Пикассо, Пабло

Википедия деп сайттан

Пабло Пикассо

исп. Pablo Picasso

Чуруу
Псевдонимнери Pau de Gósol[1]
Төрүттүнген хүнү 1881 октябрьның 25(1881-10-25)[2][3][4][…]
Төрүттүнген чери
Мөчээн хүнү 1973 апрельдиң 8(1973-04-08)[5][3][4][…] (91 хар)
Мөчээн чери
Чурту
Жанр Чурукчу, скульптор[d], скульптура[d], Графика, керамика[d], дизайнер[d], фигуративизм[d][11], автопортрет[d][7], портрет[d][7], ню[d][7], фигурка[d][7], историческая живопись[d][7], мифологическая живопись[d][7], аллегория[d][7], анималистика[d][7], абстракционизм[d][7], пейзаж[d][7], марина[d][7], натюрморт[d][7] биле ванитас[d][7]
Хол үжүү

Па́бло Ру́ис-и-Пика́ссо[12], долу ады — Па́бло Дие́го Хосе́ Франси́ско де Па́ула Хуа́н Непомусе́но Мари́я де лос Реме́диос Сиприа́но де ла Санти́сима Тринида́д Ма́ртир Патри́сио Руи́с и Пика́ссо ( орус дылда французчудур Пикассо́ деп адап турар, исп. Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Mártir Patricio Ruiz y Picasso; 1881  октябрьның  25, Малага, Испания — 8 апреля 1973,Мужен, Франция) — испан болгаш француз[12] чурукчу, скульптор, график, театр чурукчузу, керамист база дизайнер.

Кубизмниң үндезилекчизи. Пикассо  график, скульптор, керамист болгаш оон-даа хөй мергежилдерге ажылдаан. Ол XX чүс чылдың чурулга уран-чүүлүнге улуг салдар чедирген. Амгы үедениң уран-чүүл Музейиниң (Нью-Йорк) санап турары-биле алыр болза Пикассо бодунуң чуртталгазында 20 муң хире ажылды тургузуп кылган..

Экспортуг санаашкын-биле алыр болза Пикассо эң " үнелиг" делегейде чурукчу: 2008 чылда ооң үргүлчү сатынып турган ажылдарының ниити түңү 262 млн доллар чедип турган.  2010 чылдың май 4-те Пикассонуң «Обнажённая, зелёные листья и бюст» деп чуруу 106 482 000 долларга «Кристис» аттыг аукционга сатынган. Ол үеде ол делегей чергелиг уран-чүүлдүң аажок улуг ажылы болган.

2015 чылдың май 11-де " Кристис" аттыг аукционга уран-чүүлге хамаарышкан  ажылдарга Пабло Пикассонуң «Алжирские женщины (версия О)» 179 365 000 долларга сатынган.Ынчан база ажык садыглаашкынга  Пикассонуң ажылы чаа рекорд алган.

2009 чылдың The Times солунунуң 1,4 млн номчукчуларының бадылаашкыны-биле алырга, Пикассо —  сөөлгү чүс чылдың  эң тергиин дээн чурукчузу болган. 

Биография[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Бичии чораан үези болгаш өөренип чораан чылдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Испан ёзу-чаңчыл-биле Пикассо ийи фамилия алган. Ачазының  — Руис болгаш авазының — Пикассо. Чурукчунуң крещение үезинде долу адын алганы— Пабло Диего Хосе Франсиско де Паула Хуан Непомусено Мария де лос Ремедиос Сиприано (Криспиниано) де ла Сантисима Тринидад Мартир Патрисио Руис болгаш Пикассо. Авазындан алганы фамилиязы Пикассо чурукчунуң делегейге сураглыг чурукчу апарганын демдеглээн.Ол болза итальян уктуг фамилия. Ооң авазының кырган-кырган ачазы XIX чүс чылдың эгезинде Генуя провинциязының Сори деп черинден Испанияже көшкен.Мерсед аттыг малагск шөлүнде Пикассонуң төрүттүнген бажыңынга амгы үеде Пикассонуң адын эдилээн чурукчунуң музей-бажыңын болгаш фондуну тургускан. 

Пикассо бичиизинден эгелеп чуруттунуп эгелээн. Ол бирги чурулгага  кичээлин ачазы Хосе Руиса Бласкодан алган. Ооң ачазы чурулга башкызы болуп ажылдап турган. Масло-биле чураан "Пикадор" деп чуруу ооң 8 харлыында бир дугаар кылган улуг ажылы болуп турар. Ол чуруу-биле  Пикассо бүгү чуртталгазын кады эрткен.  

1891 чылда дон Хосе Ла-Коруньеге чурулга башкызы болуп ажылдаар олут алган. Бичии Пабло өг-бүлези-биле Испанияның соңгу талазынче көжүп келген. 1894-1895 чылдарда ук черниң уран чүүл школазынга өөренип чораан. 

Өг-бүлези оон Барселонаже көжүп келген. 1895  чылда Пикассо Ла-Лонханың уран чүүл школазынче өөренип кирип алган. Пабло ынчан чүгле 14 харлыг турган. Ла-Лонхуже дужаап киреринге Паблонуң хар-назыны арай бичии болган. Ынчалза-даа ачазының күзели-биле Пикассо  конкурстуг кол кезээнче кирериниң шылгалдаларын эрткен.Пикассо шупту  шылгалдаларын эки дужаап алгаш, Ла-Лонхаже өөренип кирген..Эгезинде Пикассо ажылдарын ачазының  Ruiz Blasco деп адынга кылып турган. Оон чоорту авазының Picasso деп  фамилиязынга кылып эгелээн.  

1897 чылдың октябрь айның эгезинде Пикассо Мадридке келген. Ол Сан-Фернадонуң кадын-хааннарның чараш уран чүүлүнүң академиязынче дужаап кирген. Мадридке ол хөй нуруузунда Прадо аттыг музейниң коллекцияларын өөренип көрген.. А академияга уран чүүлдүң классиктиг чаңчылдарын өөренири Пикассога чалгааранчыг болган. 

Барселонаже Пикассо  1898 чылдың июнь айда ээп чанып келген. Ол аңаа  Els Quatre Gats уран чүүл ниитилелинче кирген.1900 чылда  Els Quatre Gats аттыг кафеге бир дугаар ийи тускай делгелгелери болган.. Барселонага ол бодунуң чоок өңнүктери  Карлос Касахемас, Хайм Сабартес-биле найыралдажып алган.Сөөлүнде ийи өңнүү ооң ажылынын персонажтары апарган.

Пикассонуң авазы эрткен хүннүң болуушкуннарын тоол кылдыр чогааткаш, бичии Пикассога номчуп берип турган. Сөөлүнде Пикассо мынча деп чугаалаар чораан. Ылаңгыя бо тоолдар ол-ла чаңгыс хүннүң болуушкуннары мээң күзелимниң боттандырарын оттурган. 

«Ак-көк» болгаш «ак-кызыл» үелер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1900 чылда Пикассо чурукчу өңнүү Касахемас-биле Парижче делегей чергелиг делгелгеже чораан. Ол делгелгеге Пикассо импрессионистерниң ажылы-биле танышкан.  Ол үеде ооң чуртталгазы дыка хөй бергедээшкиннерге таваржып турган. А Карлос Касахемастың бодун чок кылганы, аныяк Пикассога дыка улуг салдар чедирген.

1902 чылдың эгезинде Пикассо шак бо байдалдарның салдары-биле өске стильге бижиттинип эгелээн. Барселонага 1903-1904 чылдар үезинде ол стильди "көк" деп адаан. Ол үедениң ажылдарының кол темалары кырыыры болгаш өлүм, ядыы түренги чорук, мунгаргай аар берге чорук дээн чижектиг темалар кол турган. «Женщина с пучком волос», 1903; Пикассонуң бодалы-биле: «кым мунгаргайыл, ол шынчы»); кижилерниң шимчээшкини оожургаан, олар боттарын дыңнап турар ышкаш («Любительница абсента», 1901; «Женщина с шиньоном», 1901; «Свидание», 1902; «Нищий старик с мальчиком», 1903; «Трагедия», 1903). Мастерниң палитразын ак-көк оүнер колдаан. Пикассо чуруктарынга кижилерниң хилинчектенип чоруур чоруун көргүскен. Оларга караа көрбес кижилерни, ядыы түренги чорукту, арагага алыскан кижилерни болгаш яңгаңнаан чорукту чуруп сиилбээн. Ооң чуруктарында ак-тос узун мага- боттар испан чурукчу Эль Греконуң ажылдарын сагындырар.

"Ак-көк" үеден "ак-кызыл" үеже шилчип турар үеде «Девочка на шаре» (1905, чурулга уран чүүлүнүң Музейи, Москва) деп ажылды кылган.

1904 чылда Пикассо Парижче көжүп келген. Ядыы чурукчуларга Бато-Лавуар аттыг хөйге билдингир монмартр ниити чуртталга бажыңы турган. Ол үеде "ак-кызыл" үе эгелээн. Ол дээрге ядыы туренги, мунгаргай үени театр болгаш цирк дириг делегейи  солаан. Чурукчу персонажтарын ол үеде ак-кызыл, алдынналчак өңнер болгаш ак-кызыл, куу өңнер-биле өңнеп чуруурун дээре деп санаан. Ооң кол персонажтары улчумал артистер- клоуннар, самчылар болгаг акробаттылар чораан. 

Кубизм[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Пикассонуң портреди. Хуан Гристиң ажылы ( 1912)

Сюрреализм[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1925 чыл Пикассонуң ажыл ижинге база бир берге үе эгелээн.После эпикурейского изящества 1920-х («Танец») Пикассо создаёт атмосферу конвульсий и истерии, ирреальный мир галлюцинаций, что можно объяснить отчасти влиянием поэтов-сюрреалистов, проявившимся в некоторых рисунках, стихотворениях, написанных в 1935, и театральной пьесе, созданной во время войны. На протяжении нескольких лет воображение Пикассо, казалось, могло создавать только монстров, неких разорванных на части существ («Сидящая купальщица», 1929), орущих («Женщина в кресле», 1929), раздутых до абсурда и бесформенных («Купальщица», рисунок, 1927) или воплощающих метаморфические и агрессивно-эротические образы («Фигуры на берегу моря», 1931). Несмотря на несколько более спокойных произведений, которые являются в живописном плане наиболее значительными, стилистически это был весьма переменчивый период («Девушка перед зеркалом», 1932). Женщины остаются главными жертвами его жестоких бессознательных причуд, возможно, потому что сам Пикассо плохо ладил со своей собственной женой или потому, что простая красота Марии-Терезы Вальтер, с которой он познакомился в марте 1932 года, вдохновляла его на откровенную чувственность («Зеркало», 1932). Она стала также моделью для нескольких безмятежных и величественных скульптурных бюстов, исполненных в 1932 году в замке Буажелу, который он приобрёл в 1930 году. В 1930—1934 годах именно в скульптуре выражается вся жизненная сила Пикассо: бюсты и женские ню, в которых иногда заметно влияние Матисса («Лежащая женщина», 1932), животные, маленькие фигуры в духе сюрреализма («Мужчина с букетом», 1934) и особенно металлические конструкции, имеющие полуабстрактные, полуреальные формы и исполненные порой из грубых материалов (он создаёт их с помощью своего друга, испанского скульптора Хулио Гонсалеса — «Конструкция», 1931). Наряду с этими странными и острыми формами, гравюры Пикассо к «Метаморфозам» Овидия (1930) свидетельствуют о постоянстве его классического вдохновения.

Өг-бүлези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Пабло Пикассо ийи катап өгленген:

  •  Ольга Хохловага (1891—1955) —  1917—1935 чылдарда
    • оглу Пауло (1921—1975)
  • Жаклин Рокка (1927—1986) —  1961—1973 чылдарда, ажы-төл чок, бодун боду чок кылыпкан
    • азырап алган уруу Катрин Ютен-Бле (род. 1952)

Шаңналдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Лауреат Международной Ленинской премии «За укрепление мира между народами» (1962).

Сактыышкын[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Парижте Пикассонуң Музейи 
  • Пикассонуң музейи Барселонага ажыттынган турган. 1960 чылда Пикассонуң чоок өңнүү Хайм Сабартес биле дузалакчызы Гуаль боттарының коллекциязында чыып турган Пикассонуң ажылдарын үнелеп Пикассонуң музейин ажыдарынга шиитпирни хүлээп алган. 1963 чылдың май 9-та Беренгер де Агилар "Коллекция Сабартеса" аттыг музейни ажыткан.Монткада-Мека, Беренгер-д’Агилар, Маури, Финестрес и Баро-де-Кастельет кулумчуларда Рикассонуң музейи беш ордуну ээлээн.1968 чылда ажыттынган музейниң кол коллекциязы Пикассонуң эжи Хайм Сабартестиң ажылдары турган. Сабартестиң мөчээниниң соонда, Пикассо бо хоорайга бодүнуң ынакшылын илеретпишаан,  Сабартестиң чагыы-биле 1979 чылда 2450 хире ажылын белекке берген. Оларның аразында 141 керамикадан кылган ажылдарын база берген.3500 хире Пикассонуң ажылдары музейниң үргүлчү чыындызын тургузуп турар.
  • 1985 чылда Пикассонуң музейи Парижке ажыттынган. Ол музейге Пикассонуң салгалындан дамчып келген 200 чуруктар, 158 скульптура, коллажтар болгаш муң хире чуруктар, эстамптар болгаш документилер, оон аңгыда Пикассонуң хуу чыындыларын салган. Пикассонуң салгалдарының берген чаа белектери (1990) Пикассонуң Парижте музейин,амгы үениң уран чүүлдүг хоорай музейин Парижте болгаш элээн каш провинциалдыг музейлерни байыткан. 2003 чылда Пикассонуң төрээн хоорайы Малагага Пикассонуң музейи тургустунган.
  • Джеймс Айвориниң фильминге  «Прожить жизнь с Пикассо» (1996]) Пикассонуң ролюн Энтони Хопкинс ойнап күүсеткен.
  • Пикассонуң ады-биле Citroën аттыг автомобиль компаниязында элээн каш модельдерни адаан.

Филателияга[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Үелери[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Пикассонуң кылган ажылдарының үелери болгаш даңзызы.

См. также[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Музей Пикассо
  • Красноморский ринекант Пикассо (англ. Arabian Picasso triggerfish) — рыба, названная в честь Пикассо

Примечания[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Герман М. Ю. «Пикассо. Путь к триумфу» Archived 2014-02-01 at the Wayback Machine // М.: Искусство- 21 век. 2013
  • Костеневич А. «Дриада». Генезис и смысл картины Пикассо // Вестник истории, литературы, искусства. Отд-ние ист.-филол. наук РАН. М.: Собрание; Наука. Т. 1. 2005. C. 118—131.
  • Пикассо, Пабло (чедимчок шөлүг) / Крючкова В. А. // Перу — Полуприцеп. — М. : Большая российская энциклопедия, 2014. — С. 192. — (Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов ; 2004—2017, т. 26). — ISBN 978-5-85270-363-7.
  • Прокофьев В. Н. Пикассо. Годы формирования // Из истории классического искусства Запада. М., 1980.
  • Прокофьев В. Н. Феномен Пикассо / Прокофьев В. Н. Об искусстве и искусствознании. Статьи разных лет. М., 1985
  • Пабло Пикассо. Стихотворения. М., Текст, 2008.
  • Марина Пикассо. Дедушка: воспоминания. М., Текст, 2006.
  • Надеждин Н. Я. Пабло Пикассо: «Пламя Герники»: Биографические рассказы. — 2-е изд. — М.: Майор, Осипенко, 2011. — 192 с. — (Серия «Неформальные биографии»). — 2000 экз. — ISBN 978-5-98551-171-0
  • Рыков А. В. Пикассо и политика. Проблемы философской интерпретации кубизма // Studia Culturae. Вып. 1 (23). 2015. — С. 74—84.
  • Голомшток И. Н., Синявский А. Д. Пикассо. — М.: Знание, 1960. — 65 с. — 100 000 экз.

Ссылки[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. https://www.andorradifusio.ad/noticies/inaki-rubio-escriu-pau-goso-capitols
  2. Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  3. 3,0 3,1 Benezit Dictionary of Artists (англ.)OUP, 2006. — ISBN 978-0-19-977378-7
  4. 4,0 4,1 Internet Broadway Database (англ.) — 2000.
  5. 5,0 5,1 5,2 Пикассо Пабло // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1975. — Т. 19 : Отоми — Пластырь. — С. 527—528.
  6. http://www.nytimes.com/2008/08/14/business/worldbusiness/14madrid.html
  7. 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 RKDartists (нидерл.)
  8. https://cs.isabart.org/person/7762
  9. http://www.nytimes.com/2009/05/24/travel/24cultured.html
  10. https://www.moma.org/artists/4609 (англ.)
  11. McCully M. Encyclopædia Britannica (англ.)
  12. 12,0 12,1 Крючкова, 2014, с. 192.