Угаанның хирлери
Буддизмниң порталынче Угаанның хирлери – дээрге угааны дүвүредиптер, амыр-дыш чок кылыптар сеткилдер.
Хилинчек-човулаңның үнген дөзу нүгүлдүг, багай сеткилдер.
Нүгүлдүг сеткилдерниң хевирлери:
- Улуургак сеткил – бодунуң “Мен” деп чүүлдү шын эвес билгенинден чазыглыг угаандан үнген сеткил. Бодун өскелерден өрү көрдүнери, “тускайлыын Мен” дээн бодал, өскелерни ылгаар угаан (эки-багай, улуг-бичии) дээн хевирлиг меге көрүштер.
- Арын-нүүр чогу – багай чүүлдерни кылганында шынчы сеткилдии-биле хараадавазы.
- Бодунуң четпестерин чажырары – өске кижилерге бодунуң бүдүжүнден бир ангы эки кылдыр көстүксээр аажы.
- Бүзүрел чогу – эки чүүлдерге бүзүревези.
- Ыядыр арны чогу (ыятпазы) – багай чүүлдерден ойталавазы, чүдексинмези.
- Тоомча чок сеткил – эки багайны ылгавайн баары. Чижээ, аарыг кижиге тоомча чогундан дуза кадар сеткил чогу.
Угаан хирлериниң хоразы (өлүмнүү):
- Сагыш-сеткилди хөлзедири (дүвүредири)
- Чүүлдер хүлээп алыры чазыглыг, багай талаже өскерлиишкини
- Угаан хири илерээнинден бодун күштелдирери
- Угаан хири үзүткел чок тыптыры
- Үнелиг кижи чуртталгазы үне чок апаары
Угаан хириниң илереп кээр 6 байдалы:
- Таңмалар (багай сеткилдиң, угаан хири).
- Угаан хириниң объектизинге чоокшулааны.
- Нүгүлдүг эш-өөр-биле эдержири.
- Угаан хириниң объектизи дугайында чугаа.
- Угаан хириниң объектизи дугайында бодал.
- Угаан хиринге чаңчыкканының күжү.
Багай сеткилдерни танып билбес, угаан хирин узуткап, арыглавас болза хилинчек човулаң тыптыр, тамы ораннарынче бадар чылдагаан.