Сендлерова, Ирена

Википедия деп сайттан

Ирена Сендлерова

пол. Irena Sendlerowa

Портрет
Төрүттүнген хүнү 1910 февральдың 15(1910-02-15)[1]
Мөчээн хүнү 2008 майның 12(2008-05-12)[2][3][4][…] (98 хар)
Чурт

Ире́на Сендлерова (польск. Irena Sendlerowa), делегейде Ире́на Се́ндлер деп билдингир, Долу ады Ире́на Станисла́ва Сендлерова (польск. Irena Stanisława Sendlerowa), өглерин бертинде фамилиязы Кшижано́вская (польск. Krzyżanowska); 1910 чылдың февраль 15, Варшава, Польша — 2008 чылдың май 12, Варшава, Польша) — поляк Удурланыышкын агымының идепкейжизи, Варшава геттозундан 2500 еврей төлдү камгалап каан.

Намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Чаш үези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Станислав Кшижановскийниң (1877—1917) база Янина Каролина Гжибовскаяның (1885—1944) өг-бүлезинге төрүттүнген.

Ийи дугаар делегей дайыны[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Ирена Сендлерова – Варшава геттозунуң бурган элчизи. Варшава, 1944 чылдың декабрь 24.

Ийи дугаар делегей дайынының үезинде Ирена Сендлерова Кадык камгалал эргелелинде ажылдакчы база Еврейлерге дузалажыр Чөвүлелдиң кежигүнү (Иоланта деп шолалыг турган). Варшаваның геттозунга аарыг ажы-төлге дуза кадып үргүлчү барып турган. Аңаа сылдап алгаш, ол болгаш ооң өңнүктери 2 500 ажы-төлдү геттодан үндүргеннер, оларны Польшаның уруглар бажыңынче, өг-бүлелерже база хүрээлерже киирип турганнар.

Чаш улуска удудар эм ижирткеш, оларны агаар чедер болзун дээш, үттерлиг бичии коробкаларга суккаш, лагерьже арыглаар бүдүмелдер дажып турар машиналарга үндүр сөөртүп турганнар. Чамдык чаштарны геттога чыпшыр турар бажыңнарның подвалдарын таварыштыр үндүрүп турганнар. Кезектерин суг чоруп турар трубаларның люктарын ажыглап, а өскелерин шоодайларга, корзиналарга, картон коробкаларга үндүрген.

Ирена Сендлерова үндүр сөөрткен ажы-төлүнүң ат-сывын саазынга бижээш, шилдерге суккаш, эжиниң садынга яыш адаанга хөөп каап турган. Оларның дузазы-биле дайын соонда оларның дөргүл-төрелин тып аар деп бодап турган.

1943 чылдың октябрь 21-де туттурган хеп чуур черниң ээзиниң хоп медээзиниң дузазы-биле хоругдаттырган. Домзакка чыткан соонда, ону эрии-хилинчектээшкин соонда өлүмге шииткен, ынчалза-даа ол дириг арткан. Ону өлүрер дээш апар чыткан таңныылдарны садып каан турган. 1943 чылдың ноябрь 13-те чажырып үндүрген. Саазын кырында ол өлген кылдыр санаттырган. Дайын соонга чедир Ирена Сендлерова чаштынып чораан, ынчалза-даа еврей чаштарга дузалажыырын кагбаан. 1945 чылдың мартта Варшава хостаттынган.

Дайын соонда[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Ирена Сендлерова, Варшава. 2005 чыл.

Дайын соонда Сендлерова чажырып каан шилдерин ужулгаш, Польшаның еврейлериниң төп комитединиң даргазы Адольф Берманга дамчыткан. Ол даңзыларның дузазы-биле комитеттиң ажылдакчылары ол ажы-төлдү тыпкаш, дөргүл-төрелдеринге чедирип бергеннер. Дөргүл-төрел чоктарын еврейлерниң уруглар бажыңнарынче берипкеннер. Сөөлзүредир оларның хөй кезиин Израильче чоргузупкан.

Дайын соонда 1950 чылдың мартка чедир ол Социалдыг дуза килдизиниң начальнигиниң оралакчызы кылдыр ажылдаан, ооң соонда Инвалидтер чөвүлелиниң опека килдизинге удуртукчулап турган, ооң соонда Варшаваның кадык болгаш социалдыг хандырылга департаментизинге инструкторлаан (1953-1954). Ооң соонда Күрүнениң божудар эмчилер школазының директорунуң оралакчызы (1954—1955) база Күрүнениң күш-ажыл школазының генералдыг директорунуң оралакчызы (1955—1958).

1958—1962 чылдарда Кадык камгалал болгаш социалдыг хандырылга яамызының эмнелгениң ортумак школаларының департаментизиниң директору турган. 1962 чылдан Күрүнениң диш техниктериниң школазының генералдыг директорунуң оралакчызы кылдыр ажылдаан. 1967 чылда пенсияжеүнген, ынчалза-даа 1984 чылга чедир Эмчи колледжинге библиотекага ажылдаан.

Сөөлгү чылдарында Ирена Сендлер Варшавага чаңгыс өрээл бажыңга чурттап турган. 99 харлап чорааш, 2008 чылдың май 12-де Варшавага чок болган.

Шаңналдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • «Праведника народов мира» (1965).
  • Польшаның эң дээди шаңналы Ак эзир орденин алган (2003).
  • Делегей чергелиг Хүлүмзүрүг ордени (2007).
  • Варшава болгаш Тарчин хоорайның хүндүлүг хамаатызы.

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]