Франк, Анна

Википедия деп сайттан

Анна Франк

нидерл. Annelies Marie Frank

Портрет
Төрүттүнген хүнү 1929 июньнуң 12(1929-06-12)[1][2][3][…]
Мөчээн хүнү 1945 февраль[4][5][6] (15 хар)
Чурт
Автограф
Анна Франк

Аннели́з Мари́я (А́нна) Франк (нем. Anneliese Marie «Anne» Frank; 1929 чылдың июнь 12 — 1945 чылдың февраль) — еврей бичии уруг, Германияга төрүттүнген, Гитлер чазак баштай берген үеде Нидерландыларга чаштынып турганнар. Ынчалза-даа соонда барып дөмей-ле туттургаш, еврейлер хоругдаар Освенцимже шөлүттүрген, оон Берген-Бельзен деп черге барган. Аңаа дайынның сөөлүнде тиф деп аарыгдан чок болган. Нацизмниң бүгү-ле караңгы талазын тодаргай бижээн «Анна Франктың демдеглелдери» деп номнуң автору.

Намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Чаш үези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Франкфурт-на-Майнда Франк угбашкыларга тураскаадыг.

Анна Франк 1929 чылдың июнь 12-де Франкфурт-на-Майнга еврей өг-бүлеге төрүттүнген. Аннаның ачазы Отто Франк курлавырда офицер турган, ол үеде хуу сайгарлыкчы. Авазы Эдит Холлендер Франк — бажыңга өг-бүлезин ажаанзырап турган. Аннаның улуг угбазын Марго Франк дээр турган.

Анна Франктың төрүттүнген эмнелгези

Франктарның өг-бүлези иудаизмниң чаңчылдарын хандыр сагывас чораан. Оларның чанынга католиктер база протестант чүдүлгелиг христианнар чурттап турган. Ындыг черге Анна Франк өзүп келген.

1933 чылда соңгулдаларга тиилээш, Гитлер чазак баштай бергенде олар Амстердамче көжүп чорупканнар.

Алды харлыынга чедир Анна Мнтессори школаның чанынга уруглар сады барып турган, оон ол-ла школага өөрени берген, алды класс соонда Еврей лицейже өөренип чорупкан.

1940 чылдың майда Германия Нидерландыларны эжелеп алганы-биле чазак еврейлерни сүрүп эгелээн. 1938 база 1941 чылдарда Аннаның ачазы Каттышкан Штаттарже азы Кубаже чоруур дээш виза чедип аарын оралдашкан. Ынчалза-даа АКШ-ка Германия биле Италия дайын чарлааны-биле виза алыры болдунмаан.

Чаштынар черге чуртталга[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1942 чылдың июнь 12-де Анна 13 харлап турган, төрүттүнген хүнүнүң бертинде каш хонукта ол ачазынга садыгга демдеглелдер бижиир пөс даштыг кыдырааш көргүскен турган. Ачазы садып бээрге, бирги демдеглелди ол-ла хүн бижээн.

1942 чылдың июль 6-да олар чаштынар кылдыр тускай эртежик белеткеп турганы черже далаштыг көже бергеннер. Ол черге аңгы-аңгы өг-бүлелерден 8 кижи чаштынып турганнар.


Чаштынар черге Анна нидерланд дыл кырыынга чогаадып алганы Китти дээр эжинге чагаалар хевирлиг кылдыр демдеглелдерин бижип чоруп турган. Киттиге оларның-биле болуп турар бүгү болуушкуннарны тодаргайы-биле бижип турган. Демдеглелдиг кыдыраажын ол «Het Achterhuis» («В заднем доме / Артыкы бажыңда») деп адап алган.

Амстердамеда Анна Франкка тураскаал

Эгезинде Анна ол демдеглелдерин чүгле бодунга дээш бижип турган. 1944 чылдың чазынында Англияже көже берген турган нидерлады радиога Нидерландының өөредилге сайыды Херрита Болкештейнниң дайын соонда чоннуң хилинчек-човулаңын барымдаалапкы дег бүгү-ле документилерни кадагалап чоруурун, оларның аразында демдеглелдер онза черни ээлеп турар деп чугаазын дыңнап каан.

Ону дыңнааш, Анна демдеглелдеринге даянып, роман бижип каар деп шиитпирлеп алган. Ол-ла дораан демдеглелдерин эде бижип эгелээн. Ооң-биле чергелештир баштайгы демдеглелдерлиг кыдыраажын чаа бижиктер-биле долдуруп чоруп олурган.

Чаштынар черниң чурттакчыларынга ол шола аттар тыпсып турган. Бодун баштай Анна Аулис, оон Анна Робин деп адап аар деп боданып турган. Аннаның сөөлгү бижии 1944 чылдың август 1-де.

Туттурганы болгаш шөлүттүргени[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Чаштынар черге олар 25 ай ишти камгаланганнар. 1944 чылда чазакка бир-ле билдинмес бооп артып калган кижи чаштынып турар еврейлер барын хоптапкан болган. Август 4-те чаштып турган бажыңынга голланд шагдаа ажылдакчылары база гестапчылар чедип келген. Шупту 8 кижини хоругдааш, домзакка дөрт хондургаш, Вестерборк деп лагерьже чоруткан. Аңаа аар-берге ажылды кылып, хилинчекти көрүп тургаш, сентябрь 3-те Освенцимже шөлүттүргеннер. 1944 чылдың ийиги чартыында Освенцимге немецтер еврейлерни дыка хөйү-биле чок кылып турар үеде олар аңаа чеде бергеннер.

Ачазы Оттону олардан аңгылап каапкан. Дыка аар-берге байдалга аарып, хилинчектенип түрегделдиң сөөлгү чадаларын көргеннер.

1944 чылдың октябрь 30-де Берген-Бельзен деп лагерьже оларны көжүрүпкен.

1945 чылдың февральда лагерьге тиф аары кедерээнде, Марго биле Анна санитарлыг блокка барганнар.

Чок болганы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Берген-Бельзен концлагерьниң турган черинде Франк угбашкыларга тураскаал бижии

1945 чылдың февраль эгезинде Марго аар аарааш, чок болган. Ооң соонда Аннаның шуут чурттаар күзели чидип калган. Марго чок болган соонда каш хонганда Аннаның өлген мөчүзүн ооң эштери даштыыттан тыпкаш, арай деп угбазы Маргонуң болгаш хөй улустуң чыдар чевээнге аппарып кааннар[9].

1945 чылдың апрель 15-те Берген-Бельзенни англичаннар хостаан.

Франктарның өг-бүлезинде чаңгыс дириг арткан кижи - ачазы Отт Франк болган. Дайын соонда ол Амстердамче эглип келген, а 1953 чылда Швейцарияның Базельче көже берген. 1980 чылда чок болган.

Демдеглелди кыдыраашты парлап үндүргени[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Анна Франктың демдеглелдериниң хоолгазы Берлинде ооң ады-биле адаан төпте шыгжаттынган

Бир дугаар 1947 чылда Нидерландыларга парлаттынган. АКШ болгаш Англияга демдеглелдерни 1952 чылда «The Diary of a Young Girl» (Бичии уругнуң демдеглелдери) деп аттыг үндурген. Демдеглелдерге даянып, каш-даа чогаал үндүрттүнген.

Орус дыл кырынга «Дневник Анны Франк» деп бичии кызырып каан хевири 1960 чылда үнген.

Тыва дылче ам-даа очулдурттунмаан.

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Франк А. Убежище. Дневник в письмах — М.: Текст, 2010. — 360 с. — ISBN 978-5-7516-0912-2, 978-5-9953-0094-6
    https://wikidata.org/wiki/Track:Q4583https://wikidata.org/wiki/Track:Q20901632https://wikidata.org/wiki/Track:Q4453850
     

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]