Терешкова, Валентина Владимировна

Википедия деп сайттан

Валентина Владимировна Терешкова

орус. Валентина Владимировна Терешкова

Валентина Владимировна Терешкова, 2017 чыл.
Төрүттүнген хүнү 1937 марттың 6(1937-03-06)[1][2][3][…] (86 хар)
Чурт
Ашаа азы кадайы Андриян Григорьевич Николаев[d] биле Юлий Георгиевич Шапошников[d]
Автограф

Валенти́на Влади́мировна Терешко́ва (1937 чылдың март 6, Большое Масленниково, Тутаевск району, Ярослав облазы) — ССРЭ-ниң ужудукчу-космонавтызы, делегейде бир дугаар херээжен-космонавт (1963), Совет Эвилелиниң маадыры (1963), авияцияның генерал-майору (1995).

ССРЭ-ниң Дээди Чөвүлелиниң VII-XI чыыштарының депутады, ССРЭ-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң кежигүнү . Совет херээженнерниң комитединиң баштыңы.

Российжи политик, Россия Федерациязының Күрүне думазының депутады, «Чаңгыс аай Россия» намының Дээди Чөвүлелиниң кежигүнү.

Чаш болгаш элээди үези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Валентина Терешкова 1937 чылдың март 6-да Ярослав облазының Тутаевск районунуң Большое Масленниково деп суурга төрүттүнген. Ачазы — Терешков Владимир Аксёнович (1912—1940), тракторист. Авазы — Терешкова (Круглова) Елена Фёдоровна (1913—1987), пөс-таавы фабриказының ажылдакчызы. Өг-бүлезинге угбазы Людмила биле эр дыңмазы Владимир турган.

1945 чылда Ярославль хоорайның №32 школазынче кирген (амгы үеде школа ооң адын эдилеп чоруур). 1953 чылда чеди класс дооскан.

Авазынга дузалажыр дээш (ачазы совет-фин дайынга 1939 чылда ис чок читкен), 1954 чылда Валентина Ярославльдың дугуй заводунга ажылдай берген. Ооң-биле чергелештир 8-9 класстарны ажылчын аныяктарның кежээки школазынга өөренип турган.

1955 чылдан 1960 чылга чедир Ярославльдың бот өөренир чиик үлетпүр техникумунга өөренип турган. 1957 чылда ВЛКСМ-че кирген.

1959 чылдан тура Ярославьдың аэроклувунга парашюттан шурап турган (90 катап шураан).

Космонавтылар аразында[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1963 чылдың июнь 22-де Мавзолейниң трибуназында

Баштайгы совет космонавтыларның чедиишкинниг баштайгы ужудуушкуннарының соонда Сергей Королёв октаргайже баштайгы херээжен космонавтыны ужудар деп бодалдыг апаган. 1962 чылдың эгезинде кордакчыларны шилип эгелээн. Олар парашютист, 30 хар четпээн, 170 см-ден бедивес, 70 кил ашпас боор ужурлуг турган. 5 уругну шилээн. Оларның аразында Валентина.

Белеткели[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Октаргайның берге байдалдарын шыджып эртип шыдаар бе дээш дыка хөй шылгалдадарны эртип турганнар. +70 °C изиг, 30 % шык термокамерага турары, 10 хонук иштинде шуут дааш кирбес черге турары дээн чижектиг шылгалдаларны эрткен.

Шилиттиргени[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Чеже-даа ниити белеткелдиң чамдыктарын өскелерден багай эрткен болза-даа, Терешкованың ажылчын өг-бүледен үнгени, хөй-ниитичи ажылда хаара туттунганы база хөй улус-чон аразынга сөс ап өскелерниң хей-аъдын өөскүдүп шыдаар болганы-биле кол кандидат болган.

«Востоке-6» корабльга ужуду[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Форма кеткен Валентина Терешкова

Делегейниң бир дугаар херээжен космонавтызы Терешкова октаргайже баштайгы ужудуушкунун 1963 чылдың июнь 16-да Восток-6 деп корабльга кылган, ол ужудуушкун 3 хире хонук үргүлчүлээн. Байконурдан ужудуп үндүрген. Октаргайже ужар хүнүнде Терешкова бажыңында улузунга парашютистер маргылдаазы баарым ол-дур дээш чорупкан турган. Чүгле радио таварыштыр олар билип каан турган. Октаргайга үнүп келгеш Валентина эвээш эвес бергедээшкиннерни эрткен. Черни дээскиндир 48 долганыпкаш, корабльдың дедир эглеип кээр кезээ Алтай крайның Бай районунга хонупкан.

Баштайгы ужудуушкун соонда[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Звёздный городок, отряд космонавтов, 1965 год
Звёздный городок, отряд космонавтов, 1965 год

1969 чылдың апрель 30-ден 1997 чылдың апрель 28-ке чедир инструктор-космонавт кылдыр ажылдаан.

1997 чылдан тура — Космонавтылар белеткээр төптүң улуг эртем ажылдакчызы.

Октаргайже ужудуушкун соонда Терешкова Н.Е. Жуковский аттыг ВВИ-же (Военно-воздушная академия)кирип алгаш, тергиин дооскан, ооң соонда техниктиг эртемнерниң кандидады, профессор апарган. 50 ажыг эртем ажылдарының автору. Терешкова Марсче чаңгыс талазынче ужуп чоруурунга белен турган.

Хөй-ниитичи, политиктиг ажыл-херээ[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Валентина Терешкова 2002 чылда Финляндия чорааны.

1962 чылдан тура — СЭКП-тиң кежигүнү 1966—1989 чылдарда — ССРЭ-ниң Дээди Чөвүлелиниң VII-XI чыыштарының депутады. 1968-1987 чылдарда совет херээженнерниң комитединиң баштыңы.

1971—1990 чылдарда — СЭКП-тиң ТК-ниң кежигүнү. 1974—1989 чылдарда — ССРЭ-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң депутады болгаш кежигүнү.

1992 чылдан — Россияның өске чурттар-биле кады ажылдаашкын талазы-биле ажылдарга ажылдап чораан.

2003 чылдан депутат ажылын аңгы-аңгы деңнелдерге күүседип чоруур.

2011 чылда Россияның Күрүне думазынче «Чаңгыс аай Россия» намның мурнундан депутат кылдыр кирген. Амгы үеде дептутат кылдыр ажылдап чоруур.

2011-жылы Ярославль облустук тизмеси боюнча "Бирдиктүү Орусия" партиясынан Орусиянын Мамлекеттик Думасына депутат болуп шайланган. Терешкова Елена Мизулина, Ирина Яровая жана Андрей Скоч [6][7][8]менен бирге христиандык баалуулуктарды коргоо боюнча фракциялар аралык депутаттык топтун мүчөсү; бул кызматта ал Орусиянын Конституциясына өзгөртүүлөрдү киргизүүнү колдоду, ага ылайык, "Православие Россиянын улуттук жана маданий өзгөчөлүгүнүн негизи болуп саналат". 2011-жылдын 21-декабрынан тартып Мамлекеттик Думанын Федералдык түзүлүш жана жергиликтүү өз алдынча башкаруу боюнча комитетинин төрагасынын орун басары.

Өг-бүлези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Валентина Терешкова биле Андриян Николаевтиң бадыланчып турганы. Москва, 1963 чылдың ноябрь 3.
  • Баштайгы өөнүң ээзи (1963—1982) — Андриян Григорьевич Николаев (1929—2004) — 3 дугаа совет космонавт. 1982 чылда уруу Елена 18 харлапканда чарлы бергеннер.
  • Ийи дугаар өөнүң ээзи — Юлий Георгиевич Шапошников (1931—1999) — Төп Травматология болгаш ортопедия институдунуң директору.

Шаңналдары, алдар-ады[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • ССРЭ-ниң парашют спордунда алдарлыг спорт мастери (1963).
  • Совет Эвилелиниң маадыры (1963)
  • «Ада-чуртунга киирген үлүг хуузу дээш» деп орденниң I-ги чадазы (2017)
  • «Ада-чуртунга киирген үлүг хуузу дээш» деп орденниң II-ги чадазы (2007)
  • «Ада-чуртунга киирген үлүг хуузу дээш» деп орденниң III-кү чадазы (1997)

Литература[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Шөлүглер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  1. Терешкова Валентина Владимировна // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. filmportal.de — 2005.
  3. https://www.fembio.org/biographie.php/frau/frauendatenbank?fem_id=26826 (нем.)
  4. https://www.bbc.com/news/magazine-22779443 (англ.) — 1997.
  5. https://www.bbc.com/news/world-europe-23984725 (англ.) — 1997.
  6. Андрей Владимирович Скоч — депутат Госдумы, меценат и общественный деятель. (dp.ru)
  7. Скоч Андрей Владимирович — депутат Государственной думы Российской Федерации шести созывов. (stories-of-success.ru)
  8. Биография депутата и руководителя фонда «Поколение» Андрея Скоча (theperson.pro)