Ван Гог, Винсент
|
Винсент Ван Гог | |
|---|---|
|
нидерл. Vincent van Gogh | |
.jpg) | |
| Төрүттүнген хүнү | 1853 марттың 30[1][2][3][…] |
| Мөчээн хүнү | 1890 июльдуң 29[1][2][3][…] (37 хар) |
| Чурт | |
| Автограф |
.svg) |
Намдары
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]1853 чылдың март 30-де Нидерландыларның мурнуу чартыында Соңгу Брабант провинциязының Грот-Зюндерт (нидерл. Groot Zundert) деп сууржугашка төрүттүнген. Винсентиң ачазы Теодор Ван Гог , а авазы — Анна Корнелия Карбентус. Винсент Теодор биле Анны Корнелияның чеди ажы-төлүнүң ийи дугаар төлү турган. Ооң адын ачазының талазы-биле кырган-ачазынга тураскаадып адаан. Ол кырган-ачазы бүдүн чуртталгазын протестант хүрээге бараан болдурган. Ол атты ооң ада-иези бирги оглунга тыпсыр деп турган, ол оглу Винсент бир чыл бурунгааш төрүттүнгеш-ле ол-ла хүн бүрлү берген. Винсент чеже-даа ийи дугаар төрүттүнген бол, ол улугларының бирээзи апарган.
Винсентиң төрүттүнгенинден соонда 4 чыл болганда, 1857 чылдың май 1-де, Теодорус ван Гог, ооң дуңмазы (Тео) төрүттүнген. Оон аңгыда, Винсент эр дуңмалыг Кор (Корнелис Винсент, 17 май 1867) база үш кыс дуңмаларлыг — Анна Корнелия (17 февраль 1855), Лиз (Элизабет Губерта, 16 май 1859), Вил (Виллемина Якоба, 16 март 1862). Өөнүң улузу Винсенти дедир, берге болгаш бужурганчыг "чиктиг чаңныг" бичии оол кылдыр сактырлар. Ажаакчызының сөстери-биле, ооң аажы-чаңында өскелерден ылгалып турар анаа эвес бир-ле чүүл турган: шупту уругларның аразындан Винсентке шоолуг эвес турган, ол Винсентен бир-ле бүдүштүг кижи үнүп келиринге, черле бузуревейн турган. Өг-бүлезинден дашкаар, сыр өске, Винсент аажы-чаңының дедир талазын көргүзүп турган - оожум, шыңгыы, бодамчалыг турган. Ол өске оолдар-биле шоолуг ойнавас турган. Чаңгыс суур чурттуг улузунуң мурнунга ол чаагай сеткилдиг, эп-найыралга ынак, сагыш човаачал, кээргээчел, чаптанчыг болгаш биче сеткилдиг оол кылдыр көстүр турган. Кажан ол 7 харлыг апаарга, ол суурнуң школазынче өөренип кирген, ынчалза-даа бир чыл болгаш ону школадан аппарган, ынчангаш ол бодунуң кыс дуңмазы Анна-биле катай бажыңга, ажаакчы-биле, өөренип турган. 1864 чылда октябрь 1-де төрээн бажыңындан 20 км ыракта турар Зевенбергенде школа-интернатче чорупкан. Бажыңындан чарылганы Винсентке хөй качыгдал чедирген, ол ону, безин улуг тургаш, уттуп шыдаваан. 1866 чылдың сентябрь 15-те өске интернатка - Виллем II деп Тилбургта колледжке өөренип эгелээн. Винсент француз, англи, немец дылдарны эки шиңгээдип ап турган. Аңаа-ла ол чурулга кичээлдеринче барып турган. 1868 чылдың марта, өөредилге чылының ортузунда, Винсент хенертен өөредилгезин каггаш, адазының бажыңынче чанып келген. Маңаа ооң ёзу барымдаалаан өөредилгези төнген. Бодунуң чашкы үезиниң дугайында ол мынчаар сактыр: «Мээң чашкы үем муңгаргай, соок болгаш куруг турган …».
Садыг фирмазынга ажыл болгаш миссионер ажыл-чорудулга
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
1869 чылдың июльда Винсент Goupil & Cie деп Сэнт даайының улуг чурулга-садыг фирмазының гааг салбырынга ажылдап кирип алган. Аңаа ол садыгжыга чугула херек өөредилгени эрткен. Эгезинде келир үениң чурукчузу улуг чүткүлдүг ажылче кирген, эки түңнелдерни чедип алган, ынчангаш 1873 чылдың июньда Goupil & Cie деп фирманың Лондон хоорайда филиалынче шилчиттирген. Уран чүүлдүң чогаалдары-биле хүннүң харылзааларның дузазында, Винсент уран чурулганы билип база үнелеп эгелээн. Оон аңгыда, ол хоорай музейлери болгаш галереяларынга барып, Жан-Франсуа Миллениң, Жюль Бретоннуң ажылдарын көрүп турган. Август төнчүзүнде, Винсент Хакфорд Роуд, 87-че көже берген, оон Урсула Лойер болгаш ооң уруу - Евгенияның бажыңынга өрээл хөлезилеп алган. Өске чугаа-биле, ол Евгенияга ынак турган, харын хөй баштайгы намдар бижикчилери чазып, ооң авазының ады-биле Урсула деп адап турар. Шагда он чылдар дургузунда турар бо аттар-биле үй-балай чүвеге немей, сөөлгү шинчилелдер Винсентиң көңгүс Евгенияга эвес, а мырыңай немец Каролина Хаанебик аттыг уругга ынак турганын херечилеп турар. Шынында кандыг турганы билдинмес артпышаан. Ынакшаан кызының ойталааны келир үениң чурукчузун хөлзеткен база чөгелин төндүрген; чоорту ол бодунуң ажылынга сонуургалын чидирген, оон Судурже угланып эгелээн. 1874 чылда Винсенти фирма Париж хоорайның салбырынче шилчидипкен, ынчалзажок ол үш ай ажыл соонда, ол база катап Лондонче чорупкан. Ооң ажыл-херээ буурап бар-ла чыткан, оон 1875 чылда майда ол катап Парижче шилчиттирген, ынчан Салонда болгаш Луврда делгелгелерже барып турган, оон адак сөөлүнде боду уран чурулгага бодунуң күжүн шенеп эгелээн. Чоорту ол иш ооң хөй үезин алыр апарган, ынчангаш Винсент бодунга "чуруктар садыгжыларындан артык багай уран чүүлдүң дайзыннары чок" деп шиитпирге келгеш, ажылынга шуут тоомча чок апарган. Түңнелинде, 1876 чылдың март төнчүзүнде Goupil & Cie фирмадан "багай ажылдакчы" деп барымдаалыг үндүрткен.1876 чылда Винсент Англияже эглип келгеш, Рэмсгейт аттыг интернатка төлевир чок ажылга башкы кылдыр ажылдай берген. Бо-ла үеде, ооң ачазы ышкаш, лама болур күзели оттуп келир. Июльда Винсент өске школаже— Айзлворта (Лондон адаанда) шилчий берген, аңаа ол башкының болгаш хүрээниң удуртукчу башкызының дузалакчызының ажылын күүседип турган. Ноябрь 4-те Винсент бодунуң бирги сургаалын номчаан. Евангелияга ооң сонуургалы улгадып, оон ооң ядыыларга сургаал номчуур күзели тыптып келген.Бурган төрүттүнгениниң байырлалында Винсент бажыңынче чаныпкан, а ада-иези дедир Англияже чорбас кылдыр көгүдүпкеннер. Винсент Нидерландыларга артып каан, оон чартык чыл дургузунда Дордрехте ном садыынга ажылдап турган. Ол ажыл ооң сеткилинге таарышпас турган; үениң хөй кезиинде дөзевилелдер кылып, Судурнуң үзүндүлерин немец, англи, француз дылдарже очулгаларын кылып турган. Винсентиң хүрээге улуг удуртукчу башкы болур чүткүлүн деткип, ооң өг-бүлези 1877 чылдың майда Амстердамче чортупкан, аңаа ол даайы, адмирал Ян ван Гог, сугга кээп чурттай берген. Маңаа ол, хүндүлүг база сурагжаан теолог, Йоганесс Стрикер даайының удуртулгазы-биле университеттиң теология салбырынче киирилде шылгалдазының дужаалдазынга белеткенип, кызымак өөренип турган. Адак сөөлүнде, өөредилгеге хөңнү калгаш, кичээлдерин соксаткаш, 1878 чылдың июльда Амстердамдан чорупкан. Бөдүүн чонга ажыктыг болуксаар күзели ону Лакенде Брюссель адаанда Бокма улуг башкының Протестант миссионер школазынче угландырар. Аңаа ол үш айның сургаал курузун эрткен (ынчалзажок бир тайылбыр бар, ооң бүдүн өөредилге курузун эртпээниниң база чуду-кара даштыкы хевири, ажынчак аажы-чаңы болгаш удаа-дараа кылыктаны бээринден үндүрткениниң дугайында).1878 чылдың декабрьда Винсент миссионер кылдыр чартык чыл дургузунда Бельгияның мурнуу чартыында ядыы шахтёр можу Боринажта Патюражче чорупкаш, аңаа могаг-шылаг чок ажылды калбарткан: аарыг улуска барып, бижик билбестерге чогаалдар номчуп, сургап, уруглар өөредип турган, а кежээлерде акша ажылдап Палестинаның карталарын чуруп турган. Ындыг ооң карак кызыл чоруу тус черниң чонун болгаш Евангелияның ниитилелиниң кежигүннерин аңаа ижиктиргениниң түңнелинде, аңаа 50 франкы шалың кылдыр доктааттынган..Чартык чылдың стажын эрткеш, Ван Гог Евангел школаже кирер деп сагыштыг турган, ынчалза-даа өөредилге дээш төлевирни кызагдаашкын илередии кылдыр санааш, өөредилгеден ойталаан. Бо-да үеде Винсент шахталарның удуртулгазынче ажылдакчыларның мурнундан күш-ажылының байдалдарының экижидерининиң дугайында дилеглиг барган. Дилегни чопшээревээн, а Ван Гог боду сургаалчы албан-дужаалындан Бельгиянын протестант хурээзинин шажын эртемденнеринин комитеди-биле дужуртунген. Ол чурукчунун сагыш-сеткил, угаан-медерелинин байдалынга улуг согуушкун болган.
Демдеглелдер
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Internet Movie Database (англ.) — 1990.
- ↑ 3,0 3,1 Vincent van Gogh (нидерл.)
- ↑ https://www.moma.org/artists/2206 (англ.)