«Азияның төвү» обелиск
Обелиск Азий Диптиң Төвү, Азий Төвү (орус. Центр Азии) - Тываның х.Кызылда турар Азия Диптиң төвүн демдеглээн тураскаал. Ол Эне-Сайның кыдыында хем белдиринде турар.
Турар чери
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Бии-Хем биле Каа-Хемниң каттышкан черинден ырак эвесте, барык Кызыл хоорайның төвүнде, Улуг-Хемниң солагай талакы эриинде.
Хевири
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]Тураскаалдыг улуг бөмбүк - глобус хевирлиг төгериинде диптерни чуруп айыткан, ында Тыва чурту онзаланып көстүп турар. Бөмбүктүң артындан дээрже он метр бедик үш кырлыг сүүр суурга шиштейин үне берген.
Төөгүден
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]
Эрги обелисктиң авторлары: Демин В. чурукчунуң болгаш Бажин В. биле Ветчинов В. архитекторларның төлевилели-биле 1964 чылда туткан.
"Азия төвү" Тываның төп географтыг туружун илередип турар бир дугаар демдек тураскаал эвес болуп турар. Шаанда амгы обелискиниң турган черинге субурган турган.
Улуг-Хемниң шинчилекчизи Родевич В.М. Таңды-Тыва күрүне Азия диптиң таптыг-ла төвүнде турар деп эң баштай илереткен. Ону ол-ла чылда Тывага кээп чораан англи топограф болгаш шинчилекчи Каррутерс А.Д. бадыткаан.
Обелискини архитектор Куулар Михаилның төлевиле-биле 1984 чылда улам бедидип, мрамор-биле силбип чаарткан.
Дөзү
[эдер | вики-сөзүглелди эдер]- "Тыва дугайында 99 айтырыгга харыылар" Дарбаа Ю.К.