Пресли, Элвис

Википедия деп сайттан

Э́лвис А́арон Пре́сли (англ. Elvis Aaron Presley;1935 чылдың январь 8 , Тьюпело — 1977чылдың август 16 , Мемфис) — американ ыраажы болгаш актёр, садыг-саарылга талазы-биле XX дугаар вектиң поп-музыканың эң чедиишкинниг ыраажыларының бирээзи. «Рок-н-роллдуң хааны» деп шола ады-биле билдингир ( англий дылда "Элвис" база анаа "Хаан" деп киирилделер көвей).

Элвис 1954 чылда

Пресли Рок-н-роллду тарадып алдаржыдып турган-даа болза, бо жанрның бир дугаар күүседикчизи эвес турган. Пресли болза кантри болгаш блюз деп ийи жанрны ткаттыштыргаш, чаа рокабилли деп стиль тургузуп каан. Ол стильди бодунуң бир дугаар 1950 чылдарда бижиткен бижиилгези Sun Records ажыглап турган ( «That’s All Right», «Blue Suede Shoes», «Tutti Frutti», «Hound Dog», «Burning Love» база бодунуң ырылары «Heartbreak Hotel», «All Shook Up», «Jailhouse Rock»).

Преслиниң төрүттүнген бажыңы

Элвис Пресли 1935 чылдың январь 8-те Миссисипи штадының Тьюпелога, Вернон (1916—1979) биле Глэдис Преслиниң (1912—1958) өг-бүлезинге төрүттүнген. Элвис деп атты ачазынга тураскаадып адаан (ооң долу ады Вернон Элвис Пресли). Оон ачазының чоок эдержип турган эжи Пресли, Аарона Кеннедиге база тураскааткан.

Өг-бүлези ыдыы турган. Материалдыг байдалы 1938 чылда ачазы Вернон Преслини ийи чылга шиидип кара-бажыңга олуртуп каарга оон-даа нарыдап бергедей берген.нарын турган.

Элвис бичиизинден тура аялга болгаш чүдүлгелиг бүзээлээшкинге өскен. Ол Бурганның Ассамблеязы деп церковька барып, ооң хорунга ырлап турган. 11 харлаанында ада-иези Элвиске терге өртээнге күш четпейн орнунга гитара белекке берген. Оон аңгыда, гитараны шилип алырынга ада-иезинге улуг идигни каш ай бурунгаар Элвистиң делгелгеге улустуң «Old Shep» деп ырызын ырлааш чедиишкинниг болганы база берген. Ооң соонда ийи чылдың тургузунда Элвис гитарының өзээ болур кичээлдерни ап турган.

1946 чылдың сентябрьда Пресли Миламда чаа школаның алдыгы клазынче өөренип кирип алган. Преслини чааскаанзыраңгай кижи деп санаар турган. Оон соонда чылын ол хунүң школаже гитаразын ап алыр апарган. Дүштеки чем чиир үеде ол ойнап, ырлаар турган.

1948 чылдың ноябрьда Преслиниң өг-бүлези Мемфисче (Теннесси штады) көжүп чорупкан. Ында ачазынга эки ажыл тып аар аргалары көвей турган. Мемфиске келгеш Элвис амгы үениң аялгазын улуг угаан-биле сонуургап хандыкшып эгелээн. Радиога ол кантрини, үндезин аялганы болгаш негритян аялгалыг кино дамчыдылгаларын (блюз, буги-вуги, ритм-н-блюз) дыңңап турган. Ол бо-ла Биль-стрит кварталадарын кезип, аңаа кара блюзменнерниң оюнун көрүп, афро-американ садыгларны кезип турган. Оларның салдары-биле Элвистиң бодунуң хеп кедер стили тургустунган. Кажан Элвис сес класс турда башкызы ырлаар салым-чаяанның чок дээрге ол ындыг эвес деп шынзыдар дээш, эртенги хүнде школаже гитаразын экелгеш, «Keep Them Cold Icy Fingers Off Me» деп ырыны ырлапкан.

1950 чылда Элвис кожазы Джесси Ли Денсоннуң гитара уроктарынче барып эгелээн. Денсоннуң эштериниң аразында Дорси биле Джонни Бёрнетт акышкылар — рокабиллиниң келир үеде сылдыстары, болгаш Джонни Блэк — Билл Блэктиң акызы, келир үеде Преслиниң басистазы. Олар шупту кудумчуга бажынының чанынга ойнаар турган. Кол репертуары кантри болгаш госпел ырыларындан тургустунган турган. Оон аңгыда Пресли ай санында «Эллис Аудиториум» залыынга болуп турган госпел көргүзүгче база барып эгелээн. Ол көргүзүг дыка улуг сактыышкыны артырып каан.

RCA-га бир дугаар пластинкалары болгаш телевидениеже үнгени[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Бир дугаар RCA Records ырыларын бижээни 1956 чылдын январьда Нью-Йоркка Нашвилла студиязынга Стив Шолз продюссерниң удуртулгазы-биле эрткен. Скотти Мур, Билл Блэк болгаш көңгүс чаа барабанщик Доминик Фонтандан аңгыда ол ыры бижилгезинге гитарист Чет Аткинс, пианист Флойд Крамер болгаш вокал квартеди The Jordanaires база киришкен. Ол бижилгелергиң түңнели «Heartbreak Hotel» (1956 чылдың январь 27) деп сингл болгаш чаа бижээн альбом Elvis Presley (1956 чылдың март 23) болган. Ол ийи дискилер Американың национал хит-парадынга бир дугаар черни алган база дораан 1 миллион сан чедир саттына берген.

Январь 28-те Пресли бир дугаар национал телевидениеге чүве чугаалап үнген. Ол болза «Shake, Rattle and Roll» деп ырыны Дорси акышкыларның "Стейдж Шоу" деп көргүзүүнге ырлаан. Пресли ооң соонда ийи ай тургузунда телевидениеге 5 катап үнген. Шак ол үеде Пресли национал хемчээлдиг сурагче үнүп келген. Ындыг байдалда Том Паркер апрель төнчүзүнде ийи неделя тургузунда Лас-Вегаска ангажемент тургускан, ынчалза-даа аңаа Преслиниң ыры күүселгезин соок хүлээп алган. Сураг болгаш алдар Преслиге 1950 чылдарның сөөлү чылдарында келген деп болур. Ооң синглдары хит-парадтарның бир дугаар черлерин Великобританияга, Канадага, Австралияга, Африка болгаш Италияга эжелеп турган.

Аялгага чедиишкиннери[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Делегейде Преслиниң пластинкалары (винил болгаш компакт-дискилер) миллиард ажыг (оларнын 60 хуузу чүгле Америкада) саттына берген. Америкада Преслиниң 150 алдын, платин база мультиплатин деңнелди чедип алган альбомнары бар. Оларның 10 пластинказы хит-парадтарда 1 дугаар черни эжелеп турар.

Пресли дириг турган үезинде үш шаңналды алган. Ол болза, «Грэмми», сагыш-сеткил аялгазы дээш:1967 чылда How Great Thou Art деп альбому дээш, 1971 чылдаHe Touched Me деп альбому дээш база 1974 чылда «How Great Thou Art» деп ырының концертке ырлаар өскерлиишкини дээш.

Бир дугаар кинолары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Аялга мергежилинден аңгыда Преслиниң кинога ойнаксаар күзели база турган. 1956 чылдың чазын бир дугаар кино шенээшкиннери болган. Оон соонда үр эвес болганда Хэл Уоллис продюссер таварыштыр Paramount Pictures студиязы-биле (өске студиялар-биле база ажылдап болур деп демдеглеп каан) Элвис бир дугаар керээзин чарып алган. Августа Пресли 20th Century Fox студиязының ийиги планга "Рено алышкылар" деп кинога ойнаар дээн саналын хүлээп алган. Кол рольда Ричард Эган биле Дебр Пейджит.