Вишня
Вишня база-ла чадаң ыяштарга хамааржыр, ооң карты кылагар куузумаар өңнүг, бүрүзү узун, чиирбейленчек. Кады борбак, кызыл азы хүрең-кызыл, иштинде сөөктүг, чигирзиг, ажыгзымаар амданныг.
Вишняның кадында чигир — 15% чедир, кислота — 2,1% чедир, органиктиг кислоталар (колдуунда яблоктуг болгаш лимоннуг) бар. Кадында чигирден аңгыда, каротин, витаминнер С, В, РР, фолиевая кислота, чүвеге үрелбес шынар киирер бүдүмелдер, минералдыг бүдүмелдерден чес кончуг хөй (бир кг вишняда 11,7 мг), калий, демир, магний бар. Пектин (ортумаа-биле 11%) болгаш өске-даа бүдүмелдер бар. Вишняны олчаанга болгаш кургаткан, консервалаан хевирлерин чиир. Вишняның кадындан компот, варенье, ижер суксун, конфета, арага дээн ышкаш чүүлдерни кылып турар. Вишняның бүрүлерин огурец болгаш өске-даа ногаа аймаан дузап, амдан кииреринге база ажыглап турар. Каттың сөөгүн болгаш өзээн саваң болгаш өске-даа чунар чүүлдерни кылырынга ажыглап турар.
Вишняның кадын аъш-чемге хөөн экижидеринге, хан четпестээринге, халыыдаанда, хоочургай ижин-шөйүндү аарыгларынга болгаш чамдык халдавырлыг аарыглар үезинде база ажыглап турар.
Улус вишняны сүт-биле холааш, чүс, ревматизм аарыгларынга, а суун чөдүлге ажыглап турар. Чаа бүрүлерин сүтке хайындыргаш, ижин-шөйүндү аарыгларынга, митпек, хоюг кылдыр кылган чаа бүрүлери ханзыраан думчук бөөшкүннээринге, кештиң ханзыраан черлеринге салырга, хан доктаачал. Оон ыңай вишняның сидик ылгаарын күштелдирер шынарын, ол ышкаш ижин-шөйүндү аарыгларынга эки дээштиин, сөөлгү үеде эртем ёзугаар тодараткан. Чамдыкта вишняны хан базыышкыны улгадыр аарыгга хан базыышкынын чавызадыр сорулга-биле ажыглап турар. Ынчалза-даа, вишняның үрезиннерин ажыглаары хора чок эвес, чүге дээрге ында «амигдалин» дээр хоранныг бүдүмел бар.
Дөзү
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"