Кечил-оол, Экер-оол Түлүшевич

Экер-оол Түлүшевич Кечил-оол (декабрь 1, 1934 чыл - март 9, 2000 чыл) — тыва чогаалчы, очулдурукчу, прозачы. ССРЭ-ниң Журналистер болгаш Тываның Чогаалчылар эвилелдериниң кежигүнү.

Намдары

Экер-оол Түлүшевич Кечил-оол 1934 чылдың декабрь 1-де Тыва Арат Республиканың Улуг-Хем кожуунунуң Ак-Хемде Ак-Кожагар деп черге төрүттүнген. Чаа-Хөл чеди чыл школазын, Кызылдың башкы училищези-биле күрүнениң башкы институдун дооскан.

Сүт-Хөл школаларынга башкылап, «Тываның аныяктары» солунга корреспондентилеп, «Шын» солунга чогаал ажылдакчызы бооп, культура килдизин удурткан.

Чогаал ажылын 1953 чылда эгелээн. Баштайгы ному «Чечектерим» деп шулуктер чыындызы 1967 чылда чырыкче унгеш, 1993 чылда катап парлаттынган.

Дараазында чылдарда «Дээрде капуста» (1970), «Чарыш аъдын мунганым» (1973), «Хөглүг чай» (1975), орус дылда «Ужар тывызык» (1977), «Мээң олчам» (1981), «Экии, хүнүм!» (1983), «Девидээн ада» (1998) деп номнары үнгүлээн. Н. Гарин-Михайловский, Н. Богданова, С. Баруздин, С. Маршак, А. Бартон, С. Есенин, Т. Шевченко болгаш Ц-Ж. Жимбиевтиң чогаалдарын тыва дылче очлудурган.

Номнары

Шүлүк чогаалы

1. Чечектерим: уругларга шүлүктер. – Кызыл: ТывНУЧ, 1967. – 84 ар.

2. Дээрде капуста: уругларга шүлүктер. – Кызыл: ТывНУЧ, 1970. – 36 ар.

3. Хөглуг чай: уругларга шүлүктер. – Кызыл: ТывНУЧ,1975. -36 ар.

4. Мээн олчам: уругларга шүлүктер. – Кызыл: ТывНУЧ, 1981. – 52 ар.

5. Экии, хүнүм: уругларга шүлүктер. – Кызыл: ТывНУЧ, 1983. – 84 ар.

6. Чечектерим: уругларга шүлүктер. – Кызыл: ТывНУЧ, 1993. – 63 ар.

7. Экии, хүнүм!: шүлүктер, чечен чугаалар.- Кызыл: ТывНУЧ, 2004. – 263 ар.

Проза чогаалы

1. Чарыш аъды мунганым: уругларга чечен чугаалар. – Кызыл: ТывНУЧ, 1973. – 47 ар.

2. Девидээн ада: чечен чугаалар.- Кызыл: ТывНУЧ, 1998. – 88 ар.

Орус дылда

1. Ужар тывызык: уругларга шүлүктер. – Кызыл: ТывНУЧ, 1977. – 36 ар.

Очулгалары

1. Гарин-Михайловский Н. Көрей тоолдар / Н. Гарин-Михайловский; очул. Э. Кечил-оол; ред. Ч. Ян-оол. – Кызыл: ТывНУЧ, 1955. – 30 ар.

2. Богданов Н. Ильичиниң хүлүмзүрүү / Н. Богданов; очул. Э. Кечил-оол; ред. Э. Кужугет. – Кызыл: ТывНУЧ, 1968. – 16 ар.

3. Маршак С. Челээш: шүлүктер/ С. Маршак; очул. Э. Кечил-оол, М. Доржу; ред. А. Даржаа. – Кызыл: ТывНУЧ, 1973. – 32 ар.

4. Барто А. Харлыг кыжын чечектээр дээш: шүлүктер / А. Барто; очул. Э. Кечил-оол, А. Даржай; ред. А. Даржаа. – Кызыл: ТывНУЧ, 1975. – 84 ар.

5. Жимбиев Ц. Оттуг-чылан чылы: роман / Ц. Жимбиев; очул. Э. Кечил-оол; ред. О. Байыр-оол. – Кызыл: ТывНУЧ, 1979. – 208 ар.

6. Есенин С. Авамга чагаа: шүлүктер, шүлүглелдер / С. Есенин; очул. Ю. Кюнзегеш, В. Серен-оол, М. Доржу, Э. Кечил-оол б. о.о.; ред. А. Даржай. – Кызыл: ТывНУЧ, 1980. – 172 ар.

7. Баруздин С. Баштайгы базым: шүлүктер / С. Баруздин; очул. Э. Кечил-оол; ред. А. Даржай. – Кызыл: ТывНУЧ, 1981. – 44 ар.

8. Батурина Л. Кандыг кижи сен?: чечен чугаалар / Л. Батурина; очул. А. Ховалыг, Э. Кечил-оол. – Кызыл: ТывНУЧ, 1993. – 32 ар.

Шаңналдары

ССРЭ-ниң «Шылгараңгай күш-ажыл дээш. В.И. Ленинниң төрүттүнгенинден бээр 100 чыл оюн таварыштыр» деп медаль-биле база Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң Президиумунуң Хүндүлүг бижии-биле шаңнаткан.

Дөс

• Ховалыг, Маадыр-оол Бартыштаанович «Тываның чогаалчылары – Писатели Тувы». – Кызыл: Тываның ном үндүрер чери, 2001. – 72 с., ил.