Байконур космодрому

Википедия деп сайттан

ОнзаСолунЧер

Байконур космодрому

45°57′53″ с. ш. 63°18′18″ в. д.HGЯOВ функцию {{#coordinates:}} были переданы некорректные аргументы

Байкону́р Космодро́му (каз. Байқоңыр — «бай шөл») — бирги болгаш делегейде эң-не улуг ажылдап турар космодром[1], Совет Эвилелинге (Казах ССР девискээринге) 1955 чылдың январь 12-де тургустунган, ажыглалга 1957 чылдың май 15-те киирген. Турар девискээри Казахстан Республиказының Кызылорда область, Казалинск хоорайы болгаш Жосалы суурунуң аразында турар, Тюратам суурунуң чоогунда. Ол суурга чоок болганындан делегей чергелиг спутник справочниктеринде «Tyuratam Missile and Space Complex» (TTMTR) кылдыр бижиттинген. 6 717 км² шөлдү эжелеп турар.

Космодром болгаш Байконур хоорай (1995 чылга чедир —Ленинск хоорай турган) катай «Байконур» деп комплекс тургузуп турар, ол болза 15 эгелел комплекстери 9 янзылыг ракета-тударлар ужудар чүүлдер, 4 ажылдадыр тургузугларны континентилер аразынга ужар баллистиктиг ракеталарны шенелде ужудуп чортур, 11 монтажтыг-шенелде корпустар- (МИК) болгаш оон-даа өске инфраструктура. СССР-ниң бирги космодрому болур кылдыр туткаш, база ынчалдыр ажыглап турган, 1991 чылдың декабрь 26-да Эвилелдиң дүжүп каан хүнүнге чедир ажылдап турган, ооң соонда космодром СССР-ниң эвес, а аңгы боттанган Республика Казахстанга хамааржыр апарган.

Амгы үеде Байконур комплекизин Россия Казахстандан түр када ачылап ап турар (ачылал керээзин 2050 чылга чедир кылдыр ат салып дугурушкан)[2]. Космодромну ажылдадып ажыглаарынга бир чылда 9 хире млрд рубль түңнүг акша херек (ол болза, комплекс Байконурнуң ачылалының өртээ бир чылда —7,4 хире млрд рубль, космодромнуң объектилерин чогуур кылдыр ажыглаарын тургузары чылда —1,5 млрд хире рубль), ол болза «Роскосмос» чериниң ниити бюджединиң 4,2 % бооп турар (2012 чылдың санаашкыны-биле). База ол ышкаш, Россияның федералдыг бюджединден Байконур хоорайның бюджединче чылдың-на эгитпес ужурлуг 1,16 млрд рубль түңнүг акшаны шилчидип турар (2012 чылдың санаашкыны-биле). Ниитизи-биле космодром биле хоорай Россия бюджединден 10,16 млрд рубльды чылда чарып турар.

Кезек чылдар иштинде космодром Байконур дээрже үндүрген ракеталары дээш делегейге бирги черни ээлеп турган, ол олудун дыка үр бадыткап турган, ийиги черни Канаверал мыста (США) космодром эжелеп турар, а үшкү черни — ( Европаның космос агентствозунуң (ЕКА) француз Гвианада космодрому). Тодарадыр болза, 2015 чылда Байконурдан бир чыл иштинде 18 ракета-тударлар ужудуп үндүрген (ийиги черни Канаверал мыста (США) космодром чылда 17 ужудуушкуну-биле эжелеп турар, а үшкү черни — ( Европаның космос агентствозунуң (ЕКА) француз Гвианада космодрому чылда 12 ужудуушкун-биле эжелеп турар). 2016 чылдан эгелеп ужудуушкун саны көвейи-биле бирги чсерни мыс Канавералда (США) космодром эжелеп турар.

Улай көр.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. SPACE FLIGHT 2007 — The Year in Review. Other Countries Space Activities. NASA (2011-08-24). Хынааны 2012 Тос айның 10. Архивтээн 2012 Он айның 15. Archived 2013-05-21 at the Wayback Machine
  2. Final countdown. The Economist (2014-11-06).

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]