Лхабаб Дүчен
Лхабаб Дүчен – Ноябрь 3-те (төвүт ай санаары-биле алырга 9 айның 22-ниң хүнү) сарыг шажынның дөрт улуг байырлалдарының бирээзи (33 бурганнар оранындан баткан хүнү). Ол хүн Будда башкы Траястримша чуртунга (төв. སུམ་ཅུ་རྩ་གསུམ་པ sumcu rtsa gsum pa – 33 бурганнар ораны) авазын база ол оранның бурганнарын очалаңдан хостаары-биле 3 ай дургузунда өөредиг бергеш, дедир бо өртемчейже баткан хүнү.
"Бо байырлал хүнүнде кылган буян болгаш нүгүл Будда башкы-биле бойдусады бурганнарының айызындан 100 сая катап ковүдээр", – деп улус чугаалажыр.
Төөгүзү
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Кажан Будда Шакьямуни 41 харлыг тургаш, үстүү Траястримшы оранче Дхарма өөредиин бээр дээш база ынчан ол оранга турган бодунуң авазын келир катап төрүттүнеринден (очалаңнын байдалындан) хостаар дээш, ол оранга үш ай болган соонда, Будда дедир бо оранче дедир эглип келир деп шиитпирлээн. Ону билген Индра (төв. བརྒྱ་སྦྱིན brgya sbyin) болгаш Брахма (төв. ཚངས་པ tshang pa) бурганнар «Үжен Үш Бурганнар Оранындан» черде Санкаcья хоорайже (төв. ལྷ་བབས་གནས lha babs gnas) улап турар 80 муң йоджан хемчээлдиг 3 субурганнар тутканнар. Амгы үеде ол Санксья хоорай Индияның Уттар Прадеш штадында, ол черни 8 кол буддийжи чүдүүр черлерниң бирээзи кылдыр санап турар, база буддийжи субурганның бир демдээ кылдыр демдеглеттинип турар.
Ук орандан баткан Тиилекчи Будданы байыр-мендилээри-биле Санкасья хоорайга көвей чыылган чон ону манап турган. Кыдат буддийжи езу-биле алырга, Будданы манаан көвей чон аразынга Утпали аттыг херээжен лама турган. Ол бодунга Будданы эң бир дугаар уткуп байыр чедирер деп сагыл алган, ынчалза-даа ол анаа-ла бертинге турган хааннар, брахманнарны мурнай бээп шыдавас турган. Ол үеден улустуң дамчып кээн чугаазы-биле алырга, ол Утпали лама бодунуң бүзүрелдиг сүзүү болгаш күжү дузазы-биле аг-шериглиг хаан кылдыр хуула берген. Хаан овур-хевирлиг апаргаш, Будданы бир дугаар байыр-мендилеп шыдаан. Мендилеп турган үеде Утпали дедир бөдүүн кыс лама кылдыр хуула бергенде, Будда Утпалиниң сүзүүнүң болгаш бердингениниң күжүн эксергеш, аңаа чырыткылыг түңнелдиг болурун оттүр көрүп чугаалаан.
Байырлал үезинде
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Амгы үеде ол хүн буддийжи хүрээлерде Лхабаб Дүчен хүнүн байрылап турар, а төвүт дуганнарда оон аңгыда ламалар ном номчуп, чула салып база ыдыктыг эт-сеп көргүзүп турар. Ынчангаш көвей чон хүрээлерге тейлеп, ниити мөргүлге киржип база айыс ап чедердер.
Ол хүн эки азы бак кылдыныгларның күжү 10 сая катап күштүг болуру-биле улус чүгле буянныг шимчээшкиннер кылырлар, өргүл салырлар, база бүгү амылыгларга аас-кежикти күзевишаан, ак сеткилдиг сөстер болгаш мөргүл адаарлар.