Кислоталар

Википедия деп сайттан

Кислоталар (киъслотаалар) — водород катионун (протон) берип шыдаар химиктиг каттыжыышкыннар.

Кислоталарның суглуг эзиндизинде гидроксоний ионнары бар. Ол ионнар кислоталарның кыжыраң амданының база индикаторларның өңүн өскертириниң чылдагааны болуп турар. Бедик концентрациялыг кислоталар кешти чип болур. Кислотаның водород катионун металл катиону-биле солуурга дус үнер.

Кислоталарның классификациязы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Кислород атомнарының саны-биле:
  • Аңгыланыр водород атомнарының саны-биле:
    • чаңгыс дөстүг (HCl, HNO3);
    • ийи дөстүг (H2SO4, H2SeO4);
    • үш дөстүг (H3PO4, H3BO3);
    • хөй дөстүг (H8C6O7);
  • Күжү-биле:
  • Туруунуң деңнели-биле:
    • турук (H2SO4);
    • турук эвес (H2CO3);
  • Химиктиг каттыжыышкыннарның класстары-биле:
    • органиктиг эвес (HCl);
    • органиктиг (HCOOH, CH3COOH);
  • Бусталыычалы-биле:
    • бусталыычал (HNO3);
    • бусталыычал эвес (H2SO4);
  • Сугга эстири-биле:
    • эстиичел (H2SO4);
    • эстиичел эвес (H2SiO3);
  • Металлдыы-биле:
    • металлдыг (HMnO4, H2TiO3);
    • металлдыг эвес (HNO3, HI).

Кислоталарның номенклатуразы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Органиктиг эвес кислоталарның номенклатуразы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Кислоталарның аттары ийи кезектен тургустунган, олар дараазында тускай чүүлдерлиг:

  • демдек ады-биле илереттинген кислотаны тургузуп турар элементиниң ады (хлорлуг, азотсуг, күгүрлүг);
  • «кислота» дээр бөлүүн тодарадып турар сөзү (хлорлуг кислота, азотсуг кислота, күгүрлүг кислота).

Кислоталарның аттарын янзы-бүрү кожумактар дузазы-биле тургузар.

Кислоталарның номенклатуразының туруп болур (гипотетиктиг) вариантызы
Кислота тургузар элементиниң

окислениезиниң чадазы

Элементиниң адынга кадар кожумак Чижек
Дээди азы чүгле

чаңгыс чадазында

-лыг болгаш варианттар хлорлуг кислота (HClO4), азоттуг кислота (HNO3),

бромнуг кислота (HBrO4)

Ортумак (+5) -зымаар болгаш варианттар хлорзумаар кислота (HClO3), бромзумаар кислота (HBrO3)
Ортумак (+4, +3) -зыг болгаш варианттар азотсуг кислота (HNO2), күгүрзүг кислота (H2SO3)
Чавыс азы +1 -зымаарзыг болгаш варианттар азотсумаарзыг кислота (H2N2O2), хлорзумаарзыг кислота (HClO)

Органиктиг кислоталарның номенклатуразы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Органиктиг кислоталарның систематиктиг аттары алканның адынга кожумак кадарының дузазы-биле тургустунар. Чижээ: пропан + ныг + кислота — пропанныг кислота.

Чамдык чаңгыс дөстүг пределдиг карбоннуг кислоталарның аттары
Углерод

атомнарының

саны

Төөгүлүг ат ИЮПАК-тыы-биле ады Формула Дустарының аттары
1 Муравьиная кислота Метанныг кислота HCOOH формиаттар
2 Уксусная кислота Этанныг кислота CH3COOH ацетаттар
3 Пропионовая кислота Пропанныг кислота C2H5COOH пропионат
4 Масляная кислота Бутанныг кислота C3H7COOH бутираттар
5 Валериановая кислота Пентанныг кислота C4H9COOH валераттар
6 Капроновая кислота Гексанныг кислота C5H11COOH капраттар
7 Энантовая кислота Гептанныг кислота C6H13COOH энантоаттар
8 Каприловая кислота Октанныг кислота C7H15COOH каприлаттар
9 Пеларгоновая кислота Нонанныг кислота C8H17COOH пеларогоаттар
10 Каприновая кислота Деканныг кислота C9H19COOH капринаттар

Кислоталарның диссоциациязы болгаш күжү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Химиктиг шынар[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Кислоталарны үндүрери[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Тайылбыр[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]