Оюн, Вадим Орамбалович
Вадим Орамбалович Оюн — Совет тыва болгаш российжи күрүне албан-херек болгаш хөй-ниитичи ажылдакчы. Тыва АССР-ден ССРЭ-ниң Дээди Чөвүлелиниң Нациялар Чөвүлелиниң 11-ги чыыжының депутады (1984-1989).
Намдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
В.О. Оюн 1944 чылда Тыва Автономнуг Областтың Таңды кожуунунуң Элегест суурунга төрүттүнген.
1968 чылда Москваның К.А. Тимирязев аттыг көдээ ажыл-агый академиязын дооскан.
Дипломну холга алгаш, Вадим Оюн Тывазынга ээп келгеш, ажыл-ишчи амыдыралын "Элегес" совхозка кол агрономнап эгелээн, ооң соонда Чөөн-Хемчик кожуунунуң "Сүт-Хөл" совхозунга агрономнап турган. Москвага чедип алган билиглерин тараа шөлдеринге бедик дужүт өстүреринге ажыглай берген. Мурнунда аңаа хөй чылдыг сиген тарывайн турда, ол медени, клеверни өстүрүп эгелээн. Мал ажылының быжыг чем баазазы ынчаар тургустунган. Республикага бир дугаарында өг-бүле керээзин Вадим Орамбалович нептередип эгелээн, ол механизаторларга ажыл төлевирин наряд чок система-биле төлээрин база чедип алган. А ол түңнелин дораан берген: дүжүт өскен. Сески беш чылда совхоз гектардан-на 22-25 центнер тарааны ажаап ап турган. Мал ажылының көргүзүглери база бедээн. Ол беш чылдың түңнели-биле совхозту Күш-ажылчы Кызыл Тук ордени-биле шаңнааны таварылга эвес. Ооң соонда В.О. Оюн "Большевик" совхозка ажылдааш, ону мурнакчылар одуруунче үндүрген.
Вадим Оюнну 1979 чылда Кызыл кожууннуң "Тиилелге" совхозунуң директорунга томуйлап турда, партия обкомунуң бирги секретары Г.Ч. Ширшинниң чагыы мындыг болган: "Ийи совхозту бут кырынга тургузуп кагдың - үш дугаарын база көдүр". 11 чылдың дургузунда "Тиилелге" совхозу ооң удуртулгазы-биле дыка хөгжээн.
1989 чылдан тура Тыва Республиканың Көдээ ажыл-агый сайыды, Тыва Республиканың Чазааның Даргазының Бирги оралакчызы.
1996 чылдан тура Россия Федерациязының Тыва Республикада Пенсия Фондузунуң салбырының эргелекчизи.
2011 чылда Тыва Республиканың Чазааның Даргазы ону Тыва Республиканың Соңгулда комиссиязының кежигүнү кылдыр томуйлаан.
Бир эвес ооң амыдыралының кол утказын кысказы-биле көргүзүп чугаалаптар дээр болза, мындыг турган боор: Тываның көдээ ажыл-агыйынга херек чаа чүүлдерни ол үргүлчү дилеп тып келген. Хөй-ле чүүлдү кымдан мурнай шиңгээдип турган, чамдыкта харын-даа нарын, чигзиниг-даа сагындырар турган чадавас, ынчалза-даа ол херектиң ужурун билир болгаш, бузүрелдиг кылып чаңчыккан. А ботка бүзүрел дээрге ажылга чугула херек шынар.
Шаңналдары, алдар ады[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Улус ажыл-агыйының чедиишкиннериниң делгелгезиниң шупту медальдары-биле шаңнаткан - ындыг улус Тывада ховар:
- ВДНХ-ның хүлер медалы (1982)
- ВДНХ-ның мөңгүн медалы (1984)
- "Хүндүткелдиң демдээ" деп орден (1984)
- ВДНХ-ның алдын медалы (1987)
- "Кур болгаш куруккан черлерни шиңгээдип алганы дээш" деп медалы (1988)
- Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы (1999)
- Тыва Республиканың "Шылгараңгай күш ажылы дээш" деп медалы (2004)
- Тыва Республиканың Соңгулда комиссиязының хүндүлүг бижии (2013)
- Россия биле Тываның катышканындан бээр 100 чыл ою база Кызыл хоорайның 100 чыл оюнга тураскааткан юбилейлиг медаль (2014)
- Буян-Бадыргының Ордениниң III-кү чадазының эдилекчизи (2016)
- Тыва Республиканың көдээ ажыл-агыйының ветераны.[1]
Дөс[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Вадим Орамбалович ОЮН // XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери. Күрүне ному. Кызыл. 2004. С. 181
Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
2. Депутаты приняли участие в съезде животноводов и торжественном собрании, посвященном 95-летию ТНР
3. Оюн Вадим Орамбалович (чедимчок шөлүг)