Ондар, Чимит-Доржу Байыр оглу

Чимит-Доржу Байыр оглу Ондар
Чимит-Доржу Байыр оглу Ондар
Төрүттүнген хүнү	1932 апрельдиң 28 (92 хар)
Төрүттүнген чери	Кызыл-Тайга[d], Чөөн-Хемчик кожуун, Tьʙа Arat Respuʙlik;
Ажыл-херээ	политик
Шаңналдары

Чимит-Доржу Байырович Ондар (1932 чылдың апрель 28, ТАР, Кызыл-Тайга) — совет, российжи төре херээ кылып чоруур, инженер, тудугжу, хөй-ниитичи. Тыва АССР-ниң Сайыттар Чөвүлелиниң, Дээди Чөвүлелиниң даргазы. РСФСР-ниң Улусчу депутады (1990—1993), Россияның Күрдумазының депутады (2003—2007). Тыва Республиканың хөй-ниити палатазының даргазы (2019 чылга чедир), самбога ССРЭ-ниң спорт мастери^[1].

Намдары

1956 чылда Ленинградтың политехтиг институдун дооскан^[2]. Стентилеп турар чылдарында келир үеде өөнүң ишти Дина Николаевна-биле найыралдажып алгаш, 1959 чылдың сентябрь 26-да Ленинградка өгленип алганнар. Оолдуг - Ондар Леонид Чимит-Доржуевич. 1963 чылдан 1991 чылга чедир СЭКП-ниң кежигүнү.

Күш-ажылчы намдары 1960 чылда Ленинградтан Кызылга көжүп клгенинден эгелээн. Кызылдың пивзаводка энергетика болгаш механизация инженери кылдыр ажылдаан.

1961-1964 чылдарда "Сельэлектрострой" деп черниң даргазы.

1964-1967 чылдарда "ТуваАсбест" (даг дүгү) комбинаттың баштайгы директору.

1967-1976 чылдарда — «Тувинстройнуң» эргелекчизи.

1976 чылдан төре херээнче кирген. 1976 чылда Тыва АССР-ниң Сайыттар Чөвүлелиниң Даргазының оралакчызы. 1977-1985 чылдарда — Тыва АССР-ниң Сайыттар Чөвүлелиниң Даргазы.

1985-1990 чылдарда — Тыва АССР-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң 6-гы чыыжының Даргазы.

1990-1991 чылдарда — Тыва АССР-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң 7-гы чыыжының Даргазы.

1990-1993 чылдарда — РСФСР-ниң улусчу депутады, Тыва Республиканың улусчу депутады.

1993 чылдан тура Россияда болгаш Тывада аңгы-аңгы төре херээнге база хөй-ниитиге хамаарышкан эрге-дужаалдарны ээлеп чоруур: Россия Федерациязының Президентизиниң чанында Тыва Республиканың үргүлчү төлээзиниң хүлээлгелериниң күүзедикчизи, Тыва Республиканың Чазааның Даргазы - Тываның Баштыңы Ш. В. Кара-оолдуң үлетпүр база тудуг энергетиказының айтырыглар талазы-биле сүмелекчизи, «Ассамблея народов России» деп Россия чергелиг хөй-ниитичи организацияның даргазының оралакчызы, Москва хоорайда тываларның катыжыышкынының даргазы, Тыва Республиканың хөй-ниити палатазының даргазы.

Шаңналдары

«Хүндүткелдиң демдээ» Орден
Күш-ажылдың Кызыл Тугунуң Ордени
Чоннарның Найыралының Ордени
Тыва Республиканың «Шылгараңгай күш-ажылы дээш» деп медаль
«Тыва Республиканың» Ордени
«Российская нация» деп Орден
Россия Федерациязының Президентизиниң өөрүп четтирген чагаазы
СЭКП-ниң Кызылда комитединиң хүндүлүг бижии
Россия Федерациязының Федералдыг чыыжының Курүне Думазының хүндүлүг бижии
Эртем болгаш инновациялар талазы-биле Федералдыг агентилелдиң хүндүлүг бижии^[3]
Моолдуң "Найырал" деп медаль
Кызыл Хоорайның хүндүлүг хамаатызы

Бижээн чүүлдери

Ондар Ч.-Д. Б. Первые демократические выборы в Туве 1990 года (отрывок из рукописи «Уроки жизни и поиск») // Новые исследования Тувы : электронный информационный журнал. — 2011. — № 4.

Демдеглелдер

Шөлүглер

Дөс

1. Ондар Чимит-Доржу Баирович // XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери (Заслуженные люди Тувы XX века). Тыва Республиканың күрүне ному. Кызыл. 2004. Тываның ном үндүрер чери. С. 86

2. Ондар, Чимит-Доржу Байырович // Большая биографическая энциклопедия, 2009

[1] ttp://www.centerasia.ru/issue/1999/28/4934-chimit-dorzhu-ondar-moi-pravila-zhizni.html

[2] ttps://www.tuvaonline.ru/2012/12/29/vidnomu-gosudarstvennomu-i-obschestvennomu-deyatelyu-tuvy-chimit-dorzhu-ondaru-ispolnilos-76-le.html

[3] ttp://www.mkyzyl.ru/about/info/news/7091/

[1]

[2]

[3]