Тинмей, Дозур-оол Лайзапович

Дозур-оол Лайзапович Тинмей
Дозур-оол Лайзапович Тинмей
Төрүттүнген хүнү:	10 март 1939 (85 хар)
Төрүттүнген чери:	Бии-Хем, ТАР
Мөчээн хүнү:	2014
Эртем сферазы:	регионнар экономиказы
Ажыл чери:	ТывКУ
Альма-матер:	Г.В. Плеханов аттыг Москваның улус ажыл-агый институду
Эртем деңнели:	экономика эртемнериниң кандидады

Тинмей Дозур-оол Лайзапович (1939-2014) - сураглыг партия болгаш төре ажылдакчызы, эртемден, педагог база публицист, Кызыл хоорайның чагырыкчызы чораан, Кызыл хоорайның хүндүлүг хамаатызы, Тываның күрүне университединиң профессору, экономика эртемнериниң кандидады, Делегей чергелиг инвестиция болгаш тудуг экономиказының академиязының кежигүн-корреспондентизи, Россияның хостуг экономиктиг ниитилелиниң кежигүнү, Россия Федерациязының журналисттер эвилелиниң, Тываның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү.

Намдары

Тинмей Дозур-оол Лайзапович 1939 чылдың март 10-да Тыва Арат Республиканың Бии-Хем кожуунга төрүттунген. Эге класстарда өөренип турганы Хадыңның ортумак школазынга 2009 чылда Д. Л. Тинмейниң адын тывыскан.

1961 чылда Г.В. Плеханов аттыг Москваның улус ажыл-агый институдун дооскан. 1977 чылда ССРЭ-ниң Хөй-ниитичи эртемнер академиязының аспирантуразын дооскаш, экономика эртемнеринге "Формирование и рациональное использование трудовых ресурсов региона (на примере Восточной Сибири)" деп темалыг кандидат эртем чадазын камгалап алган. 1961-1965 чылдарда Кызылда күрүнениң педагогика институдунга политэкономика башкызы бооп ажылдап турган. Ооң соонда Комсомолдуң Тывада облкомунуң секретары, Тыва АССР-ниң Күрүне планының Удуртукчузунуң оралакчызы кылдыр, Совет Эвилелиниң коммунистиг партиязының Каа-Хем райкомунуң бирги секретары, Совет Эвилелиниң коммунистиг партиязының Тывада обкомунуң салбырының эргелекчизи кылдыр, КПРФ-тиң Тывада рескомунуң секретары, Кызыл хоорайның чагырыкчызы кылдыр, Тыва Республиканың Дээди хуралының секретары кылдыр, Тыва Республиканың Күрналогинспекциязының даргазының бирги оралакчызы кылдыр, Кызыл хоорайның Күрналогинспекциязының удуртукчузу кылдыр, Кызылдың экономика болгаш эрге техникумунун директору кылдыр, СибУПК-ның Тывада салбырының директору кылдыр ажылдап чораан.

Башкы болгаш эртем ажыл-ижи

Д.Л. Тинмейниң башкылаан чылдары ниитизи-биле 52 чыл, ооң иштинде 26 чылды ол дээди өөредилге черлеринге ажылдаан. "Налоги и налогообложение", "Экономическая теория", "История экономических учений", "Основы глобалистики", "Антимонопольная политика государства", "Экономическая трансформация постсоциалистических стран", "Экономическая политика РТ", "История Тувы" деп эртемнерни башкылап турган. Д.Л. Тинмей - 50 ажыг номнарның болгаш брошюраларның, "Экономика и право" деп чыындының 17 үндүрүлгезиниң автору, тургузукчу-редактору. Өйлеп-өйлеп үнер парлалгага ооң 100 ажыг чүүлү үнген.

2007 чылда "Российское могущество будет прирастать Сибирью и Ледовитым океаном" деп регионалдыг мөөрейге "Оценка эффективности развития угольного комплекса и его влияния на социально-экономическое состояние Республики Тыва" (удуртукчузу Д.Л. Тинмей) деп проект Россияның гуманитарлыг эртем фондузунуң 1000000 рубль шаңналын ТывКУ-нуң бюджединче удуп алган. "География Республики Тыва" (Кызыл, 2006) деп номнуң эртем рецензентизи болуп турар, "Путеводителя для студентов Кызылского техникума экономики и права" деп чүүлдүң тургузукчузу. 2003 чылда ооң саналы-биле техникум иштинге Немелде өөредилге салбыры ажыттынган. 2008 чылдан Кызылдың экономика болгаш эрге техникуму Россияның ортумак өөредилге черлериниң аразында төлептиг черни ээлеп турар.

Шаңнал-макталы

Д.Л. Тинмей СССР, РФ, Тыва Республиканың 8 медалының эдилекчизи. Оларнын аразында:

"Педагогика эртемнеринге киирген үлүг хуузу дээш" деп К.Д. Ушинский аттыг медаль (2006)
А.С. Макаренконуң ордени (2008)
"Россияның потребкооперациязының сайзыралынче киирген үлүг хуузу дээш" деп орден (2009)
"Космонавтиканың 50 чылы ою" деп медаль (2011).

Кол ажылдары

«Всегда впереди» (Тыванын комсомолунуң ажыл-ишчи амыдыралының тос кезээ, 1976 чыл)
«Она жила Смольным, Кремлём и Тувой»
"Отравленные стрелы (Тывага удур солун сеткүүлге удур 1990-1991 чылдарда дайын база ону катап өөскүдериниң оралдажыышкыны)" (1999 чыл)
"Экономическая теория: история и предмет" (2001 чыл)
"Кызыл: достижения и потери" (2002 чыл)
"Глобализация" (2002 чыл)
«Кызыл – достижения и потери» (2003 чыл)
«Орденоносный Пий-Хем» (2003 чыл)
"Беседы о налогах" (2004 чыл)
"Слово о Туве" (2005 чыл)
Популярный словарь "Рыночные термины и понятия" (2006 чыл)
"Налоги и налогообложение" (4 ном, 2007 чыл)
"Избранное" 3 томнуг (2009 чыл)
«Мой Кызыл» (2009 чыл)
«Кызыл – это было недавно» (2009 чыл)
«Тува: От амбын-нойона до президента»
"Экономика и право" (2003 чылдан 2010 чылдар)
«Моя жизнь: «Весна и Лето», «Моя жизнь: Золотая осень» (2009-2010 чылдар)
«На перекрёстке двух веков и эпох» (2013 чыл).
«Коррупция: Политико-экономический и правовой аспекты» (2013 чыл)

Дөс

Нурзат, У. Дозур-оол Тинмей Лайзапович / У. Нурзат // Люди и события Тувы : календарь-хронограф-2014 / ГБУ "НБ им. А.С. Пушкина Респ. Тыва", Нац. музей Респ. Тыва, Тув. ин-т гуманит. исслед. ; сост. : Л.М. Чадамба, Е.М. Ак-кыс, Ч.Э. Монгуш. - Кызыл, 2013. - С.66-67.

Шөлүглер