Левитан, Исаак Ильич

Википедия деп сайттан

Исаак Ильич Левитан

орус. Исаак Левитан

Чуруу
Төрүттүнген хүнү 18 (30) августтуң 1860[1] азы 3 (15) октябрьның 1860
Төрүттүнген чери
Мөчээн хүнү 22 июльдуң (4 августтуң) 1900 (39 хар)
Мөчээн чери
Чурту
Жанр пейзаж[d] биле импрессионизм[d]

Исаак Ильич Левитан (1860 чылдың октябрь 15-те азы 1860 чылдың август 30 — 1900 чылдың август 4-те) — орус чурукчу, пейзаж мастери. ИАХ-тың академиги. (1898).

Допчу намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Исаак Ильич Левитан Августов губерниязынын Мариампол уездизинге Кибартыга төрүттүнген. Ядарай берген эртем-билиглиг еврей өг-бүлеге. Ачазы – Илья (Эльяшив-Лейб) Абрамович Левитан (1827—1877) Исаактан өске 3 ажы-төлдүг турган: Авель Лейб (Адольф), Тереза (Тереза Ильинична Берчанская, 1856 ч.) база Михле (Эмма Ильинична, 18.07.1859 г.) Авазы – Бася Гиршевна Левитан (1830—1875; Берта Моисеевна), 1871 чылда ачазы Москваже көшкен. Анаа баргаш улуг оглу – Авель Лейбтиң өөренип кирген чери: Московское училище живописи, ваяния и зодчества. 1873 чылдың күзүнүнде ол черже Исаак база өөренип кирген. Оолдарнын ол черге башкылары: Перов, Саврасов болгаш Поленов. 1875 чылда авазы чок болган база ачазы аарый берген. Училищениң удуртулгазы оолдарны кээргээш акша төлевирин албайн барган таварылгалар бар. Ачазы 1877 чылдың февраль 3-те чок болган. Исаак ынчан дөрт дугаар «натура» клазынга В. Перовка өөренип турган. Перовтун эжи – Алексей Саврасов Исаакты эскерип каан, ынчангаш оолду бодунун пейзаж клазынче ап алган. 1877 чылдын марта Левитанын ийи ажылы делгелгеге киришкеш шаңналдыг болган. 16 харлыг чурукчу мөңгүн медаль база 220 акша биле шаңнаткан. 1879 чылда Александр Соловьёв Александр II хаанче халдаан соонда, чарлык болган: еврейлер найысылалга чуртаар эргези чок. Левитан кады төрээннери биле Москва чоогу Салтыковкаже көшкеннер (Балашиха). Бир чыл болганда катап Москвага «Вечер после дождя» (1879) – деп чуруун саткаш, ооң биле бажың хөлезилеп алганнар. Ол чылдарда бижээн ажылдары: «Дубовая роща. Осень» (1880, Нижегородский художественный музей), «Дуб» (1880, Третьяковская галерея), «Сосны» (1880, хууда колекция), «Полустанок» (1880 чылдар, Дом-музей И. Левитана в Плёсе), «Последний снег. Саввинская слобода» (1884, Третьяковка), «Мостик. Саввинская слобода» (1884, Третьяковка).

1885 чылда 24 харлыында Левитан училищени доозуп алган. Аңаа диплом бербейн барганнар. Арыг бижилге башкызы – деп шынзылга берип каан. 1885 чылда Максимовка – дээр ээн суурга чуртай берген. Оон чоогунга Бабкинога Чеховтар база аалдап кээр турганнар. 1880 чылдарда шору акша-төгериктиг апарза-даа, кадыы баксырап эгелээн. 1886 чылда Крымга дыштаныр аргалыг болган. Оон ээп келгеш 50 хире пейзажтарының делгелгезин кылган. 1880 чылдарнын төнчузунде училищеге башкылап турган. 1887 чылда кузээнин чедип ап, Волгага четкеш келген. 1888 чылда катап база четкен. Бо удаада эштери биле: Алексей Степанов болгаш Софья Кувшинникова биле чораан. Олар Ока хемден өөру Нижний Новгород – улаштыр Волганы өөру эжиндиргеннер. Плёс хоорайның чоогунда бойдусту магадааннар. Ол хоорайга бичии туруптар шиитпир үндүргеннер. Түңнелинде Левитан ол хоорайга үш сезон үре-түңнелдиг ажылдаан. (1888—1890). Плёстан Левитан Костромаже, Кинешмуже, Юрьевецче барып турган. Түңнели: 200 ажыл. Чижээ «Над вечным покоем» – деп эң орус чурук база ол черлерге чураан. 1889 чылдын төнчүзүнде Барыын Европа чорупкан: Франция база Италия. Чедер дээн чери Парижтиң Делегей делгелгези. Сонуургаан чуруктары «ретроспективная экспозиция», барбизонская школа, импрессионистер. 1891 чылдың марта Исаак Левитан «Товарищество передвижных художественных выставок» – деп шимчээшкинниң кежигүүнү апарган. Москваның меценады, Сергей Морозов, Левитанга мастерская ажыдып берген. 1892 чылда Левитан «Осень» – деп чуруун дооскан (эгелээни 1891 чылдын кузунунде). XX дугаар «Передвижная выставка» – деп черге «У омута», «Лето», «Октябрь» – деп чуруктарын делгээн. 1892 чылда еврей болганы биле Москвадан чоруур ужурга таварышкан. Чуртап турган черлери Тверская болгаш Владимирская губерниялар. Аңаа бижээн ажылы «Владимирка» (1892), 1892—1893 чылдарда Серов Левитаннын портредин бижээн. 1893 чылдың чайынында Левитан Тверь губерниязының Курово-Покровское суурга келген. Дараазында чылын аңаа өөреникчизи Софья Кувшинникова биле барган. Ол черлерге Удомля хөлунүң чанынга «Над вечным покоем» – деп чуруун эгелээн. Ушаковтарнын имениязынга тургаш, Левитан Анна Николаевна Турчанинова-биле таныжа берген. Хомудаан өөреникчизи Кувшинникова Москваже чоруй баргаш, ола хевээр Левитанга ужурашпаан.

1895 чылда чурукчу Австрия, Францияже чорааш келген. Оон ээп келгеш, Турчаниновтарнын имениезинге «Март» – деп чуруун чураан. 1895 чылдың июнь 21-де саймааралга алыскаш, бодунуң амы-тынынга четтинип база чыткан. Августа Левитан «Ненюфары», а күзүн «Золотая осень» – деп чуруктарын чураан. 1895 чылда «Свежий ветер. Волга». Левитанның «Март», «Золотая осень», «Ненюфары» – деп чуруктарын П.М.Третьяков садып алган.1896 чылда Одессага Виктор Симов болгаш Александр Попов чурукчулар биле делгелгезин эттирген. Финляндияга четкеш бижээн чуруктары: «Крепость. Финляндия», «Скалы, Финляндия», «Море. Финляндия», «Пунка-Харью. Финляндия», «Остатки былого. Сумерки. Финляндия».1896 чылда аарыы кедерээн. 1898 чылда Левитанга Пейзаж чурулгазының академиги атты дывыскан.

1899 чылдың кыжынында эмчилер чурукчуну Ялтаже чоруткан. Ол дуза болбаан. 1900 чылдын июль 22-де Исаак Левитан мөчээн. Чурукчунуң мастерскаязында 40 чурук төндүр биживээн кылдыр арткан. Сөөлгү чуруу — «Озеро». Ажаап келген чурукчулар: Валентин Серов, Аполлинарий Васнецов, Константин Коровин, Илья Остроухов, Николай Касаткин, Леонид Пастернак, В.В.Переплётчиков, Константин Юон, Витольд Бялыницкий-Бируля, критик П. Д. Эттингер; оореникчилери, чоок кижилери. 1901 чылда делгелгелери болган. Аңаа сөөлгү чуруктары болгаш «Озеро» (1899—1900) – деп чуруу салдынган..

1902 чылда чурукчунуң акызы Авель Левитан акызының хөөрүнге тураскаал кылдырткан. 1941 чылдың апрель 22-де чурукчунуң мөчүзүн Новодевичье хөөрунче көжүрген. Ооң чанында эштериниң, Чехов болгаш Нестеровтуң хөөрлери бар.

Чуруктары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Осенний день. Сокольники (1879)
  • Берёзовая роща (1885—1889, Государственная Третьяковская галерея)
  • Вечер на Волге (1888, Государственная Третьяковская галерея)
  • Вечер. Золотой Плёс (1889, Государственная Третьяковская галерея)
  • Золотая осень. Слободка (1889, Государственный Русский музей)
  • После дождя. Плёс (1889, Государственная Третьяковская галерея)
  • Тихая обитель (1890, Государственная Третьяковская галерея)
  • У омута (1892, Государственная Третьяковская галерея)
  • Владимирка (1892, Государственная Третьяковская галерея)
  • Вечерний звон (1892, Государственная Третьяковская галерея)
  • Осенний пейзаж с церковью (1893—1895, Государственная Третьяковская галерея).
  • Осенний пейзаж с церковью (1893—1895, Государственный Русский музей).
  • Над вечным покоем (1894, Государственная Третьяковская галерея).
  • Осень. Усадьба (1894, Омский музей).
  • Озеро Островно (1894—1895, ус. Мелихово).
  • Свежий ветер. Волга (1895, Государственная Третьяковская галерея).
  • Март (1895, Государственная Третьяковская галерея).
  • Золотая осень (1895, Государственная Третьяковская галерея).
  • Ненюфары (1895, Государственная Третьяковская галерея).
  • Весна — большая вода (1896—1897, Государственная Третьяковская галерея).
  • Тишина (1898)
  • Последние лучи солнца (Последние дни осени) (1899).
  • Сумерки. Стога (1899, Государственная Третьяковская галерея)
  • Сумерки (1900, Государственная Третьяковская галерея)
  • Озеро (1899—1900), Государственный Русский музей)

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Исаак Левитан. Сайт художника.
  • Художник Исаак Левитан. (Картины, биография, творчество)
  • Биография и картины Исаака Ильича Левитана
  • Выставка Левитана, К. И. Чуковский, часть 1
  • Переписка Левитана с Е. А. Карзинкиной — собственноручное письмо
  • Работы Исаака Левитана
  • Картины Исаака Левитана на сайте Большой Галереи Искусств
  • Репродукции картин Исаака Левитана
  • Исаак Левитан в Русском Музее. «Искусство ТВ», 2010
  • История Товарищества передвижных художественных выставок
  • Воспоминания современников о Левитане (Александр Бенуа, Сергей Дурылин, Мария Чехова, Антон Чехов, Фёдор Шаляпин, Константин Коровин)
  • Подушков Д. Л. Пребывание художника Левитан И. И. и писателя Чехова А. П. на Удомельской земле. Краеведческий альманах «Удомельская старина», № 4, декабрь 1997.
  • Подушков Д. Л. Где жила Чайка? (О пребывании И. И. Левитана и А. П. Чехова в Удомле). Русская провинция № 1, 2000.
  • Подушков Д. Л. (составитель), Воробьев В. М. (научный редактор). Знаменитые россияне в истории Удомельского края. — Тверь: СФК-офис 2009. — 416 с.
  • Левитан и «Мир искусства»

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Find a Grave (англ.) — 1996.
  2. 2,0 2,1 Левитан Исаак Ильич // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.