Куулар, Дамдын Санчаа оглу
Куулар Дамдын Санчааевич (1934 чылда Чөөн-Хемчик кожууннуң Шемиге төрүттүнген) – тыва көскү хөй-ниитичи, күрүне албан ажылдакчызы, Тыва АССР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы. Октябрь Хувискаалынын ордениниң кавалери. "XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери" деп күрүне номунда ады кирген.
Намдары
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Куулар Дамдын Санчааевич 1934 чылда Тыва Арат Республиканың Чөөн-Хемчик кожуунунуң Шемиге төрүттүнген. 20 харлыында Кызылга көдээ ажыл-агый техникумун чедиишкинниг дооскан.
Оон сөөлүнде мал эмчизи болуп, Чадаананың көдээ ажыл-агыйнының үндезиннерин башкылап турган. Бот-өөредилге-биле билиин доктаамал бедидип келген-даа болза, ам-даа өөренири эргежок чугула деп санааш, ол Кызылда күрүениң педагогика институдунуң биология-география факультединге өөренип киргеш, беш чыл эрткенде дээди эртемниң дипломун алган.
1962 чылда «Кара-Хөл» колхозтуң, ийи чыл болганда – «Большевик колхозтуң даргазынга Дамдын Кууларның кандидатуразын сүмелээн. Кедергей ажылгыр, кезээде кызымаккай Дамдын Санчааевич көдээниң ажыл-ишчилерин бодун долгандыр сырый каттыштырып шыдаан, оларның дугайында сагыш салыышкын ооң хүн бүрүде кичээнгейиниң кол кезиин ээлеп келген. Малдың баш санынының өзүлдези, тарылга шөлдерин калбартыры, тудуг ажылын күштелдирери – бо бүгү айтырыгларны Дамдын Санчааевич саң-хөө болгаш күш-ажыл курлавырын билдилиг башкарбышаан, чедиишкинниг шиитпирлеп чораан.
1964 чылда 1974 чылга чедир Чөөн-Хемчик кожууннуң «Большевик» колхозка дараазында тудуглар кылдынган: бүрүнү-биле механизастаансүт-бараан фермазы, 25 автомашина кирер гараж, складтыг тараа шаңы, төпчүткен одалгалыг болгаш 350 олуттуг клуб, библиотека, а бойдустуң кайгамчык чурумалдыг чараш чери Борбак арыгга колхозчуларнң хөй сааныг чуртталга бажыңнары. «Большевиктиң» ынчаарда үжен харлыг даргазы Дамдын Куулар ол бүгү ажыл-херектерни башкарбышаан, хөй-ниитиниң амыдыралынга, бирги ээлчегде, бот-тывынгыр уран чүүл бөлгүмүнге киржип чораан.
Колхоз чыл бүрүде бедик көргузүглерни чедип ап келгени дээш, ооң даргазы Дамдын Санааевич Кууларны Октябрь Революциязының ордени-биле шаңнаан, Тыва АССР-ниң культуразының алдарлыг ажылдакчызы хүндүлүг атты аңаа тывыскан. Кажан колхоз даргазының албан-дужаалынга ону сүмелээрге, ол дидими-биле хулээп алган: ол үеге чедир безин ооң күш-ажылчы намдарында эвээш эвес дуржулга, эртем-билиг, организакчы мергежил бар болган.
Дараазында чылдарда Д.С. Куулар Улуг-Хем күүскомунуң даргазынга, Чадаананың укасаажыдылга ажылдарын чорудар бүбүрүлгезиниң удуртукчузунга, «Алдан-Маадыр» совхозтуң директорунга, Тыва АССР-ниң Сайыттар Чөвүлелиниң культура, чырыдыышкын болгаш кадык камгалал, административтиг органнар килдизиниң начальнигинге, Тыва Республиканың оралакчы президентизиниң секретариадының кол специализинге үре түңнелдиг ажылдаан. Ооң сөөлүнде хүндүлүг дыштанылгаже үнген.
Дөс
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]1. Дамдын Санчааевич КУУЛАР // XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери. Күрүне ному. Кызыл 2004. С. 102
Шөлүглер
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]ЧЕЛОВЕК ТРУДА. Дамдын Куулар. Запах родины преследовал его всю жизнь https://www.tuvaonline.ru/2019/05/14/chelovek-truda-damdyn-kuular-zapah-rodiny-presledoval-ego-vsyu-zhizn.html