Далай Ламаларның Намдарындан

Далай Ламаларның Намдарындан.

"Төвүт дээрге-ле Далай лама, Далай лама дээрге-ле Төвүт" деп чугаа бар. Ынчаарга чүгле чаңгыс төвүт улус ынча дивес боор. Бистиң моолдарда болза, Далай лама база бедик хүндүткелдиг, шажынныы-биле болза, Башкы дижиривис төөгүде бижиттинген. "Далай лама" дээр ат болза, Хувилай хаан үезинден нептереп эгелээн дижирлер бар. Ынчалза-даа төвүттер ном сургаалын бүгү Моолдуң шыны болдурар хүлээлгени күүсеткен Сономгаяцо, бистиң моолдарның адаарывыс-биле Сономжамц ламаның жамц дээр сөзү далай дээн уткалыг болгаш Сономжамц-биле ужурашкаш, Алдын хаан ону далай дег эртемниг лама чүве дээни-биле Далай лама дижи бергени чадавас. Оон аңгыда Хувилай ийикпе, Алдын хаанның ону Далай лама деп адаар дээр дугайында чарлыы амдыыга дээр тывылбаанын демдеглеп турарлар бар. Ам Далай лама дээр моол сөстү төвүттер Гэгээн башкы, Богда гэгээн, Дээдизи деп билип тайылбырлаар болу берген.

Далай лама деп ат эң баштай моолга алдаржааш, оон улаштыр кыдаттарның ол атты ажыглааны Чөөн чүкке тарап, Европа, Америка дептерге четкен. Амгы делегей ону ниитизи-биле Далай лама деп адаар болу берген. Харын төвүттер аразында Далай лама деп чугаалашпас, Кундун азы сорулганың дээдизи, Ий-Шин-Норбу азы күзел боттандырыкчы ховар шын-дамал эртине, Гял-ва Ринбочи азы Эртинелиг Башкы дижип турар. Далай Лама дээр алдарны үш дугаар Далай лама четтирген болгаш ооң мурнундагы ийи кижини сөөлүнде Далай лама деп алдаржытканы төөгүден билдинип турар.

Дөзү

" К.К.Кудажы, Ю.Ш.Кюнзегеш. Улуг-Хем: Тыва чогаалчыларның сеткүүлү 5-6. Доржготов "Судур". 1993 чыл."