Рузвельт, Франклин Делано

Википедия деп сайттан

Майык:Государственный деятель 

Фрáнклин Делáно Ру́звельт (англ. Franklin, Delano Roosevelt, МФА [ˈfræŋklɪn ˈdɛlənoʊ ˈroʊzəˌvɛlt]; оон өске алдаржаашола ады — ФДР (англ. FDR); 1882 чылдың январь 30 , Гайд-Парк[en], Датчесс округу , Нью-Йорк штады, АКШ — 1945 чылдың апрель 12, Бичии Ак бажың, Вашингтон, АКШ) — американ политиктиг болгаш күрүнениң ажылдакчызы, 32-й АКШ-ың 32 дугаар Президентизи (1932—1945), XX вектиң бирги чартыының делегей болуушкуннарының кол-кол овур-хевирлериниң бирээзи, Улуг депрессия болгаш Ийиги Делегей дайынының үезинде АКШ-ты удуртуп турган. Чаа курстуң социал-экономиктиг программазын эгелеп каан. Ийи хуусаадан көвей хөй хуусаада соңгуттурган чаңгыс американ президент.


1929 - 1933 чылдарда Нью-Йорк штаттың губернатору турган. 1929-1933 чылдарда Джеймс Кокс биле 1920 чылдың президенти соңгулдаларынга вице-президент болурунга кандидат болуп, партияга киришкен, ынчалза-даа Кокс республикачыларга аштырган (Уоррен Гардинг - Калвин Кулидж). Президент кылдыр 1932, 1936, 1940 болгаш 1944 чылдарда соңгуттурган соңгулдаларда шиитпирлиг түңнелдиг болган.

Президенти тургаш Ийиги делегей дайынының үезинде АКШ-тың Эрикчилеринге Ленд-лиз программазын саналдап, Атлантика хартиязын белеткээн. Германияның ССРЭ-же халдаашкынының соонда, Совет Эвилелиниң эвилелдешкен чурттакчыларының чепсеглениишкининге дуза кадар деп санал киирген. Timeның саналы-биле Чылдың кижизи (1932, 1934, 1941 чылдарда).

Төөгүнүң бижилгезинде ону АКШ-тың эң-не сурагжаан Президентилери - Джордж Вашингтон, Томас Джефферсон и Авраам Линкольн[1][2][3] биле чаңгыс черге тургузуп турар. Чамдык үнелел ёзугаар ону XX вектиң эң-не онза америк политиканың ажылдакчызы деп адаан[4].

Биографиязы[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Франклин Рузвельт платье кедип алган. 1884 чыл.
Франклин келир үеде өөнүң ишти Элеонора-биле Кампобелло ортулуунда (Канада) 1904 чылда

Рузвельт — нидерланд фамилияның "ван Розенвелт" деп псевдоангликтиг хевири, ол дээрге "Розалар шөлдеринден" дээни ол. Америкага баштайгы Рузвельттер Класс Мартенсен ван Розенвелт болгаш ооң оглу Николас турган, олардан Рузвельттерниң ийи шугуму эгелээн:Николастың улуг оглу Йоханнес бирги аймак баштыңчызы турган (аңааТеодор Рузвельт хамааржыр), бичии дуңмазы - Якобус (1692 - 17776 чылдар) - ийиги аймак баштыңчызы турган. Якобустуң оглу Исаак (1776 - 1796), Нью-Йоркка чигир бүдүрер заводту үндезилеп, аймактың чаагай байдалын эгелээн.

Революция соонда ол Нью-Йорк штаттың бирги сенадының составынче соңгуттуруп, Конституция күштүг болзун дээш бадылап турган. Ооң оглу Джеймс Рузвельт (17760 - 1847) турган, ол чигир болгаш аът ажылы кылып турган, а ооң оглунуң оглу - Исаак Рузвельт (1779 - 1863), ол ботаника болгаш аъттар азырап хандыкшып ажылдап турган. 1828 чылда келир үениң Президентизиниң адазы - Джеймс Рузвельт төрүттүнген.

Чаш назыны[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Келир үениң Президентизи Джеймс Рузвельттиң болгаш ооң ийиги кадайы Мария Деланонуң өг-бүлезинге төрүттүнген. Рузвельттиң ачазы Гудзон хемниң чанында турар аймактың Хайд-Парк дээр черлерин болгаш элээн хөй хөмүр-даш болгаш транспорт компанияларында хөлезиг акша-хөреңгизин эдилеп чораан. Сара Делано база тус черниң ызыгуур аристократиязынга хамааржыр. Чаш шаанда Рузвельт ада-иези-биле кады чай санында-ла Европалап аян-чорук кылып (өске дылдарны багай эвес шиңгээдип турган) база Чаа Англияның далай эриктеринге азы Кампобелло ортулукка (Мэн штаттың Ист-Порта ортузунда) дыштанып алгаш, аңаа эжиндирип эгелээн.


14 харлыынга дээр Рузвельт бажыынга өөренип турган. В 1896—1899 чылдарда Массачусетс штадынла эң эки деп санаттынып турар Гротон школазынга өөренип турган. 1900—1904 чылдарда Гарвард университединге өөренгеш, бакалавр өөредилге чадазын алган. 1905—1907 чылдарда Колумбий университединиң юридиктиг школазынга өөренгеш, адвокат практика эгелээр шынзылганы алган. Уолл-стрит деп билдингир компанияга улаштыр ажылдай берген.

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Total Scores/Overall Rankings | C-SPAN Survey on Presidents 2017. www.c-span.org  (чедимчок шөлүг — төөгү).
  2. OpinionJournal - Extra. web.archive.org  (чедимчок шөлүг — төөгү).
  3. "New ranking of U.S. presidents puts Lincoln at No. 1, Obama at 18; Kennedy judged most overrated". The Washington Post  (чедимчок шөлүг — төөгү).
  4. Franklin Delano Roosevelt, the 32nd president of the United States. U.S. News & World Report  (чедимчок шөлүг — төөгү).