Туснолобова-Марченко, Зинаида Михайловна

Википедия деп сайттан

Зинаида Михайловна Туснолобова-Марченко

Lua алдаг: expandTemplate: template "lang-be" does not exist.

Портрет
Төрүттүнген хүнү 1920 ноябрьның 23(1920-11-23)
Мөчээн хүнү 1980 майның 20(1980-05-20) (59 хар)
Чурт

Зинаида Михайловна Туснолобова-Марченко (төрүмелинден Морозова; 1920 чылдын ноябрь 23 — 1980 чылдын май 20) — совет шериг эмчи, Ада-чуртуң Улуг Дайынының киржикчизи, Совет Эвилелиниң маадыры (1957). Фронтуга 8 иштинде 123 балыгланган дайынчыларны камгалап алган. 1943 чылдың февраль 2-де, Курск облазының Горшечное өртээлиниң чоогу дайын шөлүнге балыгладыпкаш, кыштың соогунда өлген улус аразынга хондур чыткаш, доңгаш, хол-бут чок арткан. Старшина З. М. Туснолобова бүдүн 1 дугаар Прибалт фронтунуң дайынчылары Кызыл Шеригжилерден дилег кылган: «Зина Туснолобова дээш!» – деп кыйгыны салырын. Уругнуң дилээн чүс-чүс Кызыл Шеригжилер дыннап кааш, күүседип турганнар: танкылар, ужар-хемелер, үгер-бооларга «Зина Туснолобова дээш!» - деп бижиктер тыптып келген.

Допчу-намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

 Белоруссияның Витебск губерниязынның Полоцк уездизинге Шевцово суурга 1920 чылдың ноябрь 23-те, тараачын кижинин өг-бүлезинге төрүттүнген. Акызы – Морозов Семён Михайлович (1890—1937), бир дугаар Делегей дайынының инвалиди, Георгий крестизиниң кавалери, колхоз «Вторая пятилетка» даргазы.

Эртем-билии долу эвес, Кемерованың трест «Ленинскуголь» лаборантызы кылдыр ажылдап турган. РККА-да 1942 чылдан тура, 1942 чылдан тура ВКП (б) КПСС кежигүүнү. Эмчи сестразы курстар дооскан. 1942 чылдын ноябрьдан - 26 дайнчының амы-тынын алган. 19 - 23 июльда - 849 дугаар адыгжы полугунун 303 дугаар дивизиянын. Дайынчызы-санитарка З. М. Туснолобова полк командиринин дужаалы-биле «Ада-Чуртун дайыны» орденин 1 чадазы-биле, Кызыл Тук ордени биле шаннаан. 8 ай иштинде тулчуушкун шолунден 123 балыгланган дайынчыларны камгалап алган. 1943 чылдын февральда Курск облазынын Горшечное ортээли дээш тулчуушкунга З.М Туснолобова балыгланган командиринге дуза кадар дээш кзп чыткан, оозунче союп бар чыдырда, уругнун буттарынче балглапкан. Ол үеде немецтер шавар халдаашкынче кирипкеннер, Туснолобованы раведбүлук чүгле даң адып турда тып алган. Уругнун ийи буду сооктан донуп калган болган. Уруг ийи бут, ийи хол чок артып калган. Туснолобованын «За Зину Туснолобову!» - деп дилег-кыйгызын 3000 хире дайынчылар дыңнап кааннар, ынчангаш удаваанда ужар-хемелерге, танкыларга, угер-бооларга «За Зину Туснолобову!» - деп лозунг коступ келген. Ындыг кыйгы Совет Эвилелинин маадыры Петра Андреевтин ужар-хемезинге база бижип каан турган. Дайын соонда З.М. Туснолобова Полоцка чуртап турган. Хой-ниити ажылын хоорай КПСС коситединге чорудуп турган. 1965 чылдын кузунунде Делегейнин Кызыл крест комитеди З. М. Туснолобова-Марченкону Флоренс Найтингейл медали биле шаннаан. Ынчап кээрге уруг 3 дугаар ындыг шанналды алган эмич сестразы болуп турар. 1980 чылда май 20-де чок болган.

Өг-бүлези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Ашаа — Иосиф Петрович Марченко, Ада-чуртун Улуг Дайынының киржикчизи, лейтенант. Дайын соонда «Пищевик» артельдиң даргазы, кол инженер.
  • Оглу - Владимир (1951) — слесарь-монтажник, 1970—1972 чылдарда ракета шериинге хүлээлгезин эрттирген, Институт дооскан, спорт мастеринче кордакчы. Бүдүрелге директору.
  • Уруу - Нина (1959) — дааранычы, өг ишти ээзи.

Шанналдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Совет Эвилелиниң маадыры, «Алдын Сылдыс» медали №10842.
  • Ленин ордени (1957ч 12 айның 6).
  • Кызыл Тук ордени.
  • Кызыл сылдыс ордени.
  • Медальдар.
  • Флоренс Найтингейл медали. (1965).
  • Полоцктун хүндүлүг хамаатызы.

Тураскаалдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Ленинск-Кузнецкте кудумчу ады, Полоцкта кудумчу ады. Эмчи колледжиниң ады, музей-бажың.
  • Новопокасьма суурда школа ады.

Киирилде[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1.↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Уфаркин Н. В. Туснолобова-Марченко, Зинаида Михайловна. Сайт «Герои страны». 2.↑ Памяць. Гісторыка-дакументальная хроніка Расонскага раёна / Беларуская Энцыклапедыя; Гал. рэд. Беларускай Энцыклапедыі: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — 558 с.: іл. — С. 195. 3.↑ Наградной лист З. М. Туснолобовой с представлением к ордену Отечественной войны I степени. На сайте ОБД «Подвиг Народа». 4.↑ Перейти обратно:1 2 Кузьмин, 1970.

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Туснолобова-Марченко Зинаида Михайловна // Герои Советского Союза: Краткий биографический словарь / Пред. ред. коллегии И. Н. Шкадов. — М.: Воениздат, 1988. — Т. 2 /Любов — Ящук/. — 863 с. — 100 000 экз. — ISBN 5-203-00536-2.
  • Арсенин Н. Мужество // Героини: очерки о женщинах — Героях Советского Союза / ред.-сост. Л. Ф. Торопов; предисл. Е. Кононенко. — Вып. 2. — М.: Политиздат, 1969. — 463 с.
  • Туснолобова-Марченко Зинаида Михайловна / Кузьмин М. К. Медики—Герои Советского Союза. — 2-е изд., испр. и доп. — М.: Медицина, 1970. — С. 192—195. — 233 с.
  • Грицан Н. И. Особый случай. — Минск, 1964.
  • Липский В. С. Крутые вёрсты. — Кемерово, 1982.
  • Сатрапинский Ф. В. Военные медики — Герои Советского Союза / Центральное военно-медицинское управление Министерства обороны СССР; отв. ред. Е. Ф. Селиванов. — Л.: Военно-медицинский музей МО СССР, 1975. — С. 27—29. — 103 с.
  • Фронтовики. — М.: Воениздат, 1984. — С. 30-40.

Шөлүг[эдер | вики-сөзүглелди эдер]