Шеңне

Википедия деп сайттан
Шеңне азы Кайгамчыктыг шеңне

Чечектелген чечектиң ниити хевири
Эртемде классификациязы
Делегей чергелиг эртемде ады
Синонимнери
Янзылары

Шеңне (орус. Пио́н уклоня́ющийся, орус. Ма́рьин ко́рень) хөй чылдыг сигеннелчек үнүш. Сывының узуну 60—100 см бедик, чолдак баштыг, дазылчыгаштарлыг, дазылы куузумаар хүрең, ишти ак, чооң чымчак, хөй адыр, чер иштинде дорт турар. Бүрүлери дараалашкак, тас, 13—30 см чедир узун, чечээ улуг — 8—13 см хире диаметрлиг, өкпең-кызыл өңнүг, ортузунда өзээ сарыг. Үрезини беш адыр хавыкчыгащтарының иштинде, үрезини шөйбексимээр борбак, хүрең-кызыл, каразымаар, чечектелири май — июнь ортан чедир, үрезини июль — августа быжар.

Шеңнениң дазылында — 1,6% эфирлиг үс, ооң тургузуунда пеонол, метил-алицилат, бензойлуг болгаш салицилдиг кислоталар бар. Оон ыңай крахмал — 78,5%, гликозид, салицин, чигир — 10%, танин, алкалоидтер база бар. Бүрүзүнде — 0,3%, чечээнде — 1% чедир аскорбинниг кислоталар бар. Үрезининде — 27% чедир үскур үс бар.

Сугга хайындырган болгаш спиртке эзилдирген дазылындан алдынган эмнерни аъш-чем чиир хөөн кииреринге, улуг-хырынның ажыг суук чүүлүн көвүдедиринге, аараан черлериниң аарыын оожургадырынга ажыглап турар. Тибет медицинада болгаш улуста шеңнени ижин-шөйүндү, нерви аарыгларында ажыглап турган. Тыва улус ооң дазылын сугга хайындыргаш, өл-шык, соокка алысканда, хаваң ыжыктарга, сидик ылгаарынга ажыглап келген. Оон ыңай анаа-ла шай кылдыр хайындырып ижип чораан.

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Об условности указания класса двудольных в качестве вышестоящего таксона для описываемой в данной статье группы растений см. раздел «Системы APG» статьи «Двудольные».

Дөзү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"