Мухамедьяров, Фатых Гарифович

Википедия деп сайттан

Фатых Гарифович Мухамедьяров (тат. Фатыйх Гариф улы Мөхәммәдьяров; 18841950) — совет күрүне ажылдакчызы кадык камгалал база эртемден, медицина эртеминиң доктору, профессор.

Намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

25 декабрь 1883 чылда (чаа стиль-биле 6 январь 1884 чылда) Большие Яки көдээ суур Кукморск волост Казанск уезд Казанск губернияга төрүттүнген.

Эң баштайгы өөредилгени төрээн көдээ суурга алган, 13 харлыында ону өөредилгени уламчылаар казань медресе Апанаевск мечетьче киирген. Медрес дооскаш ол-ла математика, араб дыл база хары угда орус класска өөренип турган Старо-Татарск слобода медреске база Казаньның татар башкылар школазы. 1907 чылда Фатых шылгалда дужааган эге татар-дайынчылар училищезиниң башкы ат. 1913 чылда кирген база 1917 чылда Казаньның император университедин дооскан, медицина факультединге өөренип турган.[1]

Университет дооскан соонда шериг албанче келдирткен турган Орус император шериг база Киевтиң шериг округ полк эмчизинче чоруткан. Солдат комитеттер ажылынга киржип эгелээн, соңгуттурган турган делегат Национал хурал татар-дайынчылар Иштики Россия биле Сибирь база январь 1918 чылда чедир турган Уфага. Казаньче ээп келгеш, Совет хоорайның ажыл-агый ажылынга киржип турган, эмчи-санитарлыг килдис удуртуп турган. Удаваанда РККА мобилизастаан 4 дугаар Урал дивизиязы В. Н. Блюхер командылаан, ооң соонда — Татар бригада.[1]

Сентябрь 1920 чылда Фатых Гарифович Казаньче дедир кыйгырткан турган база шупту ооң дараазында чуртталга кадык камгалал-биле харылзаалыг турган. 1920 чылдан килдисти эргелекчилеп турган уруглар кадыы камгалаар Улустуң комиссариат кадык камгалал Татар АССР, оон соонда оралакчы апарган, а 1922 чылдың төнчүзүнде — улустуң комиссар кадык камгалал ТАССР, бо албан-дужаал 1927 чылга чедир ажылдаан. Июль 1923 чылда аңаа Күш-ажыл Маадыры ат тывыскан.[1]

1926 чылдан Ф. Г. Мухамедьяров башкы ажыл-чорудулгазын эгелээн. Ассистент апарган, а соонда социал гигиена кафедарының доцентизи Казаньның күрүне институду для усовершенствования врачей (ГИДУВ[2], бо үеде Россияның медицина академиязы последипломного образования), Август 1932 чылда социал гигиена кафедра эргелекчи соңгуттурган Казаньның күрүне медицина институду (бо үеде Казаньның күрүне медицина университеди, Фатых Гарифович чуртталганың төнчүзүнге чедир ажылдаан.[3]1933 чылда аңаа профессор ат тывыскан, 1935 чылда — медицина эртеминиң докторунуң чадазын тывыскан. Социал гигиена кафедразынга ажылын ол Татар институдунуң социал гигиена директор албан-дужаал-биле хары угда күүседип турган (1930—1935), Казаньның медицина техникумунга социал гигиена курстарын номчуп турган. Хөй эртем ажылдарының автору турган.

Ада-чурттуң Улуг дайыны чылдарында санитар-гигиена билиглер Татар АССР-ниң чуртакчылар аразынга нептередип турган, шериг госпитальдары турган, а оон аңгыда эртем ажыл-чорудулганы уламчылавышаан кылып турган.

30 январь 1950 чылда Казаньга чок болган. Ооң оглу — Шамиль Мухамедьяров база эртемден апарган.

Татар эртемденге алдар кылдыр Казаньга бир кудумчуну адаан.[1][4]

Дөс[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • «Татарский энциклопедический словарь». Казань, Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 1998.
  • «Татарская энциклопедия». Казань, Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2002.

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]