Суриков, Василий Иванович

Википедия деп сайттан

Василий Иванович Суриков

орус. Василий Суриков

Чуруу
Төрүттүнген хүнү 12 (24) январьның 1848 азы 1848 январьның 24(1848-01-24)[1]
Төрүттүнген чери
Мөчээн хүнү 6 (19) марттың 1916[3][4] (68 хар)
Мөчээн чери
Чурту
Жанр историческая живопись[d] биле портрет[d]

Суриков, Василий Иванович (1848 чылдың январь 12 (24), Красноярск — 1916 чылдың март (19), Москва) — орус чурукчу, калбак төөгү болуушкуннары бижип көргузер мастер, академик болгаш Императорнуң уран-чечен академиязының кежигүүнү.

Допчу-намдыры[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1848 чылдың январь 12 (24), Красноярск хоорайга төрүттүнген. Казактарның төрел-бөлүүнге хамааржыыр. Ачазы — коллежский секретарь Иван Васильевич Суриков (1806—1859). Авазы — Прасковья Фёдоровна (төрүмелинден фамилиязы - Торгошина, 1818—1895), Сес харлыг тургаш Суриков Сухой Бузимче чоруткан, анаа баргаш хүрээниң ийиги клазын дооскан. 1858 чылда уездиниң училищезинче өөренип кирген. 1859 чылда Сухой Бузимге ачазы хөрек аарааш чок болган. Авазы ажы-төлүн алгаш Красноярск хоорайже ээп келгеш, акша-төгерик чедишпезинден бажыңының ийиги каъдын хөлезилиг кылдыр дужаап турган. Суриков чажындан-на чуруттунуп эгелээн. Баштайгы чуруу акварель «Плоты на Енисее» 1862 чылда чураан. (амгы үеде Красноярскиде Суриковтуң музей-бажыңында) Училищезин дооскаш, губернияның баштаар черинге бижээчилеп ажылдаан. (өг-бүлезин азыраары-биле). Ол черге ажылдап турда губернатор П.Н.Замятнин чурукчуну эскерип кааш, аңаа дузалаар бай кижини тып берген, П.И.Кузнецовту, Красноярскиниң алдын болбаазырадыкчызы. Ол кижи Суриковтуң чурулга академиязынга өөрениир акшазын харыылап берген. 1868 чылдың декабрь 11-де Суриков Кузнецовтуң чиң сөөрткен кожу-биле Санкт-Петербургче үнүпкен. 1869 чылдың май айда Чурулга академиязынче шылгалдазын дужаап шыдавайн барган. Аңаа Санкт-Петербургтуң чурулга школазынга өөрениир ужурга таварышкан. Академияже 1969 чылдың күзүнүнде дужаап алыр аргалыг болган. Академияга өөренген чылдары 1869 - 1875 чылдар. Ѳөренип турган башкызы - П.П.Чистякова. Ѳөренип тургаш-ла бодунуң ажылдары дээш дөрт мөңгүн медальды ап, акша шаңналдарын чедип алган. Бир дугаар ажылы: «Вид памятника Петру I на Сенатской площади в Санкт-Петербурге» (1870) Чурукту П. И. Кузнецов садып алган (амгы үеде шыгжамыры: Красноярский государственный художественный музей им. В.И.Сурикова). 1873 чылдың чайынында Суриков Красноярска келген — Кузнецовтуң алдын уургайларынга чуртап турган. 1874 чылда чурукчу Кузнецовка бодунуң чуруун белеке берген «Милосердный самаритянин», Ол дээш биче алдын медаль-биле шаңнаткан. 1875 чылдың ноябрь 4-те Академиязын доозуп алган. Ол Камгалакчы Христос хүрээзинге дөрт фресканы чуруур чагыдылганы ап, Петербургка ажылын эгелеп алгаш, 1877 чылда Москваже чоруй барган. 1878 чылдың январь 25-те Суриков Елизавета Августовна Шареге өгленген (1858—1888) Ийи уруглуг болганнар: Ольга (1878—1958) база Елена (1880—1963). 1878 чылда Суриков «Утро стрелецкой казни» - деп чуруун эгелээн. Чурукту 1881 чылда дооскан. 1881 чылда Суриков Товарищество передвижных художественных выставок - деп шимчээшкиннин кежигүүнү апарган. 1883 чылда П.М. Третьяков Суриковтун «Меншиков в Берёзове» - деп чуруун садып алырга, чурукчу даштыкыже чоруур акша-төгериктиг апарган. Германия, Италия, Франция, Австрияга четкен, Дрезден галереязы-биле танышкан, Луврнун чуруктарын сонуургаан. 1888 чылдың апрель 8-те чурукчунуң кадайы чок болган. 1889 чылда чурукчу уруглары-биле Красноярскче чорупкан. 1907 чылда Союз русских художников - кежигүүнү.

Сөөлгү чылдары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1910 чылда Суриков күдээзи чурукчу П.П.Кончаловский-биле Испания четкен. Оон соонда Красноярскиге 1910 чылда Л.А.Чернышёв биле демнежип Суриков чурулга школазын ажыткан. 1915 чылда Суриков эмнедиири-биле Крымче чорупкан. 1916 чылдың март 6 (19) Москвага чок болган. Чүрек арыы. Кадайының чанында Ваганьков хөөрүнде ажааган. (21 уч.).

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Василий Суриков:

  • Медиафайлы на Викискладе
  • Суриков, Василий Иванович // Кругосвет
  • Суриков, Василий Иванович на «Родоводе». Дерево предков и потомков
  • «Я Суриков, русский казак…»
  • Все картины и биография Василия Ивановича Сурикова
  • Максимилиан Волошин. Суриков (Материалы для биографии)
  • Шанин В. Я. «Суриков, или Трилогия страданий». Красноярск, 2010.
  • Сайт о Василии Сурикове
  • Фрагмент фильма «Василий Суриков» режиссёра Анатолия Рыбакова, Мосфильм, 1959 г.
  • Картина В. И. Сурикова «Вид памятника Петру I на Сенатской площади Петербурге»
  • Василий Суриков. Картины и биография
  • Роман А. Д. Демкина о В. И. Сурикове «Ненаписанный дневник». — СПб.,2013 (лонг-лист Русский Букер-2013)

Демдеглелдер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]