Калзан, Антон Коваа оглу
|
Антон Коваа оглу Калзан | |
|---|---|
| Төрүттүнген хүнү | 1930 апрельдиң 5 |
| Мөчээн хүнү | 1990 декабрьның 22 (60 хар) |
Антон Коваа оглу Калзан (орус. Антон Коваевич Калзан англ. Anton Kovaa oglu Kalzan апрель 5, 1930 чыл – декабрь 22, 1990 чыл) — чогаалчы, очулдурукчу, шүгүмчүлекчи (критик), филология эртемнериниң кандидады. Тыва АССР-ниң литература биле уран чүүлүнүң алдарлыг ажылдакчызы. ССРЭ-ниң Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү.
Намдары
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]А. Калзан 1930 чылдың апрель 5-те Тыва Арат Республиканың Каа-Хем кожууннуң Кундустуг-Аксы деп черге төрүттүнген. Кызылдың 2 дугаар школазын, Ленинградтың А.Жданов аттыг күрүне университедин дооскан. Тываның дыл, чогаал болгаш төөгүнүң эртем-шинчилел институдунга чогаал болгаш аас чогаал секторунга ажылдааш, Кызылда күрүнениң башкы институдунга башкылап ажылдаан.
Антон Коваевич чоннуң аас чогаалын болгаш тыва чогаалдың шинчилел ажылдарын кылган, хөй эртем ажылдарының чүүлдерин парлаткан. Методиктиг ажылдарны, программаларны, өөредилге номнарын бижээн. С. Сарыг-оол-биле «Чогаал дугайында» (1955), Д. Куулар, М. Хадаханэ-биле «Совет тыва литератураның кыска очерктери» (1975) деп номнарны үндүрген. Ол «Амыдырал болгаш литература» (1980), «Тыва чогаал» (1987), «Өзүлдениң демдектери» (1991) деп чогаал шинчилелдиг номнарның автору. Чоннуң аас чогаалының бүгү хевирлерин хөйнү чыггаш, «Тыва тоолдар» (1953, 1957, 1960, 1964), «Үлегер домактар» (1955), «Тывызыктар» (1958) деп номнарны редакторлап үндүрген. «Тыва аас чогаалының очерктери» (1976) ооң удуртулгазы-биле бижиттинген. Н.Гогольдуң чечен чугааларын, Гримм алышкыларның тоолдарын, А. Толстойнуң «Алдын дүлгүүр», В. Распутинниң «Чуртта база сагын» деп номнарны тыва дылче очулдурган.
Дөс
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- «Тываның чогаалчылары / Писатели Тувы» 2000 чылда үнген ном