Ооржак, Дандар-оол Көк-Хуна оглу

Дандар-оол Көк-Хуна оглу Ооржак
Төрүттүнген хүнү	1937 январьның 1(1937-01-01) (87 хар)

Ооржак, Дандар-оол Көк-Хунаевич (1937, Кызыл-Кожагар, Чөөн-Хемчик, ТАР) – совет база российжи тыва күрүнениң көскү ажылдакчызы, Тыва Республиканың Дээди Хуралының Төлээлекчилер палатазының даргазы. Тыва Республиканың Чазааның Даргазының Айыыл-чок чоруунуң Чөвүлелиниң кежигүнү. Кызыл хоорайның хүндүлүг хамаатызы.

Намдары

Ооржак Дандар-оол Көк-Хунаевич 1937 чылда январь 1-де ТАР-ның Чөөн-Хемчик кожуунга Чыргакы хем эриинде Кызыл-Кожагар деп черге төрүттүнген. Хандагайты, Хорум-Даг база Чадаана школаларынга өөренип чораан. Чадаана школазын 1958 чылда дооскаш, Алтайның көдээ ажыл-агый институдун дооскаш, зоотехник-эртемден дипломнуг болган. Соонда Новосибирскиниң Намның Дээди школазын, ВЛКС ТК-ниң Төп комсомол школазын дооскан.

Чөөн-Хемчик кожуунга комсомол ажылы-биле күш-ажылчы намдарын эгелээн. 1960 - 1971 чылдарда - комсомол ажылдакчызы, 1971 чылдан 1973 чылга чедир СЭКП Таңды райкомунуң бирги секретары, 1973 чылдан 1987 чылга чедир – СЭКП обкомунуң секретары, 1997 - 1990 чылдарда – Тыва АССР-ниң Улусчу контроль комитединиң даргазы. Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң депутадынга беш катап соңгуткан. 1990 чылда РСФСР КП Тыва организациязының Контроль комиссиязының даргазы кылдыр соңгуткан. 1991 чылда Бии-Хем кожууннуң “Хадың” совхозунуң директорунга томуйлаткан, оон Тыва Республиканың Дээди Хуралының депутады кылдыр соңгударынга чедир Таңды район администрациязының баштыңынга ажылдаан. 2002 чылдан 2006 чылга чедир Тыва Республиканың Улуг Хуралының Төлээлекчилер палатазын удурткан. Ажылдап чораан чылдарының дургузунда, Тыва АССР-ниң Министрлерниң Дээди Чөвүлелиниң Президиум кежигүнүнге, Дээди Советтиң депутадынга он беш катап соңгуткан. СЭКП обкомунуң секретарынга 14 чыл ажылдааш, республикада кадрлар белеткээр, культура, өөредилге, эртемни хөгжүдер, корум-чурумну быжыглаар айтырыгларны чедиишкинниг шиитпирлеп чораан удуртукчу. өңү

Ооржак Дандар-оол Көк-Хунаевич үезинде республиканың аныяктарының билдингир баштыңчызы, республиканың ажыл-агый, социал-экономиктиг, культурлуг тудуунуң организакчызы чораан. Дыка хөй күжүн хоойлу-дүрүм чогаадып-тургузар ажылче киирген. Ажылдап турар үезинде ол төп болгаш бо черниң парлалгазынга ажылдарын үндүрүп, теле-радиодамчыдылгаларга үнүп турган. Пенсияже үнген соонда дөрт номну бижээн:

• "О маме, бабушке - о Маны дорогой" (Новости Тувы, 1999)

• "Спасибо судьбе" (Кызыл, 2000)
• "Чыргакыдан изим үнген" (Тувинское книжное издательство, 2006)
• "Довурактан тодар, малгаштан байыыр" (Тываполиграф, 2016).

Шаңналдары, ат-алдары

• "Хүндүлелдиң демдээ" деп Тыва Республиканың ордени
• "В.И. Ленинниң 100 харлаан оюн демдеглеп. Шылгараңгай күш-ажылы дээш" деп медаль
• "ССРЭ-ниң күрүне кызылаарын камгалаарынга тергиидээни дээш" деп медаль
• Моол Арат Республиканың "Найырал" деп медалы
• Тыва АССР-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң хүндүлүг бижии.

Өг-бүлези

Ооржак Дандар-оол Көк-Хунаевичиниң ада-иези 13 ажы-төлдүг чораан, оларның сези дириг арткан. Д.К-Х. Ооржак - эң бичиизи. Ооң авазы 1-ги чаданың "Иениң алдары" деп орден-биле шаңнаткан. Адазы - Ада-чурттуң Улуг дайынының үезинде фронтуга ак-сеткилдиг идепкейлиг дузазы дээш ТАР-ның Биче Хуралының Президиумунуң хундүлүг бижии-биле шаңнаткан. Өөнүң ишти - Маны Оюновна Тываның дээди эртем-билиглиг баштайгы фармацевтилериниң бирээзи, республиканың аптека системазынга 52 чыл ажылдаан, "Тыва Республиканың кадык камгалалының алдарлыг ажылдакчызы". Улуг оглу, Дандар Ооржак, Иркутскунуң күрүне университедин дооскаш, юрист эртемниг, болчукчу кылдыр ажылдап чоруур, Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы. Ортун оглу, Темир, Кызылдың экономика болгаш эрге техникумун дооскан, бот-сайгарлыкчы. Бичии оглу, Арат, Москваның Плеханов аттыг экономиктиг институдун дооскан, садыг-саарылга талазы-биле ажылдап чоруур.

Дөс

1. Ооржак Дандар-оол Кок-Хунаевич : [о нем] // Почетные граждане города Кызыла : 100-летию единения России и Тувы, основания Кызыла посвящается. - Кызыл, 2014. - С.92-93.

2. Принцева, И. Спасибо судьбе... [70 лет со дня рождения гос. деятеля Д.К.-Х. Ооржака] / И. Принцева // Тув. правда. - 2007. - 13 янв.

3. Канзай А. К. Дандар-оол Кок-Хунаевич Ооржак : 80 лет со дня рождения / А.К. Канзай //Люди и события Тувы : календарь-хронограф 2017 / ГБУ "НБ им. А.С, Пушкина Респ. Тыва", Тув. ин-т гуманит. и прикладных соц.-экон. исслед., Нац. музей Респ. Тыва; сост. ; Е.М. Ак-кыс, Ч.Э. Монгуш ; редкол.: Н.М. Моллеров [и др.]. - Кызыл, 2015. - С.51-52.

Шөлүглер

1. ДРУЖЕЛЮБНЫЙ ГОРОД

2. Государственный деятель Дандар-оол Ооржак: я могу проводить параллели между прошлым и настоящим Тувы

3. К 80-летию Дандар-оола Кок-Хунаевича Ооржака