Революция
ХХ вектиң эгезинде тыва дылга ийи чугаа аяны турган: тайга чугаазы азы тожу чугаа (Бии-Хем бажының болгаш Тере-Хөлдүң чамдык черлериниң чурттакчыларының база тофаларның - карагастарның чугаазы), хову чугаазы Тываның өске черлериниң чонунуң болгаш Моолда тываларның чугаазы). Ол ийи чугаа аяны тус-тузунда иштики бөлүктерлиг турганы чигзиниг чок.
Тывага национал-хосталгалыг хувискаал тиилээн соонда, чаа политиктиг, социал-экономиктиг байдалдар тургустунган, амыдырал хайныышкынныг болгаш шапкын Xөгжүлделиг болу берген. Ооң-биле кады национал бижикти тургускан соонда, литературлуг дылдың тыптып эгелээни болгаш быжыкканы диалектилерге болган Өскерлиишкиннерниң бир эң-не чугула чылдагааны болур.