оон аңгыы калий болгаш өске-даа минералдыг бүдүмелдер, ол ышкаш А, В1, Р, С болгаш өске-даа витаминнер бар. Инек-карааның кадындан янзы-бүрү суксуннар, компот, варенье, джем, повидло, мармеладтар дээш өске-даа ындыг хевирлиг чемнерни кылып турар. Инек-карааның чаагай чыттыг бүрүзүнде витамин хөй болганда, ону помидор, огурец, капуста дузап кылырынга ажыглап турар. Оон аңгыда инек-карааның кадындан арага аймаан база кылып ап турар.

Инек-карааның кадын болгаш бүрүзүн кургаткаш ажыглап турар. Ооң тургузуунда янзы-бүрү витаминнер хөй болганда, витаминнер четпестээр аарыгларга удур ажыглап турар. Чамдык сидик эвээжээр аарыглар үезинде сидикти элбедири-биле база ажыглап турар.

Улуста инек-карааны янзы-бүрү аарыгларны эмнеп, аҗыглап турар. Чижээ, ижин аарыгларынга, сидик элбедиринге дериттиреринге. Аңаа 20 г инек-карааның кадын бир стакан азиг сугга ургаш, 20-30 мин. хайындыргаш, щүүрээш, бир улуг омааштап бир хүн 3—4 катап ижер. Ижин-шөйүндү аарыгларының үезинде инек-карааның кадының суун, киселин ижерин сүмелеп турар. Эң ылаңгыяда улуг-хырынның оюлганнаар болгаш гастриттээр аарыгларның үезинде чаа инек-карааның суу эң-не ажыктыг деп санап турар.

Дөзү

Ном "Холу чемзиг авам сөңү" Эмзимаа Намзал
Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"