Ээргииш
Ээргииш азы Хөөрүүс (лат. Sórbus), (орус. Рябина) — Ягаанныглар (Rosaceae, Розовые) семействозундан ыяш үнүш аймаа, узуну 3-15 метр болур. Тывада ооң Сибирь ээргиижи деп хевири өзүп турар.
Бүдүжү
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Бедии 3-15 м. ыяш. Бүрүлери ээлчешкек, дең эжеш эвес чүгленчек, үстү дески, адаа аш дүктерлиг. Бүрүжүгештери шөйбексимээр-ланцет хевирлиг. Өөр чечектери сырый. Чечектери бичии, ак, будуктар баштарында улуг щиток хевирлиг чыгдынган. Чемижи кызыл-сарыг, бопугур, хоолулуг, ажыг амданныг, хадыыр хевирлиг үш үрезинниг.
Чечектелири: май-июнь; чемиштелири: август-сентябрь.
Өзүп үнүп турар черлери: алаактар, даштарлыг ийлер, хемнер эриктери.
Хереглеттинер (эм азы чем кылдыр) чүүлдери: чемиштери.
Белеткээр үелери: октябрь.
Ажыглаары: чемиштерин баар болгаш өт хавының аарыгларыныга, кара-бүүректер даштарында, геморрой, ревматизм аарыгларында, хан доктаадыр болгаш цинга аарыынга удур чүүл кылдыр ажыглап турар.
Дөзүк
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- Серенот Станислав К. "Тыва улусчу эмнээшкин:эм оъттар, үнүштер, чааттар, мөөгүлер; моол, тибет, кыдат улусчу медициналар-биле чергелештирип бижээни". Тываның ном үндүрер чери, 2009. ISBN 5-7655-0636-4