Сагыш сеткилди сериин тударынын 6 байдалы

Сагыш-сеткилди сериин тударынның 6 байдалы - буддизмниң талазындан сагыш-сеткил шинчилелиниң сүме-демдеглели.

Кижи бурузунун угаанында багай сеткилдер бар. (Таңмалары) шак ол багай сеткилдерге алзыр болза сагыш сеткилди изидиптер, сагыш сеткилди дувуредиптер, сагыш сеткилди маажың байдалдан ундуруптер, сагыш сеткилди хөлзедиптер сеткилдерни багай сеткилдер деп турар. Багай сеткил төрүттүнүп кээрге-ле чугаалаар болза, "сагыш-сеткил хөлзей бээр, сагыш сеткил хөлзей бергенинден уйгу-дыш чиде бээр, кылык килең төрүттүнер, хандыкшыл дээн хевирлиг сеткилдер көдүрүлгенинден кижи уйгу дыжын-даа чидир аар, дүн-хүн дивейн сагыш сеткили изээш туруптар бооп турар". Ынчангаш ындыг сагыш-сеткилдиң ындыг изиир байдалы турбазы-биле, сагыш сеткил сериин турзун деп бодаар болза, шак ол угааннының агымында багай сеткилдин таңмаларын илеревезин деп бодаар че болза ам сагыыр байдалдар бар бооп турар.

Бирги байдал

Бир дугаар байдал дээрге болза" Бөдүүн кижи бүрүзүнүң угаанында багай сеткилдерниң таңмазы бар деп турар. Ол багай сеткилдиң таңмазы чүнү кылып турар чүвел? Ол багай сеткилдиң болгаш багай сеткилдиң таңмазы чүнү кылып турар чувел? дээр чүве болза; Бистиң сагыш сеткиливисти дүвүредип турар, бистииң сагыш сеткиливисти хөлзедип турар, бистиң сагыш сеткиливисти болза аас кежик чок кылып турар. Багай сеткил төрүттүнерге-ле, багай сеткилдиң таңмазы илерээрге-ле уйгу дыш чиде бээр...

Ийиги байдал

Ийи дугаар сагыыр ужурлуг байдал дээрге болза; Шак ол угаан хириниң болза объекттилеринче болза чоокшулавас деп турар. Чижек кылдыр салыр болза: Холда болза дежик балыг бар че болза изиг чер че чоокшулаарга ол балыг дериткенинден кижип туруп бээр, шак ол-биле дөмей чугаалаар чуве болза, шак ол угаан хириниң объектилеринче чоокшулаар чуве болза сагыш сеткил кижээш изий бээр деп турар, чижелээрге: Чуу чувел ол? - дээрже болза кылык килең отурар объектилерче чоокшулавас ужурлуг деп турар, кылык килең отурар объектилерче чоокшулаар че болза, чижээ: кылык килең көдүрүлгенинден сагыш сеткил изий бээр деп турар. ""ам силерге сагыш сеткил изий бээрге эки чуве бе? азы багай чуве бе? дан бажында кылыктаныптарга бүдүн хүн үрелип каар болгай, кылыктаныптым аас-кежиктиг дир мен дээр ындыг кижи чок болгай, кылыктаныпкан логой мен дээш хомудап хараадап чугаалаар. Угааны дойулдуруптар объектилер чанынче чоокшулавас деп турар. Чижелээрге: Хандыкшыл отуруптар объектилерче чоокшулавас деп турар, хандыкшыл отуп кээрге-ле уйгу дыш чиде бээр хинчектени дээр бооп турар.

Үшкү байдал

Үш дугаар сагыыр ужурлуг байдал дээрге болза: Эмин эртир багай эш-өөр че чоокшулавас деп турар, эмин эртир багай эш-өөрче чоокшулаар че болза сагыш сеткил изий бээр, сагыш сеткил изий бээр че болза аас-кежик чиде бээр бооп турар, аас-кежик чиде бээр че болза ам кижилерниң кол-ла сорулгазы ол болгай аас-кежик дилеп чоруур.

Дөрткү байдал

Дөрт дугаар сагыыр ужурлуг байдал: Угаан хириниң объектилериниң дугайында хөй чугаалашпас. Угаан хириниң объектилериниң дугайында хөй чугаалашпазы дээрге, чижелээрге: үшелээн азы дөртелээн олурупкаш "ол кижи мындыг частырыг кылыпкан логой, дээн хевирлиг кылдыр чугаалажып орар болза бир минип кээрге кылыктаныпкаан, эттеп-согар, өлүреринниң кырында келген дээн хевирлиг". Сериин байдалды тудуп өөренип аар деп бодаар болза, Бурган башкы чугаалаан шээй "Аас-кежик болгаш хилинчек човулаң бодуңарда чедин, сагыш-сеткилди сериин тудуп алырыңарга-ла чедер чедин" деп чугаалап каан болгай. Сагыш сеткилдиң сериин байдалын садып аап болдунмас ашка-төгерик, ат-алдар-биле чедип аары болдунмас, ону чугле деңнетинмес айтыкчының өөредии-биле чедип аары дээн башка сагыш сеткилдиң сериин байдалын чедип аары ашка-төгерик-биле болдунмас бооп турар. Мага-бот эрте кырывазын деп бодаар че болза, сагыш сеткилди сериидедир тудуп чоруур болза эки.

Бешки байдал

Беш дугаар сагыыр ужурлуг байдал: Угаан хириниң объектилериниң дугайында хөй бодавас деп турар. Угаан хириниң объктилери торуттунуп кээрге-ле одура шаап чоргузуптар! -Чүге одурашааптар? деп айтырар болза -"Меңээ сериин байдал херек бооп тур ин" деп харыылап каарга чедер, угаан хириниң объектилерин бодавайн сагыш cеткилди сериин тудуп алгаш чорууйн деп харыылап, угааның ол 6 байдалды чагырып-ла чоруур болза 6 байдалды бодап-ла чоруур болза сериин байдал турар, ынчангаш угаан хириниң объектилериниң дугайында бодавас-ла че болза сагыш сеткил изивес, одура шаапкааптар бооп турар.Чижелээрге: Интернете "подслушано" деп бөлүкте көөр че болза хамык улус бергедээн, ыглашкан, сыкташкан, бодун өлүрер четкен дээн хевирлиг, ол чүүлдер кайыын чедип кээн чувел дээр че болза угаан хириниң объектилерин хөй бодап турар. Чижелээрге бир уругну бодап-ла бодап-ла турар болза сагыш сеткил изий байдал че кире бээр, ынчангаш бодун боду олүрер деп баар, арагалаар деп баар... бир эвес ол уругну бодап турар бодал төрүттүнүп кээрге-ле одура шааптар че болза ол кижиге ындыг байдал турбас, таваар сериин олуруп турар эштери биле катыржып каап шайлап каап олуруп турар. Моңнуйн деп ындыг чугаа турбас ужурлуг.

Алдыгы байдал

Алды дугаар сагыыр ужурлуг байдал: Угаан хиринге чаңчыканның күжү. Ында чүнү чугаалап турар чүвел дээр че болза, бистиң угаанывыс угаан хиринге чаңчыгып каан деп турар, угааның иштинде хирлер дээрге-ле багай сеткилдер ол бооп турар, багай сеткилдерге чаңчыгып каан - ону тиилеп алыры болза дек берге бооп турар.

Ол чаңчыгыышкынны канчалдыр аңдара октап болур чүвел? Канчалдыр ол чаңчыгыышкынны тиилеп аап болур чувел? - айтырыглар бар бооп турар. Ону тиилеп алырында чаңгыс арга бар бооп турар. Багай сеткилдерни канчалдыр тиилеп алыр чүвел? Кылык-килеңниң күжүн канчалдыр тиилеп алыр чувел, шыдамыкай чорукту канчалдыр чедип алыр чүвел?, - дээн хевирлиг ол чүүлдерни сайзырадып алыр деп бодаар чүве болза, угаан хириниң багай талаларын хөйү-биле бодаар деп турар. "Ол багай сеткилди тиилеп аар болзумза, эки талалары мындыг боор", эки талаларын хөй бодаан тудум - кижи эки талазынче өскерли бээр. Бодунда ол багай чүүлдү тиилеп аар че болза, тиилелгеден кандыг эки ойнаштыг талалары чедип кээр чувел? - деп чүвени бодуңга катап-катап рекламалааштың болза, багай чүүлдүң багай талазын бодап, катап-катап хөйү-биле багай деп бодаанындан кижи ала-чайгаар "ол чүүлдү тиилеп кааптайн" дээштиң кызып эгелээр деп турар. "Тиилээр ужурлуг мен, тиилээр ужурлуг мен!" - дээрге тиилетирбес деп турар, шак бо арганы ажыглаар болза, кандыг-даа чедиишкинни чедип аап болур.

Ынчангаштың бо 6 байдал дээрге сагыш сеткилди сериин тударының болза кайгамчыктыг дээн аргазы бооп турар. Богдо Геген (Богда Геген) башкының берген 2500 чыл бурунгаар чугаалап каан шак бо өөредиг амгы үеде безин үнелиг (актуальный) бооп турар, чүге дизе сагыш-сеткилди сериин тудуксап турар кижилер элээн бооп турар.

Дөзүк

1. Шолбан башкы. Skype-ка лекциялар. Омск. 2013ч. июнь.