Толстая, Татьяна Никитична

Википедия деп сайттан

Татьяна Никитична Толстая   1951 чылдың май 3, Ленинград, РСФСР, СССР) — российжи чогаалчы, публицист болгаш литературный критик, телеажылдакчы. Лауреат литература премиязы «Триумф» (2001) болгаш телевидение премиязы «ТЭФИ» (2003). Татьяна Толстаянныӊ чогаалдары «На золотом крыльце сидели…», «Любишь — не любишь», «Река Оккервиль», «День», «Ночь», «Изюм», «Круг», «Белые стены», делегейниң аӊгы-аңгы дылдарынче очулдуртунган. 2011 чылда «Сто самых влиятельных женщин России» - деп «Эхо Москвы» радиостанциязынныӊ болгаш РИА Новости, «Интерфакс» медээагенстволарынның, журнал «Огонёк» журналынныӊ тургускан рейтингизинче кирген.

Допчу намдары.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1951—1983: чаш чорааны, аныяк чылдары болгаш корректор ажылы.

1951 чылдың май 3-те Ленинградка тѳрүттүнген, ачазы — Никита Алексеевич Толстой, физика профессору. Кады тѳрээнери алды кижи. Кырган ачазы - Сталин премиязынның эдилекчизи Михаил Леонидович Лозинский, очулдурукчу. Адазынныӊ талазындан кырган ачазы болгаш кырна авазы Алексей Николаевич Толстой база шүлүкчү Наталья Крандиевская. Школа дооскан соонда Татьяна Тослстая Ленинградтың университединче, филология факультединче дужаап кирген. (латин болгаш грек дылдар талазы) 1974 чылда дооскан. Ола чылын филолог-классик А.В. Лебевке ѳгленген болгаш ашааныӊ соондан Москвже чорупкан. Аңаа баргаш издательство «Наука» черинче ажылдап кирген. Ол черге 1983 чылга чедир ажылдаан болгаш аӊаа бир дугаар чогаалдарын чырыкче үндүрген. Караан кестирген соонда бир ай ишти чыткаш рассказтарынның сюжеттерин чогааткан. Шак ол черге бир дугаар литературлуг критик кылдыр ажылдаан «Клеем и ножницами…» («Вопросы литературы», 1983, № 9) 1983—1989: литературлуг чедиишкин. 1983 чылда бир дугаар рассказы «На золотом крыльце сидели…», «Аврора» журналынга парлаттынган. в том же году. Рассказты номчукчулар болгаш критиктер чылыг уткаан болгаш 1980 чылдарда бижээн чогаалдарынныӊ эң шынарлыы кылдыр үнелээннер. Ол чедиишкинниӊ соон дарый чырыкче үнген чогаалдары «Свидание с птицей» (1983), «Соня» (1984), «Чистый лист» (1984), «Любишь — не любишь» (1984), «Река Оккервиль» (1985), «Охота на мамонта» (1985), «Петерс» (1986), «Спи спокойно, сынок» (1986), «Огонь и пыль» (1986), «Самая любимая» (1986), «Поэт и муза» (1986), «Серафим» (1986), «Вышел месяц из тумана» (1987), «Ночь» (1987), «Пламень небесный» (1987), «Сомнамбула в тумане» (1988). 1987 чылда бир дугаар рассказтар чыындызы чырыкче үнген — «На золотом крыльце сидели…». Чыындыда кирген бир чаа рассказтар: «Милая Шура» (1985), «Факир» (1986), «Круг» (1987). Чыынды үнген соонда Толстая ССРЭниң чогаалчылар эвилелинниӊ кежигүүнү апарган. Толстаянның чогаалдарынныӊ маадырлары «хоорай сээдеңнери» азы уран-талантылыг карачалдар аразында чуртап чоруур шүлүкчүлер, эрги уенниӊ шуваганчылары, угааны четпес инвалидтер. 1989 чылдан Россиянның ПЕН-тѳвүнң турум кежигүүнү. 1990—1999: АКШ-че кѳшкени база журналист ажылы. 1990 чылда АКШ-че чорупкан, аӊаа баргаш Саратога-Спрингс болгаш Принстон хоорайларның колледжтеринге башкылап ажылдап эгелээн. New York Review of Books, The New Yorker, TLS болгаш ѳске-даа журналдар-биле харылзажып ажылдап турган. Америкага ажылдап турган үелеринде, ол ында орус дылдың ѳскерилп турарынга хомудалн илередип турган. 1991 чылда журналист ажылын эгелээн. «Московские новости» солунга бодуннуӊ арнын ажыткан. Журналом «Столица» биле харылзажып, ооң редколлегиязынныӊ кежигүнү турган. «Русский телеграф» солунунга база парладып турган. 1998 чылда «Сёстры» деп ному чырыкче үнген. Дараазында очулгалары англи, немец, француз, швед болгаш ѳске-даа дылдарда кѳстүп келген. 1998 чылда америк журнал «Контрапункт» редколлегиязынның кежигүнү аппарган. 1999 чылда Татьяна Толстая Россияже ээп келген болгаш публицистика, башкы ажылын уланчылаан. 2000—2012: роман «Кысь» болгаш теледамчыдылга «Школа злословия». 2000 чылда бир дугаар романы «Кысь» чырыкче үнген. Романны хѳй театрлар сценажыткан болгаш 2001 чылда радиостанция «Радио России» литературлуг сериал кылдыр Ольга Хмелёванныӊ тургусканы биле дамчыткан. Ола чылын үш ному чырыкче үнген: «День», «Ночь» и «Двое» (чыындыда угбазы Наталиянныӊ чечен чугаалары база кирген). Коммерсиялыг чедиишкинни айтып тура, Андрей Ашкеров «Русская жизнь» журналга номнуӊ тиражы 200 муң экземпляр болганын айыткан. Татьяны XIV Москванныӊ Делегей чергелиг ном ярмарказынның «Проза» номинациязынга шаӊналын алган, дараазында «Триумф»премиязын алыр аргалыг болган. 2002 чылда Татьяна «Консерватор» солуннуң редакциязынныӊ башталгазын удурткан. 2002 году чылда чогаалчы телевидениянның «Основной инстинкт» дамчыдылгазынга кѳстүп келген. Ола чылын (Авдотья Смирнова биле кады) «Школа злословия» дамчыдылгазынның чарлакчызы апарган. Олар 2003 чылда «ТЭФИ» шаӊналын алганнар. - «Лучшее ток-шоу». 2004 чылдан 2014 чылга чедир дамчыдылга НТВ каналга үнүп турган. 2010 чылда чээни Ольга Прохорова биле кады бир дугаар бичии уругларга номун чырыкче үндүргеннер: «Та самая Азбука Буратино», ном кырган ачазынныӊ «Золотой ключик, или Приключения Буратино» - деп ному биле сырый харылзаалыг. XXIII Московской делегей чергелиг ном делгелге-ярмарказынга ном ийиги черни алган. Сонуургаар чогаалчылары Лев Николаевич Толстой, Антон Павлович Чехов и Николай Васильевич Гоголь. Чогаалчы апаарынга улуг идигни Корней Иванович Чуковский ойнаан, ооң статьялары, мемуарлары, сактыышкыннары, очулгалары болгаш дыл дугайында номнары Толстаянныӊ чогаалчы апаарынга улуг салдарлыг болган. Толстаянны чаа агымның чогаалчыларынга хамаарыштырып турар. Виталий Вульф «Серебряный шар» номунда (2003) мынча деп бижип турар: «Модада чаа агымныӊ чогаалчылары Б. Акунин, Татьяна Толстая, Виктор Пелевин. Дидими биле шынын бижип турар салым-чаянныг кижилер...» Толстаяны херээжен чогаалчылар Виктория Токарева, Людмила Петрушевская и Валерия Нарбикова сугларның аразынче база киирип турар. 2019 чылдыӊ февральда публицист Сергей Николаевичи биле чаа чечен чугаалар чыындызын презентациязын үндүрген: «33 отеля, или Здравствуй, красивая жизнь!».

Чечен чугаалары.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Баштайгы чечен чугааларында кезээ-мѳӊгениң айтырыглары: кээргел - каржы чорук, чурталга - ѳлүм, шын туруш, долгандыр турар делегейге хамаарылга дээн ышкаш айтырыгларны кѳдүрүп турар. Славина В. А. айтып турары-биле алырга баштайгы чечен чугааларында читкен энерелдиг сеткил сиӊген чорука хамаарышкан сактыышкыннар колдап турар. Шинчилекчилерниң эскергени биле алырга Толстаяныӊ маадырлары каржы делегейден хоорулчак, ѳске, тускай, делегейниң күзекчилери. А. Н. Неминущий бодуннуӊ «Мотив смерти в художественном мире рассказов Т. Толстой» - деп ажылында демдеглеп турар: Толстаянның чечен чугааларында ѳлүм дугайында бодалдары модерн болгаш постмодерн эстетиказынга чоок. «Современная русская литература» номунда айтып турары литературлуг-тоол метафоразынга чоок стиль. Шүлүктери неомифологизм стилинге чоок. Чуге дээрге Толстая фольклор овур-хевирлерин хѳй ажыглап турар. «Свидание с птицей»  — Сирин куш. Александр Генистиӊ «Новая газета» солунда айтып турары биле алырга Толстая амгы литературада Чамдык чогаалдарда удурланышкак арганы ажыглаары: «Милая Шура» и «Круг» караңгы - чырык, ѳлүм - чуртлага. Чогаалчынның чырыкче чээрби дѳрт чогаалдары үнген: «На золотом крыльце сидели» (1983), «Свидание с птицей» (1983), «Соня» (1984), «Чистый лист» (1984), «Река Оккервиль» (1985), «Милая Шура» (1985), «Охота на мамонта» (1985), «Петерс» (1986), «Спи спокойно, сынок» (1986), «Огонь и пыль» (1986), «Самая любимая» (1986), «Поэт и муза» (1986), «Факир» (1986), «Серафим» (1986), «Вышел месяц из тумана» (1987), «Любишь — не любишь» (1984), «Ночь» (1987), «Круг» (1987), «Пламень небесный» (1987), «Сомнамбула в тумане» (1988), «Лимпопо» (1990), «Сюжет» (1991), «Йорик» (2000), «Окошко» (2007). Он үш чогаал 1987 чылда чечен чугаалар чыындызы «На золотом крыльце сидели…» («Факир», «Круг», «Петерс», «Милая Шура», «Река Оккервиль» и др.). 1988 чылда — «Сомнамбула в тумане».

Ѳг-бүлези[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  • Авазынның талазындан кырган ачазынныӊ ачазы— Борис Михайлович Шапиров, шериг эмчизи, Кызыл крест ажылдакчызы, Николая II ниң лейб-медиги, действительный тайный советник.
  • Авазынныӊ талазындан кырган ачазы — Михаил Леонидович Лозинский, очулдурукчу, шүлүкчү.
  • Ачазынның талазындан кырган ачазы — Алексей Николаевич Толстой, чогаалчы.
  • Ачазынныӊ талазындан кырган авазы — Наталья Васильевна Крандиевская-Толстая, поэтесса.
  • Ачазы — Никита Алексеевич Толстой, физик, хѳй-ниитижи и политик.
  • Авазы — Наталья Михайловна Лозинская (Толстая).
  • Угбазы — Наталия Никитична Толстая, чогаалчы, СПбГУ швед дыл башкызы языка
  • Акызы — Иван Никитич Толстой, филолог, Радио «Свобода» журнлаизи.
  • дуңмазы — Михаил Никитич Толстой, физик.
  • Ашаа — Андрей Валентинович Лебедев, филолог-классик, кандидат филологических наук.
  • Оглу — Артемий Андреевич Лебедев, дизайнер,
  • Бичии оглу — Алексей Андреевич Лебедев, фотограф, архитектор компьютерных программ, АКШ та чуртап турар.

Чогаалдары

  • «На золотом крыльце сидели…»: Рассказы. — М.: Молодая гвардия, 1987. — 198 с.
  • Любишь — не любишь: Рассказы. — М.: Оникс; ОЛМА-пресс, 1997. — 381 с.
  • Сёстры: Эссе, очерки, статьи, рассказы. — М.: Изд. дом «Подкова», 1998. — 392 с. (В соавторстве с Н. Толстой)
  • Река Оккервиль: Рассказы. — М.: Подкова; Эксмо, 2005. — 462 с.
  • Двое. — М.: Подкова, 2001. — 476 с. (В соавторстве с Н. Толстой)
  • Кысь: Роман. — М.: Подкова, 2001. — 318 с.
  • Изюм. — М.: Подкова; Эксмо, 2002. — 381 с.
  • Не кысь: Рассказы, статьи, эссе и интервью Татьяны Толстой. — М.: Эксмо, 2004. — 608 с.
  • Белые стены: Рассказы. — М.: Эксмо, 2004. — 586 с.
  • Кухня «Школы злословия». — М.: Кухня, 2004. — 360 с. (В соавторстве с А. Смирновой)
  • Женский день. — М.: Эксмо; Олимп, 2006. — 380 с.
  • День. Личное. — М.: Эксмо, 2007. — 461 с.
  • Ночь: Рассказы. — М.: Эксмо, 2007. — 413 с.
  • Река: Рассказы и новеллы. — М.: Эксмо, 2007. — 384 с.
  • Кысь. Зверотур. Рассказы. — М.: Эксмо, 2009. — 640 с.
  • Та самая Азбука Буратино. — М.: Розовый жираф, 2011. — 72 с. (В соавторстве с О. Прохоровой)
  • Лёгкие миры: Повести, рассказы, эссе. — М.: Редакция Елены Шубиной, 2014. — 480 с.
  • Девушка в цвету. — М.: АСТ; Редакция Елены Шубиной, 2015. — 352 с. — 12 000 экз. — ISBN 978-5-17-086711-0.
  • Невидимая дева. — М.: АСТ; Редакция Елены Шубиной, 2015. — 471 с.
  • Войлочный век. — М.: АСТ; Редакция Елены Шубиной, 2015. — 352 с. — 14 000 экз.
  • Очулгада.
  • On the Golden Porch, and Other Stories. Translated by Antonina W. Bois. Alfred A. Knopf, New York, 1989, then Penguin, 1990, ISBN 0-14-012275-3
  • Pushkin's Children: Writings on Russian and Russians. Translated by Jamey Gambrell. Houghton Mifflin, New York, 2003, ISBN 0618125000
  • The Slynx. Translated by Jamey Gambrell. New York Review of Books Classics, 2007, ISBN 1-59017-196-9
  • White Walls. Translated by Antonina W. Bois and Jamey Gambrell. New York Review of Books Classics, 2007, ISBN 1-59017-197-7
  • Aetherial Worlds. Translated by Anya Migdal. Alfred A. Knopf, New York, 2018, ISBN 978-0525434184

Шаӊналдары.[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

  •  Grinzane Cavour шаңналынныӊ эдилекчизи (Италия, 1990)
  • «Триумф» шаңналынныӊ эдилекчизи(2001)
  • Россиянныӊ херээженнер аразынга чедиишкннер дээш «ОЛИМПИЯ» (2003) шаңналынныӊ эдилекчизи
  • «ТЭФИ» шаңналынныӊ эдилекчизи, Авдотья Смирнова биле кады (2003)
  • «Новая культура новой Европы» номинациянның ХХ Делегей экономиктиг форумга шаӊналынның эдилекчизи. Польша (2010)
  • «Премии Белкина» шаңналынныӊ эдилекчизи, тоожузу «Лёгкие миры» (2014) дээш