Дхаммапада

Дхаммапада

Мен бүгү чүвени тиилээн мен,

бүгү чүвени билир мен;

кандыг-даа дхаммалардан адым баксыраваан.

Бүгү чүведен ойталаан мен

күзээшкиннерни узуткааш, хосталган мен.

Бодумдан бодум өөренип тура,

кымны башкым дээр мен?

Дхаммапада — буддизм чогаалының эң чугула дээн бижиктериниң бирээзи. Ёзулал-биле алырга, кандыг-бир чүвеге азы болуушкунга хамаарыштыр Будда Башкының шүлүглээн шүлүктеринден ол тургусунган.

Эжеш строфаларлыг эге

бир

Дхаммаларны угаан бар болдурган, оларның эки кезээ - угаан, олар угаандан чаяттынган. Бир эвес кандыг-бир кижи арыг эвес угаан-биле чугаалап азы кылып турар болза, ону, бир чүве сөөрткен амытанның изин дугуйнуң эдерери дег, хай-халап эдерер.

ийи

Дхаммаларны угаан бар болдурган, оларның эки кезээ - угаан, олар угаандан чаяттынган. Бир эвес кандыг-бир кижи арыг угаан-биле чугаалап азы кылып турар болза, ону, салдыкпас хөлеге дег, аас-кежик эдерер.

үш

"Ол мени дорамчылады", "ол мени сопту", "ол мени ажып алды", "ол мени үптеп каапты". Ындыг бодалдарлыг улустуң көөр хөөн чогу соксавас.

дөрт

"Ол мени дорамчылады", "ол мени сопту", "ол мени ажып алды", "ол мени үптеп каапты". Ындыг бодалдар чок улустуң көөр хөөн чогу соксай бээр.

беш

Чүге дээрге бо делегейге кажан-даа көөр хөөн чок чорук көөр хөөн чок чорук-биле соксаттынмас, ону чүгле көөр хөөн чок чорук чогу соксадыр.

алды

Чүге дээрге чамдык улус бистиң маңаа өлүр ужурлуувусту билбес. А ону билир улустуң алгыш-кырыжы дораан соксай бээр.

чеди

Күзел ханыышкыннарын хайгаарап көрүп чурттаар, сагыш-сеткили дөстүнмес, өй-чижек чок чемненир, чалгаа, шиитпирлиг эвес кижини, ылап-ла ону, күш чок ыяшты казыргы дег, Мара ужур шааптар.

сес

Күзел ханыышкыннарын хайгаарап көрбейн чурттаар, сагыш-сеткилин туттунуп билир, өйүнде чемненир, бүзүрели болгаш шиитпирлиг чоруу бүрүн кижини, ылап-ла ону, даштыг дагны казырганың күжү ужур шаап шыдавазы дег, Мара ужур шаап шыдавас.

тос

Боду хиринден арыгланмайн, алыс шынны-даа бодун кызыгаарлаарын-даа билбейн тургаш, сарыг өңгүр хеп кедер кижи ол хепке төлеп чок болур.

он

А кым хирин арыдып алганыл, эки чүүлдерге быжыкканыл, алыс шын-биле база бодун кызыгаарланыры-биле бүргеткенил, ылап-ла ол кижи сарыг өңнүг хепке төлептиг.

он бир

Алыс ужур чогун алыс ужур бары деп бодаар, алыс ужур барын алыс ужур чогу деп көөр улус кажан-даа алыс ужур чедип албас, чүге дээрге оларның хуу-салымы - меге бодалдар.

он ийи

Алыс ужур барын алыс ужур бары деп, а алыс ужур чогун алыс ужур чогу деп хүлээп көөр улус алыс ужурну чедип аар, чүге дээрге оларның хуу-салымы - алыс шынныг бодалдар.

он үш

Серизи багай бажыңче чаъс суунуң сыстып кирери дег, багай сайзыраан угаанче туралаашкын сыстып кирип кээр.

он дөрт

Серизи эки бажыңче чаъс суунуң сыстып кирери дег, эки сайзыраан угаанче туралаашкын сыстып кирбес.

он беш

Бо делегейге ол хомудап чоруур, өске делегейге база хомудаар. Бак чүве үүлгедикчизи ийи делегейге хомудап чоруур. Бодунуң херектериниң багын көргеш, ол хомудаар база хилинчектенир.

он алды

Бо делегейге ол өөрүп чоруур, өске делегейге база өөрүүр. Эки чүве тарыкчызы ийи делегейге өөрүп чоруур. Бодунуң херектериниң буруу чогун көргеш, ол өөрүп мага ханмас.

он чеди

Бо делегейге ол хилинчектенир, өске делегейге база хилинчектенир. Бак чүве үүлгедикчизи ийи делегейге хилинчек көөр. "Бак чүве үүлгеттим" деп, ол хилинчектенир. Айыылга таварышкаш, ол оон-даа үр хилинчектенир.

он сес

Бо делегейге ол өөрүп-байырлаар, өске делегейге база өөрүп байырлаар, эки чүве тарыкчызы ийи делегейге өөрүп байырлаар. "Эки чүве кылдым!" деп, ол өөрүп-байырлаар. Аас-кежик чедип алгаш, ол оон артык өөрүп-байырлаар.

он тос

Бир кижи Бижилгени үргүлчү катаптап-даа тургаш, чалгаа болуп, ону эдербес болза, ол өскелерниң инээн санаар кадарчы дег. Ол кижи ыдык чүүлге хамаарылга чок.

чээрби

Бир кижи Бижилгени эвээш катаптап-даа тургаш, дхамманы эдерген ачызында күштүг хандыкшыл, көөр хөөн чогу болгаш билиг чок чоруткан адырлып алган болза база ёзулуг билиглиг, хостуг угаанныг, бо-даа, өске-даа делегейде хандыккан чүүлү чок чурттап турар болза, ол кижи ыдык чүүлге хамаарылгалыг болур.

Дөзү

Будда. Эрткен төрүмелдер төөгүлери. Джатакалар. Тываның Ю.Ш.Күнзегеш аттыг ном үндүрер чери. Орус дылдан очулгазы Н.Кууларныы. Кызыл - 2010 ч.