Юан күрүнези

Википедия деп сайттан

Юан күрүнези

моол. ᠳᠠᠢ ᠦᠨ ᠶᠡᠬᠡ ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ ᠤᠯᠤᠰ
кыд. 大元

Үан күрүнезиниң ыдык ыры
Найысылал Ханбалык[d]

Үан күрүнези 1330

Үан күрүнези ( моол. Их Юан улс, Улуг Үан улус, Дай Өн йэхэ моңгол улус) — моол күрүне (1271—1368). Ооң девискээриниң кол кезээ Кыдат болуп турган. 1279 чылда Чиңгис-хаанның ажызы (уйнуу) болур моол Хувулаай-хаан Кыдаттың эжелелин эчизинге чедиргеш тургускан. Бо күрүне 1351-1368 чылдарда Кыдатка болуп турган «кызыл аржыылдыглар» тура халыышкынының түңнелинде дүшкен. Бо күрүнениң «Юан ши» дээр кыдат албан-ёзулуг төөгүзүн дараазында Миң күрүнениң чагыргазының үезинде бижитинген.

Төөгүзү[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

Үан омааның хаанары[эдер | вики-сөзүглелди эдер]

1271-1368
Хөрүк-чуруу Хууда ады Моол
дуганныг ады
Чурттаан чылдары Чагырган чылдары Чагырганың урааны (девизи) Кыдат
дуганныг ады
Хувулаай Сечен-хаан 1215-1294 1271-1294 Чжунтун (1271-1264)
Чжиюань (1264-1294)
Ши-зу
Төмүр Өлчейти-хаан 1265-1307 1294-1307 Юаньчжэнь (1295-1297)
Дадэ (1297-1307)
Чэң-зуң
Хайзаң Күлүк-хаан 1281-1311 1307-1311 Чжида
(1308-1311)
У-зуң
Аюрбарибада Буянды-хаан 1285—1320 1311-1320 Хуанцзин
(1311-1320)
Рэн-зуң
Шидебала (Судибала) Кегээн-хаан 1303-1323 1320-1323 Чжичжи
(1320-1323)
Иң-зуң
Йөсүн-Төмүр 1276-1328 1323-1328 Тайдин
(1323-1328)
Тайдиң-ди
Рачибиг (Ашидхеп) 1320-1328 1328 Тяньшунь
(1328)
Тяньшүн-ди
Ток-Төмүр Чаяаты-хаан 1304-1332 1328-1329,
1329-1332
Тяньли
(1329-1332)
Вэн-зуң
Кошила Кудукту-хаан 1300-1329 1329 Чжишунь
(1329)
Миң-зуң
Иринчинбал Эртинесокту-хаан 1326-1332 1332 чагыргазының урааны чок Нин-зуң
Тогаан-Төмүр Угаанды-хаан 1320-1370 1333-1368 Юаньтун
(1333—1368)
Шүнь-ди

Дөзүктер[эдер | вики-сөзүглелди эдер]